DIŞ TİCARETE GİRİŞ

Dış ticarette rekabetçilik, ülkelerin ürettikleri katma değerin refaha yansımasını sağladığından ötürü önemli bir kavramdır. Katma Değer: Bir üretim sürecindeki çıktı ile girdi arasındaki farktır. Doğru cevap A'dır.

Bir ülkenin rekabetçiliği, üretici sektörlerin yenilik üretme kapasitesine bağlıdır. Çünkü firmalar küresel ölçekte mücadele edebilme baskısı ile dünyanın en iyi rekabetçi firmaları olmaya çalışırken, makroekonomik düzeyde uluslarının rekabet gücünün oluşmasına ve artmasına katkı sunmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Ekonomik Karmaşıklık: Bir ülkenin üretim yelpazesinde ne kadar farklı bilgi ve yetkinlik kullanılarak oluşturulmuş ürünler olduğunu, dolayısıyla ülkelerin ekonomik üretim yapılarının bileşenleri olan bilgi ve yetkinliği ifade eden bir kavramdır. Doğru cevap C'dir.

Ülkelerin ihraç ya da ithal ettikleri mallar bazında yoğunlaşmanın ölçülmesi için başvurulan en yaygın yöntemlerden biri, ülkenin ihracatındaki ya da ithalatındaki yoğunlaşma düzeyini veren Gini-Hirschman Endeksi Katsayısıdır. Bu katsayı, bir ülkenin ihracatındaki ya da ithalatındaki mal ya da ülke dağılımının hangi oranda olduğunu gösterir.

Gini-Hirschman Endeksi Katsayısı formülünde yer alan; X_kt ülkenin t döneminde belli bir mal ihracatını ya da ithalatını, X_t ülkenin t döneminde toplam ihracatını ya da ithalatını, n ise mal sayısını gösterir. Böylece hesaplama sonucunda elde edilen katsayı ile ülkenin dış ticaretindeki yoğunlaşmanın değerlendirilmesi mümkün olur. Doğru cevap C'dir.

Ticari Performans Endeksi: Bir ülkede ihracatın ithalat ile karşılaştırılması yoluyla elde edilen bir endekstir. Endeks; formülde yer alan X (ihracat), M (ithalat), i dış ticarete konu olan mal ve j dış ticarete katılan ülke kullanılarak hesaplanır.

Bu endeks değerinin 1’den büyük olması, rekabet gücünün yüksekliğine işaret eder. Doğru cevap E'dir.

Dış ticarette çeşitlendirmeyi destekleyen faktörler aşağıdaki gibidir:

Tasarruf oranlarının ise dış ticarette çeşitlendirmeyi desteklediğine dair bir kanıt yoktur.

Doğru cevap E'dir.

Finansal Derinleşme: Finansal sistemde meydana gelen inovatif gelişmelerin, finansal hizmet ve araçlardaki çeşitliliğin artışıdır. Diğer bir deyişle, finansal derinleşmeyi; finansal kurumların geliştiği, yatırımcıların borç alma imkânlarının arttığı, yakın geleceğe ilişkin harcama planlarının tasarruf lehine değiştiği bir aşama olarak da ifade etmek mümkündür. Doğru cevap D'dir.

Altyapı Yatırımları: Üretime temel olacak enerji, ulaştırma, sulama gibi alanlarda yapılan işler, büyük ve gideri çok yatırımlardır.

Doğru cevap A'dır.

Dış Ticaret Politikası: Bir ülkenin doğrudan doğruya bir ticaretin sınırlandırılması, engellenmesi ile yapılış, uygulanış biçimlerinin belirlenmesine yönelik sistematik olarak almış olduğu yöntem ve kararları oluşturur.

Doğru cevap D'dir.

Dış ticarette çeşitlendirmenin getirdiği yararlar, sonuç itibarıyla ülkelerin teknolojik düzeyindeki artışla bir bütün olarak ekonomide önemli kazanımlara yol açmaktadır. Teknolojik ürünler, katma değeri yüksek ürünlerdir.  Doğru cevap B'dir.

Bir ülkenin rekabetçiliği, üretici sektörlerin yenilik üretme kapasitesine bağlıdır. Çünkü firmalar küresel ölçekte mücadele edebilme baskısı ile dünyanın en iyi rekabetçi firmaları olmaya çalışırken, makroekonomik düzeyde uluslarının rekabet gücünün oluşmasına ve artmasına katkı sunmaktadır.

İhracatta ve ithalatta malların ya da ülkelerin çeşitlendirilmesi, aynı zamanda yoğunlaşmanın azalması anlamına gelir.

Ülkelerin dış ticaretinde mal ve hizmet çeşitlendirmesi ya da yoğunlaşması düzeylerindeki farklılığın sebebi olarak aşağıdaki hususlar gösterilebilir:
• Ekonomik gelişmişlik düzeyi: Ülke ekonomileri geliştikçe üretimde çeşitlenme ortaya çıkacak, bu da dış ticaretin çeşitlenmesi olarak kendini gösterecektir.
• Sanayileşme derecesi: Bir ülkede sanayileşme seviyesi arttıkça, yapısal dönüşüm süreci ilerleme gösterdikçe mal ve hizmet çeşitliliği artmaktadır.
• Ülkenin coğrafi konumu: Bir ülke coğrafi bakımdan dünya ticaret merkezlerine ne kadar yakın ya da entegre olmuşsa, dış ticaret profilinin de o kadar çeşitlenmesi beklenir.
• Ekonomik büyüklük: Bir ülke ne kadar büyükse, iklim ve insan kaynaklarına bağlı
olarak üretilen ve ihraç edilen mal ve hizmetler de o kadar çeşitli olacaktır.

Rekabetçilik ölçütü olarak Dünya Ekonomik Forumu (WEF) Küresel Rekabetçilik Endeksinde yer verilen unsurlar olan; kurumlar, altyapı, makroekonomik ortam, sağlık ve eğitim, yükseköğretim ve mesleki eğitim, mal ve işgücü piyasası etkinliği, finansal piyasa gelişmişliği, teknolojik gelişmişlik, piyasa büyüklüğü, iş dünyası kültürü ve yenilikçilik gibi göstergeler kullanılabilir.

Endüstri-içi ticaret: Belirli bir endüstri kapsamında, birbirinden farklılaştırılmış
yapıdaki ürünlerin eş zamanlı olarak ihraç ve ithal edilmesidir.

Ülkelerin dış ticarette rekabetçilik ve çeşitlendirme düzeylerinin ölçülmesi için başvurulan bazı yöntemlerden söz edilebilir. Bunlar; Gini-Hirschman Endeksi, bir ülkenin ihracatta uzmanlaşma derecesini belirlemeyi amaçlayan İhracatta Uzmanlaşma Endeksi, bir ülkenin dış ticaret performansını ortaya koyan Ticari Performans Endeksi
ve ülkenin dünya ihracatı içindeki göreli konumunu gösteren Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler Endeksi hesaplama yöntemleri olarak sıralanabilir.

OECD (2015)e göre, Ar-Ge faaliyeti; insanlık, kültür ve toplum bilgisi dâhil olmak üzere bilgi birikimini artırmak ve var olan bilginin, yeni uygulamalarda kullanılması için yürütülen yaratıcı ve sistematik çalışmaları ifade eder. Dolayısıyla Ar-Ge faaliyetlerinin; temel araştırma, uygulamalı araştırma ve deneysel geliştirme faaliyetlerini kapsadığını
söylemek mümkündür.

Kurumsal Yapı: Ekonominin ve piyasaların işleyişini düzenlemek amacıyla mülkiyet hakları, makroekonomik istikrar, sosyal güvenlik ve anlaşmazlıkların çözümü için
oluşturulmuş kurumlar ile düzenleyici ve denetleyici kurumlardan oluşan organizasyonlar, kurallar ve uygulamalar bütünüdür.

Bir ülke için dış ticarette çeşitlendirmenin sağladığı yararlar maddeler hâlinde şu şekilde ifade edilebilir (Can ve Kösekahyaoğlu, 2016):
• Hızlı ekonomik büyüme gerçekleştirilir.
• Geleneksel üretim teknikleri yerine, yeni üretim tekniklerinin ortaya konması ile verimlilik ve sermaye stoku artışı sağlanır.
• Yeni endüstriler ortaya çıkar ve mevcut sektörler genişler.
• Üretim artışı çıktı düzeyine önemli katkı sağlar.
• İhracatçı sektör sayısındaki artış, sektörler arası ileri geri bağlantılar yoluyla ortaya çıkabilecek muhtemel riskler sektörler arasında dağıtılmış olur.
• Dış ticaret kanalıyla irtibatlı olunan ülke sayısında artış sağlayarak, ülkeler arasındaki
ekonomik bağın kuvvetlenmesinde önemli rol oynar.
• Ekonominin sahip olduğu kaynakların daha etkin ve daha verimli kullanımını sağlar.
• Sektörel çeşitliliğin artması yoluyla finansal gelişmişlik düzeyinin artması da beklenir.
• Farklı bölgeler, sektörler ve nüfus düzeyi dış ticaretin kazanımlarından yararlanabilir.

Ticari Performans Endeksi, endeks değerinin 1’den büyük olması, rekabet gücünün yüksekliğine işaret eder.