DIŞ TİCARETİN FİNANSMANI VE TEŞVİKİ - Deneme Sınavı - 6

Limited Ortaklık: Limited ortaklık sermaye ortaklığıdır. Bu nedenle ortakların sorumluluğu koydukları sermaye ile sınırlıdır. Ortakların kişisel servetleri alacaklılara karşı sorumluluk alanına girmez. Kâr payı özsermayeye eklenebilir, kâr payı dağıtımı ya da sermaye geri ödemesi ile sorumluluk azaltılabilir.

Forfaiting, mal ve hizmet ihracatından doğan ve gelecekte tahsil edilecek bir alacağın, vadeden önce satılarak tahsil edilmesidir. Alacağın satıcısına “forfaitist”, devralan kuruluşa ise “forfaiter” denir.

Bir işletmenin kısa vadeli yabancı finansman kaynakları altı gruba ayrılabilir:
• Kısa süreli ticari krediler (satıcı kredileri)
• Kısa süreli banka kredileri
• Finansman bonoları
• Factoring
• Menkulleştirme
• Diğer kısa süreli kaynaklar

Bir işletmenin başlıca orta vadeli finansman kaynakları şunlardır:
• Orta vadeli banka kredileri
• Dönen (rotatif ) krediler
• Orta vadeli satıcı kredileri
• Orta vadeli tahviller
• Euro krediler
• Leasing
• Forfaiting
• Diğer orta vadeli finansman kaynakları

Bir yatırımcının devlet veya kurumsal işletmelerin finansman ihtiyacını karşılamak amacıyla onlara belirli bir süre değişken ya da sabit bir faiz oranı ile borç verdiği ve vade sonunda faiz getirisi elde ettiği yatırım aracına tahvil adı verilir.

Leasing kelime anlamıyla kiralama demektir. Ancak kiralama kavramı leasingden farklı bir boyut taşımaktadır. Kiralama işleminde kiraya konu olan varlığın kullanım hakkını kiracıya kısa sayılabilecek bir süre devretme sözleşmesi (ortalama 1 yıl) kira sayılmaktadır. Leasing gibi (daha çok orta vade, ortalama 4 yıl) daha uzun sürede kiraya konu olan varlığın kiracıya devredilebilmesine olanak tanıyan sözleşmelerde kiralama kavramı içinde yer almaktadır.

Leasing’in çeşitli tanımları yapılmaktadır. Türkiye’de uygulandığı hâliyle leasingin kelime anlamı “finansal kiralama”dır. İşletme terminolojisi açısından leasing; kiracının ya da diğer bir ifade ile kullanıcının kira konusu olan varlığı kullanması karşılığında kiralayana yani varlığın sahibine yapacağı ödemeyi belirleyen bir anlaşmadır.

Uluslararası Muhasebe Standartları Komitesi (IASC) bir kira sözleşmesinin finansal kiralama olabilmesi için aşağıda belirtilen dört kriterden en az birini taşıması gerektiğini belirtmiştir. • Kira anlaşmasının sonunda malın mülkiyetinin kiracıya devredilmesinin öngörülmesi, • Kira anlaşması ile kiracıya kira süresi sonunda malı o tarihteki beklenen piyasa fiyatının altında bir değerden satın alma hakkının verilmesi, • Kira süresinin, kiralanan malın ekonomik ömrünün en az %75’ine eşit olması, • Kira ödemeleri toplamının kira süresinin başlangıcındaki bugünkü değerinin malın piyasa değerinin en az %90’ına eşit olması.

M.Ö 2000’li yıllarda leasingin bilinen ilk uygulamasının Sümerler tarafından tarım araçları kiralamasında yapıldığı bilinmektedir. Sonraki dönem, Roma İmparatorluğu’nda leasing uygulamaları yaygın olarak kullanılırken Ortaçağ’da binalar ve araziler üzerinden yapılmıştır. Dünyanın ilk tescilli leasing şirketi 1855 yılında kurulan “Birmingham Wagon Company” olup demiryolu vagonlarını beş ile sekiz yıl arasında değişen sürelerle kiralamıştır.

Kiralama ilişkisinde yer alan kişilerin sayısına göre bir ayrım yapıldığında leasing; dolaylı leasing dolaysız leasing olarak ikiye ayrılmaktadır. Kiralayanın aynı zamanda sözleşme konusu malın üreticisi veya satıcısı olması durumunda doğrudan leasingden bahsedilir. Sözleşmede arada ayrıca bir kiralama şirketi bulunmaz. Literatürde “Üretici ya da Satıcı Kiralaması” olarak da anılan doğrudan leasing, aynı zamanda sürümü artırma hedefi de taşıdığından bir pazarlama yöntemi olarak da kullanılmaktadır. Bu durumda kiralayan sözleşme konusu malı, kiracının seçim ve talebi ile üçüncü kişi durumundaki bir üretici veya satıcıdan sağlamakta ve belirli bir kira bedeli karşılığında kullanmak üzere zilyetliğini kiracıya bırakmaktadır.

Kaldıraçlı Kiralama (Leveraged Leasing) Yüksek sermaye gerektiren yatırımlarda finansal kiralamaya konu olan malın satın alınması için gerekli olan nakdin bankalardan veya finansal kuruluşlardan kredi kullandırılması yolu ile uygulanan finansal kiralama çeşididir.

Kredili satışlar yapan firmaların, bu satışlarından doğan alacak haklarının 60-180 gün vadeli olarak “faktoring şirketi” tarafından taraflar arasında imzalanan bir faktoring sözleşmesi ile satın alınması esasına dayanan ve faktoring şirketinin satıcı firmaya finansman hizmeti dışında anında peşin ödeyerek bütün alacaklarını satın almak, alacakları takip ederek vadesinde tahsil edilmesini sağlamak, bu alacaklara ilişkin muhasebe ve defter kayıtlarını tutmak ve potansiyel müşterilerin finansal yapıları hakkında bilgi toplama gibi hizmetlerden yararlandırmaktadır.

Faktoring şirketlerinin fonksiyonları aşağıdaki şekildedir.

• Anında peşin ödeyerek bütün alacakları satın alır.

• Alacakları tahsil eder.

• Bu alacaklara ilişkin muhasebe ve defter kayıtlarını tutar.

• Borçlu hakkında istihbarat yapar ve elde ettiği bilgileri güncel tutar.

• Borçlunun mali sıkıntıya düşerek ödeme kabiliyetini kaybetmesi halinde oluşan zararları üstlenir, yani satıcıyı tahsilat sıkıntısına karşı korur.

İşletmelerin çalışma sermayeleri için gerekli olan finansmanın faktoring şirketleri tarafından sağlanması, işletmeleri faktoring hizmetlerinden yararlanmaya yönelten nedenlerden birisidir. Genelde faktoring şirketi müşterisinin talebi halinde, fatura tutarının %80’ine kadar olan kısmını nakden ödeyebilmektedir. Faturanın geriye kalan %20 ’lik kısmı ise tahsilat yapılıp faktoring şirketinin ücreti bundan düşüldükten sonra kalan net tutar üzerinden ödenir. Böylece satıcı işletme, kredili satışlarından dolayı gereksinim duyacağı nakit ihtiyacını karşılamış olacaktır.

Rücu Edilebilir Faktoring Satıcıya satış kayıtları yönetimi, tahsil hizmeti ve finansman sağlamakta fakat alacağın ödenmemesi riskine karşı güvence verilmemektedir.

Forfaiting işleminde karşılaşılan riskler beş grupta incelenebilir. Bunlar; politik risk, döviz kuru riski, transfer riski, faiz oranı ve ticari risklerdir.

Politik Risk: İthalatçı ülkede ortaya çıkabilecek olağan dışı gelişmeler politik risk kavramına girmektedir. Bu risk ihracatçıyı zarara uğratabilir. Bu riskin gerçekleşmesi durumunda riskin zararını banka üstlenir. Banka bu riski yönetmek için sigorta yaptırabilir

24 Ocak 1980 tarihli kararlarla Türkiye ihracata dönük sanayileşme stratejisine geçiş yapmıştır.

İlk uygulama Türk Eximbank tarafından başlatılmıştır.

Bu tür krediler kısa vadeli ihracat kredisi olarak adlandırılmaktadır.

İhracata hazırlık kredisi kısa vadeli krediler arasında yer alır.