DIŞ TİCARETE GİRİŞ - Deneme Sınavı - 13

Katma Değer: Bir firmanın ürettiği malın değeri ile o malın üretiminde kullandığı girdilerin değeri arasındaki farktır.

Piyasa fiyatı 20 TL olan bir bisküvinin üretiminde 10 TL’lik un, yumurta vb. gibi girdi kullanılmışsa katma değer (20 TL - 10 TL =) 10 TL’dir

Spekülatif Ataklar: Bir ülkede sınırlı miktarda üretilen bir malın döviz geliri elde etmek için ihraç edilmesi, yurt içinde monopolcü eğilimlerin artmasına ve malların depolanmasına yol açabilir. Bu durum mal kıtlığına yol açarak tüketicilerin kalitesiz mallara yüksek fiyat ödemelerine ve enflasyona neden olabilir.

Proforma Fatura, ihracatçının sipariş sırasında ithalatçıya gönderdiği (sözleşme yapılmadığında sözleşme yerine geçen) teklif niteliğindeki ön faturadır.

Menşe Şahadetnamesi, dış ticarete konu olan bir malın hangi ülke sınırları içerisinde üretildiğini gösteren belgedir.

Tarihsel kayıtlar, dar anlamıyla ilk dış ticaret faaliyetlerinin MÖ 2000’li yılların başlarında Mezopotamya’da başladığını göstermektedir.

Sömürgecilik yapan Avrupa ülkelerine özgü ekonomik ve siyasi bir düşünce biçimidir. 1450’lilerde ortaya çıkan bu sistemdeki temel iktisadi faaliyet türü dış ticarettir. Dış ticaret ile ulaşılmaya çalışılan ana amaç, hazinenin altın ve gümüş gibi değerli maden stokunu artırmaktır (Ödemeler bilançosunun fazla vermesidir). Bunu gerçekleştirmek için güçlü ordular ve donanmalarla zengin doğal kaynaklara sahip ülkeleri sömürge hâline getirmek gerekmektedir. Buralardan elde edilen kaynakları ana kıtaya (Avrupa’ya) ulaştırmak için gelişmiş bir deniz ticaret filosu da gerekmektedir. Bu imkânlara sahip olan ülkeler, sömürgelerden büyük miktarlarda değerli maden getirmişlerdir. Böylece Avrupa’da bilim, sanat ve teknoloji gelişmiş, ülkelerin refah düzeyleri yükselmiştir. Merkantilistlere göre dünya serveti sabittir ve dış ticaret yoluyla artırılma imkânı bulunmamaktadır.

Merkantilizme karşı bir görüş olarak ortaya çıkan liberal ekonomik sistem ve serbest dış ticaret, zaman içinde büyük bir değişim ve gelişim göstermiştir.

GATT, gümrük tarifeleri ve miktar kısıtlamalarının kaldırılarak, dış ticarette ayrımcı uygulamalara son verilmesi ve dış ticaretin serbestleştirilmesi için ülkeler arasında yapılmış olan anlaşmalardır.

1980’lerin sonları ve 1990’ların başlarından itibaren dünyada yaygınlaşan ekonomik küreselleşmenin üç boyutu bulunmaktadır. Bunlar; ticari küreselleşme, finansal ve üretim(sel) küreselleşmesidir.

İhracat Rejimi: İhracı serbest olan bir malın ülke sınırlarına/gümrüğe getirilmesine ve yurtdışına satılmasına/gönderilmesine ilişkin hükümlerin uygulandığı rejimdir. Yani ihracat işlemleri öncesinde/sırasında/sonrasında yapılması gerekenlerle ilgili standart kanuni hükümlerin yer aldığı sistemdir.

Kredili İthalat: İthal edilen malın teslim alınmasını ve sonrasında mal bedelinin anlaşmaya varılan ileri bir tarihte (bir anlamda taksitle) ödenmesini ifade eden ithalat türüdür.

Tablo 2.1. Gümrük rejimi türleri

Tek Modlu Taşımacılık: Dış ticarete konu olan malların bir ülkeden başka bir ülkeye sadece tek bir taşıyıcı türü (kara, hava, deniz, demir, nehir yolu ya da boru hattı ile) ile taşınmasıdır.

Dış ticarette kullanılan temel sigortalar, ihracat kredi sigortası ve nakliyat sigortaları şeklindedir.

En son Incoterms (2010) yayınlamış ve günümüzde de kullanılmaktadır.

F Grubu (Ana Taşıma Ödenmemiş Olarak): Malın, satıcının ülkesinde alıcının belirlediği yer, taşıyıcı veya kişiye teslimini içeren gruptur.

CPT (CARRIAGE PAID TO/Taşıma Ödenmiş Olarak): Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı ve navlun masrafını ödediği malları, kendisinin belirlediği taşımacı/anlaştığı taşımacıya teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir. Bu teslim şeklinde satıcı, malın taşımacıya teslim edildiği yerden kararlaştırılan varış yerine kadar taşınması için taşıma sözleşmesi yapmak ve buna ilişkin masrafları ödemek durumundadır.

DAP (DELIVERED AT PLACE/Belirlenen Yerde Teslim): Bu teslim şeklinde satıcı, ihracat gümrüklemesini tamamladığı malları, belirlenen varış yerinde (havalimanı, liman iskelesi, gümrük noktası vb.) taşıma aracından boşaltmadan/boşaltılmaya hazır şekilde alıcının tasarrufuna bırakarak teslim etmekte ve satıcının teslim yükümlülüğü sona ermektedir.

Ticari taraflar arasında yapılan sözleşme gereğince, ihracatçının yurtdışına sevk ettiği malın/hizmetin bedelinin hemen ve/veya belli bir süre sonra ithalatçı tarafından mal/hizmet olarak gönderilmesi durumunda bir satış/ihracat işlemi karşılığında bir alış/ithalat işlemi yapılmaktadır