DIŞ TİCARETE GİRİŞ

Ortak Ticaret Politikası

1 Ocak 2002

Tarımın istihdamdaki payını en az gelişmiş ülkeler seviyesine çıkarmak

Avrupa Yatırım Bankası

Almanya

Bulgaristan, Romanya

İrlanda, İngiltere, Danimarka

1968

VI, II, III, IV, V, I

II, IV, V, VII, VIII, X

Ülkelerin rekabet gücünü, sektörlerin toplam rekabet gücü ile açıklayan Porter, rekabet analiz­lerinde sektörleri ve firmaları ön plana çıkarmaktadır. Porter firmaları ele almakta haksız değildir, zira ihracat yapan firmaların daha verimli olduğuna dair mikro düzeyde kanıtlar bulunmaktadır.

Dış ticarette rekabetçilik, ülkelerin ürettikleri katma değerin refaha yansımasını sağlamasına dış ticarette rekabetçilik denir. Katma değer kavramı ise; bir üretim sürecindeki çık­tı ile girdi arasındaki farktır.

Paul Krugman’ın uluslararası ticaret teorisine yaptığı temel katkı; günümüzde ülkelerin benzer teknoloji, üretim maliyeti ve benzer tercihleri olsa bile, uluslararası ticaretin yapılabileceği ve serbest ticaretin ülkelere kazançlar sağlayacağı yönündedir. Krugman, ülkeler arasında pek çok ürün için geçerli olan monopolcü rekabet piyasalarının ve bu piyasalardaki ürün farklılaştırmasının, ulusla­rarası ticaretin devam etmesine imkân verdiğini savunmaktadır. Buna göre, serbest uluslararası ti­caret firmalar için genişleyen piyasa olanakları sun­maktadır. Bu durum, firmaların üretim ölçeğini artırarak maliyetlerinin düşmesini sağlamaktadır. Krugman bu bağlamda, uluslararası ticaretin ürün farklılaştırması ve ölçek ekonomileri etkisi altında, ülkelerin kazanç elde etmeye devam edeceğini açık­lamaktadır.

Ekonomik Karmaşıklık; bir ülkenin üre­tim yelpazesinde ne kadar farklı bilgi ve yetkinlik kullanılarak oluşturulmuş ürünler olduğunu, dolayısıyla ülkelerin ekonomik üretim yapılarının bileşenleri olan bilgi ve yetkinliği ifade eden bir kavramdır.

Endüstri-içi ticaret; belirli bir endüstri kapsamında, birbirinden farklılaştırılmış yapıdaki ürünlerin eş zamanlı olarak ihraç ve ithal edilmesidir. Ülkelerin rekabetçilik ve çeşitlendirme dü­zeylerinin belirleyicisi olan faktörlerin benzerlik göstermesi, ülkelerin endüstri-içi ticaret düzey­lerinin yükselmesini gündeme getirir. Endüstri-içi ticarette dış ticaret ile elde edilen gelirler, sunulan mal ve hizmet çeşitliliği ile ölçek ekonomilerinden kaynaklanmaktadır.

Ülkelerin ihraç ya da ithal ettikleri mallar ba­zında yoğunlaşmanın ölçülmesi için başvurulan en yaygın yöntemlerden biri, ülkenin ihracatındaki ya da ithalatındaki yoğunlaşma düzeyini veren Gini- Hirschman Endeksi Katsayısıdır. Bu katsayı, bir ülkenin ihracatındaki ya da ithalatındaki mal ya da ülke dağılımının hangi oranda olduğunu gösterir.

Finansal derinleşme; finansal sistem­de meydana gelen inovatif/yenilikçi gelişmelerin, finansal hizmet ve araçlardaki çeşitliliğin artışıdır. Ekonomide yaşanan finansal gelişme sonucun­da, finansal sistemin büyüklüğünde ve yapısın­da meydana gelen gelişmeyi finansal derinleşme olarak tanımlayabiliriz. Diğer bir deyişle, finansal derinleşmeyi; finansal kurumların geliştiği, yatı­rımcıların borç alma imkânlarının arttığı, yakın geleceğe ilişkin harcama planlarının tasarruf lehine değiştiği bir aşama olarak da ifade etmek mümkün­dür.

Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) faaliyeti; insanlık, kültür ve toplum bilgisi dâhil olmak üzere bilgi birikimini artırmak ve var olan bilginin, yeni uy­gulamalarda kullanılması için yürütülen yaratıcı ve sistematik çalışmaları ifade eder. Dolayısıyla Ar-Ge faaliyetlerinin; temel araştırma, uygulamalı araştır­ma ve deneysel geliştirme faaliyetlerini kapsadığını söylemek mümkündür.

Dış ticaret politikası bir ülkenin ortaya koyaca­ğı dış ticaret performansının önemli bir belirleyicisi­dir. Dış ticaret politikası; bir ülkenin doğrudan doğruya bir ticaretin sınırlandırılması, engellenmesi ile yapılış, uygulanış biçimlerinin belir­lenmesine yönelik sistematik olarak almış olduğu yöntem ve kararları oluşturur.

Dünya Ticaret Örgütüne göre, ticaretin kolaylaştırılması; “uluslararası ticarette malların hareketi için gerekli bilgilerin toplanması, sunulması, iletilmesi ve işleme konulmasını kapsayan uluslararası ticaret pro­sedürlerinin basitleştirilmesi ve uyumlaştırılması”dır.