Dış Ticaretin Tarihsel Gelişimi ve Temel Dış Ticaret Kavramları

Ticaret Kolonisi, bir ulus devletin tüccarlarının
kendi ülkelerinin dışındaki bir
ülkenin belirli bir yerinde/tamamında
yerleşerek ya da yeni bir şehir kurarak belli
bir organizasyon çerçevesinde ticaret yaptıkları
şehirler/merkezlerdir.

Merkantilizm: Sömürgecilik yapan Avrupa
ülkelerine özgü ekonomik ve siyasi bir düşünce
biçimidir. 1450’lilerde ortaya çıkan bu sistemdeki
temel iktisadi faaliyet türü dış ticarettir. Dış ticaret
ile ulaşılmaya çalışılan ana amaç, hazinenin altın
ve gümüş gibi değerli maden stokunu artırmaktır
(Ödemeler bilançosunun fazla vermesidir). Bunu
gerçekleştirmek için güçlü ordular ve donanmalarla
zengin doğal kaynaklara sahip ülkeleri sömürge
hâline getirmek gerekmektedir.

Klasik Liberalizm’e göre ekonomik hayatta düzeni
sağlayan bir “görünmez el” vardır. Bu el, fiyat
mekanizmasıdır. O nedenle devlet rasyonel hareket
eden insanların bireysel girişimlerini kısıtlamamalı
ve piyasa mekanizmasının serbestçe işleyişine müdahalede bulunmamalıdır.

GATT, gümrük tarifeleri ve miktar kısıtlamalarının
kaldırılarak, dış ticarette ayrımcı uygulamalara son
verilmesi ve dış ticaretin serbestleştirilmesi için ülkeler arasında yapılmış olan anlaşmalardır.

Küreselleşmeyi ekonomik açıdan, mal, hizmet ve üretim faktörlerinin ülkeler arasındaki serbest dolaşımını kısıtlayan tüm engellerin kaldırılması şeklinde ifade etmek mümkündür.

İhracı serbest olan bir malın ülke sınırlarına/gümrüğe getirilmesine ve yurtdışına satılmasına/gönderilmesine ilişkin hükümlerin
uygulandığı rejimdir. Yani ihracat işlemleri öncesinde/
sırasında/sonrasında yapılması gerekenlerle ilgili
standart kanuni hükümlerin yer aldığı sistemdir.

Ön İzne Bağlı İhracat: Harp araç gereçleri ve
silah, gübreler, tohumlar vb. gibi bazı malların yurtdışına satışının yapılabilmesi için uluslararası anlaşmalar çerçevesinde oluşan mevzuata göre belirlenen mercilerden ön izin alınması gerekmektedir. Ön izin alındıktan sonra bu mallar ihracat mevzuatı hükümlerine göre dış piyasaya satılabilmektedir.

Konsinye İhracat: Kesin satışı daha sonra (fiilî
ihraç tarihinden itibaren yaklaşık bir yıl içinde) yapılmak üzere yurtdışına mal gönderilmesi şeklindeki ihracat biçimidir. Yurt dışında düzenlenecek
tanıtım amaçlı fuar, sergi gibi etkinliklere katılması
için mal gönderilmesi konsinye ihracat kapsamında
yer almaktadır.

E-İhracat: İnternet üzerinden yapılan işlemlerle
(dış ticaret ve gümrük mevzuatı hükümlerine
tabi olarak) yurt dışına e-ticaret kapsamındaki mal
ve hizmetlerden satış yapılmasıdır.

Bedelsiz İhracat: Yurda tekrar getirilmesi gerekli
olmadan yurt dışına (hediyeler, reklam ve
tanıtım ürünleri gibi) mal çıkarılması şeklindeki
ihracattır.

Özellik Arz Etmeyen İhracat: İhracı yasak,
kayda ya da bir kurumun iznine bağlı mallar listesinde yer almayan malların yurtdışına satılmadır.

Bavul Ticareti: Yurtdışındaki ülkelerde yerleşik
olan gerçek ve tüzel kişilerin ya da turistlerin
yurt içine giriş yaparken yanlarında getirdikleri
malları (belirli koşullar yerine getirilerek) yurtiçinde
satmalarıdır.

İthalatçı: Yürürlükteki mevzuat hükümlerine
uygun bir şekilde mal ithalini gerçekleştiren (yurtiçine
getirilecek malın alıcısı ve/veya dağıtıcısı konumundaki) gerçek ve tüzel kişiliğe haiz firmalardır.

Akreditifli İthalat: İhracatçı firma malını sevk
etmeden önce, ithalatçı firmanın (ihracatçının bulunduğu ülkedeki) anlaşmalı olduğu banka nezdinde kendi adına kredi açtırması ve malın sevk
edildiğini gösteren belgenin teslim edilmesi durumunda mal bedelinin banka tarafından ödenmesi
şeklindeki ithalattır.

İhracatçının malını satması için ithalatçının ülkesindeki ticari memur veya komisyoncuya belirli bir bedel karşılığında teslim etmesi ve sonrasında söz
konusu malın komisyoncu tarafından satılarak mal
bedelinin ihracatçıya transfer edilmesi durumudur

A ülkesinden B ülkesine ihraç edilen malın
yolda C ülkesinin gümrük sınırlarından
gümrük gözetimi altında geçmesine
transit geçiş denilmektedir.

Endüstri: Aynı üretim tekniklerini kullanarak
birbiriyle uyumlu üretim yapan ve
aynı ya da benzer mallar üreten firmaların
belirli bir alanda toplanarak oluşturdukları
büyük ekonomik gruplardır. Örneğin,
bilgisayar üreten firmaların belirli bir bölgede
faaliyet göstermeleri gibi.

Dış ticarete konu olan malların bir ülkeden başka bir ülkeye sadece tek bir taşıyıcı türü (kara, hava, deniz, demir, nehir yolu ya da boru hattı ile) ile taşınmasıdır.

İçinde bulundukları taşıma üniteleriyle yola çıkan ticari malların, varış yerinde taşıma ünitelerinden çıkarılıp başka taşıyıcılara aktarılarak ilgili ülkelere (farklı taşıyıcı türleri ile) ulaştırılması şeklindeki taşımacılık türüdür.

Elleçleme: Gümrük gözetimi altındaki
ticari malların iyi korunmaları, pazarlama
kalitelerinin geliştirilmesi ya da yeniden
satışa hazırlanmaları için yapılan istifleme,
yerlerini değiştirme, kap boyutlarını
değiştirme, kontrol etme, etiketleme,
streçleme, havalandırma vb. gibi işlemleri
içermektedir.