DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

İthalat ile ilgili kayıtlarda kullanılan Verilen Sipariş Avansları, Ticari Mallar, Makineler, Satıcılar hesaplarıdır.

Duran varlıklarla ilgili olarak ithalatın yapıldığı yılın sonuna kadar yurtdışına olan borçlar nedeniyle ortaya çıkan kur farkları ülkemizde mevcut uygulamada Vergi Usul Kanunu gereği duran varlık ile ilişkilendirilir. Yıl sonuna kadar ortaya çıkan aleyhte kur farkları Kambiyo Zararı veya Finansman Gideri hesabına kaydedilmez, ithal edilen duran varlığın maliyetine eklenir. Lehte kur farkı var ise gelir olarak kaydedilmez, duran varlığın maliyet bedelinden düşülür.

KDV ithal edilen malın “CIF tutarı + varsa gümrük vergisi + diğer düşük tutarlı yurtiçi masraflar” üzerinden hesaplanır.

Duran varlık ithalatı nedeniyle ithalatın yapıldığı yıl oluşan kur farkları 780. Finansman Giderleri hesabına kaydedilir.

Bir makinenin satın alınması ile ilgili 100 Türk Lirası faiz ve kur farkı gider yazılmış ve 900 Türk Lirası ticari kar oluşmuştur. Vergi Kanun’ları 100 Türk Liralık gideri kabul etmediğinden Mali kar (vergi matrahı) 1.000 Türk Lirasıdır.

Hizmet ithali nedeniyle aşağıdaki durumlarda KDV açısından bir sorumluluk oluşmaz; - Hizmet ithaline konu olan hizmetin KDV’nin konusuna girmeyen bir hizmet niteliği taşıması; - Hizmetin Türkiye’ye ithal edilmemiş bir hizmet olması, - Hizmet ithaline konu olan hizmetin KDV’den istisna edilmiş olması.

Hizmet ithalatına konu olan hizmet KDV’nin konusuna giriyorsa ve KDV’den istisna edilen bir hizmet değilse, bu takdirde hizmet ithalatını gerçekleştiren kişinin hizmet bedeli üzerinden KDV hesaplaması, sorumlu sıfatıyla bunu ödemesi (sorumlu sıfatıyla ödenecek KDV’nin beyan edildiği KDV beyannamesinin adı 2 nolu KDV beyannamesidir) ve aynı dönem indirim konusu yapması gerekmektedir. (İndirim diğer KDV işlemlerinin beyan edildiği, her ay düzenlenen 1 nolu beyannamede yapılır).

Aşağıdaki hizmetlerin ithalatı stopaj kapsamındadır: - Yabancı kuruluşun elemanının Türkiye’de çalışması nedeniyle yurtdışındaki kuruluşa yapılan ödeme, - Mühendislik, danışmanlık eğitim hizmeti gibi serbest meslek niteliğindeki hizmet karşılığı yapılan ödemeler, - Kiralama karşılığı yapılan ödemeler, - Telif, marka, imtiyaz, lisans gibi gayrimaddi haklar için yapılan ödemeler, - Alınan borç karşılığı ödenen faizler. Aşağıdaki durumlarda hizmet ithalatı stopaj kapsamında değildir; - Komisyon ödemeleri, - Yurtdışı seyahatlerde ortaya çıkan otel, lokanta, ulaşım ödemeleri, - Yurtdışına gerçekleşen taşıma ve sigorta primi ödemeleri.

Aşağıdaki hizmetlerin ithalatı stopaj kapsamındadır: - Yabancı kuruluşun elemanının Türkiye’de çalışması nedeniyle yurtdışındaki kuruluşa yapılan ödeme, - Mühendislik, danışmanlık eğitim hizmeti gibi serbest meslek niteliğindeki hizmet karşılığı yapılan ödemeler, - Kiralama karşılığı yapılan ödemeler, - Telif, marka, imtiyaz, lisans gibi gayrimaddi haklar için yapılan ödemeler, - Alınan borç karşılığı ödenen faizler. Aşağıdaki durumlarda hizmet ithalatı stopaj kapsamında değildir; - Komisyon ödemeleri, - Yurtdışı seyahatlerde ortaya çıkan otel, lokanta, ulaşım ödemeleri, - Yurtdışına gerçekleşen taşıma ve sigorta primi ödemeleri.

Lisans ithalatı % 15 stopaja ve % 18 KDV kesintisine tabidir.

İthal edilecek stoklara ilişkin mal bedeli (alış faturası tutarı), faturaya dâhil değilse navlun ve sigorta, banka giderleri, varsa gümrük vergisi, gümrükte ödenen ardiye - yükleme - boşaltma giderleri, varsa fonlar (Örnek. Kaynak Kullanım Destekleme Fonu), komisyonlar, gümrük müşaviri faturası tutarı ilgili alt hesaba kaydedilir.

KDV matrahı 15.000+3.000+600= 18.600 olup gümrükte ödenecek KDV tutarı 3.348

Verilen Yurt dışı Sipariş Avansları hesabının kalanı henüz fiili ithalatı gerçekleşmemiş maddi duran varlık niteliğindeki partiler için yapılmış harcamaları gösterir.

2 nolu Muhasebe Uygulama Genel Tebliği’ne göre borçlanma dolayısıyla ortaya çıkan kur farkları 780. Finansman Giderleri hesabına kaydedilir.

780.01. Kısa Vadeli Finansman Giderleri
780.01.001. Verilen Faizler
780.01.002. Verilen Komisyonlar
780.01.003. Banka Giderleri
780.01.004. Protesto Giderleri
780.01.005. Döviz Kredisi Kambiyo Zararı
780.01.006. Satıcılara Olan Borçlardan Doğan Kambiyo Zararları
780.01.007. Borç Senetlerinden Doğan Kambiyo Zararları
780.01.008. Factoring Faiz Giderleri
780.01.009. Factoring Komisyon

Yurt dışına olan borçlar (yurt dışı alıcılar gibi) dönem sonunda Vergi Usul Kanunu’nun 280. maddesi gereği Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen ve Vergi Usul Kanunu tebliği ile yayımlanan kurlar ile değerlendirilir. Döviz kuru yükselmişse, kambiyo zararı olur, borç artar. Kur düşmüşse kambiyo karı söz konusu olur, borç azalır.

Yurt dışına olan borçlar (yurt dışı alıcılar gibi) dönem sonunda Vergi Usul Kanunu’nun 280. maddesi gereği Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen ve Vergi Usul Kanunu tebliği ile yayımlanan kurlar ile değerlendirilir. Döviz kuru yükselmişse, kambiyo zararı olur, borç artar. Kur düşmüşse kambiyo karı söz konusu olur, borç azalır. Kur yükselmiş ise fark Finansman Giderleri hesabına kaydedilir. Kur düşmüş ise fark Kambiyo Karları hesabına kaydedilir.

Duran Varlık İthalatı Nedeniyle Oluşan Kur Farkı-Ertesi yıllar: Kur farklarını maliyet ile ilgilendirme seçeneği tercih edilirse; kur yükseldiğinde ise fark duran varlık maliyetine eklenir. Kur düştüğünde ise fark duran varlık maliyetinden düşülür. Kur farklarını sonuç hesaplarına yazma seçeneği tercih edilirse; kur yükseldiğinde ise fark Finansman Giderleri (veya Kambiyo Zararları) hesabına yazılır. Kur düştüğünde ise fark Kambiyo Karları hesabına yazılır.

Mal bedeli için bankadaki döviz hesabından havale yapılacaksa, banka hesabı alacaklandırılır. Mal mukabili, vadeli ve kabul kredili akreditifli ithalatta fiili ithal tarihindeki TCMB döviz alış kuru esas alınarak Verilen Sipariş Avansları Hesabına mal bedeli kaydı yapılır.

Hizmet ithali;

- Yurt dışında yerleşik gerçek ve tüzel kişilerin Türkiye’ye gelerek veya elemanlarını göndererek Türkiye’de bir hizmeti ifa etmeleri ya da Hizmet yurt dışında gerçekleşmekle beraber, bu hizmetten Türkiye’de yararlanılması, şeklinde oluşabilir.

Verilen Yurt dışı Sipariş Avansları hesabının kalanı henüz fiili ithalatı gerçekleşmemiş partiler için yapılmış harcamaları gösterir. İthalat tamamlandıktan sonar alt hesabın kalanı ithal edilen varlığa göre ilgili hesaplara devredilerek kapatılır.