DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

İthalat ve İhracat Rejimi Kararları Cumhurbaşkanlığı kararlarıdır. Bu kararlara dayanılarak ilgili bakanlık (Ticaret Bakanlığı) tarafından İthalat ve İhracat Yönetmelikleri yayımlanır.

Konsorsiyum; birden fazla gerçek ve tüzel kişi tarafından, belirli bir işin birlikte yapılmasını taahhüt etmek ve kazancını paylaşmak amacıyla kurulan, üyelerin işin yapılması açısından hak ve sorumluluklarının kendi uzmanlıkları çerçevesinde ayrıldığı ortaklıktır.

Bazı malların ihracatının uluslararası antlaşma, kanun, kararname ve sair
mevzuat uyarınca belli bir merciin ön iznine bağlı olduğu ihracat türüne denir. (Örnek: harp, silah ve mühimmatı, uyuşturucu maddeler, gübreler, tohumlar vs.). Bu gibi durumlarda ilgili mercilerden ön izin alındıktan sonra ihracat mevzuatı hükümleri uygulanır.

Konsinye ihracat: Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere yurt dışındaki alıcılara, komisyonculara, ihracatçının yurt dışındaki şube veya temsilciliklerine mal gönderilmesidir.

Gümrük kontrolü altında işleme rejimine giriş için verilecek beyanname, yazılı beyan normal usul hükümlerine uygun olarak düzenlenir. Rejime giriş esnasında, eşyaya isabet eden vergiler teminata bağlanır.
Örnek: Almanya’dan ithal edilen malların Türkiye’de serbest dolaşıma girmeden önce işlenmesi ve daha sonra serbest dolaşıma girmesi, gümrük kontrolü altında işleme rejimidir.

Mersin, Antalya, Trabzon, İzmir-Nemrut, İstanbul-Trakya, Mardin, Samsun ve Kayseri Serbest Bölgeleri örnek olarak sıralanabilir.

25.000 TL yi aşan Türk parasının yurt dışına çıkartılması Bakanlıkça belirlenecek esaslar dahilinde yapılır. Yolcular en fazla 25.000 TL veya en fazla 10.000 Avro veya eşdeğer efektifi yanlarında yurt dışına çıkartabilirler.

Yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’ye yapılacak doğrudan yatırımlar 4875 sayılı Doğrudan Yatırımlar Kanunu ve buna bağlı olarak oluşturulan mevzuat çerçevesinde gerçekleştirilir.

Krediler
• Türkiye’ de yerleşik kişilerin yurt dışından Türk Lirası kredi temin etmeleri serbesttir. Temin edilen kredilerin bankalar aracılığı ile kullanılması zorunludur.
• Türkiye’de yerleşik kişiler yurt dışında yerleşik kişilerden kararda belirtilen esaslar çerçevesinde döviz kredisi temin edebilir. Temin edilen kredilerin bankalar aracılığı ile kullanılması zorunludur.
• Döviz geliri olmayan Türkiye’de yerleşik kişiler yurt dışından döviz kredisi temin edemez.
• Türkiye’de yerleşik kişilerin ithalat ve ihracat rejimlerine göre emtia kredisi açmaları serbesttir.
• Türkiye’de yerleşik gerçek kişilerce yurt içinden döviz kredisi kullanılamaz.
• Türkiye’de yerleşik kişilere dövize endeksli kredi kullandırılamaz.

Kambiyo ile ilgili işlemlerde bankalar, yetkili müesseseler, PTT, kıymetli maden aracı kuruluşları ve aracı kurumlar tarafından döviz alımlarında “Döviz Alım Belgesi”, döviz satımlarında “Döviz Satım Belgesi” ve Türk parası transferlerinde “Türk Parası Transfer Belgesi” düzenlenir. Bu belgelerle ilgili usul ve esaslar Merkez Bankasınca belirlenir.

Söz konusu Kararlar düzenlendikleri tarihlerde “Bakanlar Kurulu Kararı” iken, 09.07.2018 tarihli Resmi Gazetede Yayımlanan 703 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameden sonra “Cumhurbaşkanı Kararı”
olarak yayımlanmaktadırlar. İthalat ve İhracat Rejimi Kararları Cumhurbaşkanlığı kararlarıdır. Bu kararlara dayanılarak ilgili bakanlık (Ticaret Bakanlığı) tarafından İthalat ve İhracat Yönetmelikleri yayımlanır.

2019 yılında yürürlükte olan İthalat Rejimi Kararı ve İthalat Yönetmeliği 31.12.1995; İhracat Rejimi Kararı 22.12.1995, İhracat Yönetmeliği 06.06.2006, Gümrük Kanunu 04.11.1999, Gümrük Yönetmeliği ise 07.10.2009 tarihli Resmi Gazete’de yayınlanmıştır.

“Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında Kanun” 1930 yılında yayımlanmış, daha sonra bazı maddeleri değiştirilmiş, 7 maddeden oluşan bir çerçeve kanundur. Bu çerçeve kanuna dayalı kararlar kanunun uygulamasını düzenler. 2019 yılı itibariyle “Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar” yürürlüktedir. Bu karar ilk kez 07.08.1989 tarihinde yayımlanmış, daha sonra çeşitli tarihlerde değişikliğe tabi tutulmuştur. En son değişiklik 13.09.2018 tarihli Resmi Gazete’de Cumhurbaşkanı Kararı olarak yayınlanmıştır.

İthalat Rejimi Kararı’nda yer alan hususları düzenlemeye, yönetmelikler ve tebliğler çıkartmaya, izin ve talimatları vermeye, ithalatın her aşamasında gerekli görülecek değişiklikleri yapmaya ve önlemleri almaya Ticaret Bakanlığı yetkilidir.

Joint Venture (Ortak Girişim): Birden fazla gerçek ve tüzel kişinin, belirli bir yatırım projesini veya süreklilik arz eden bir faaliyeti gerçekleştirmek ve kazanç elde etmek üzere, bir sözleşme  çerçevesinde bir araya gelerek oluşturdukları, risklerden iş sahibine karşı her bir ortağın müteselsilen sorumlu tutulduğu ortak işletme yapısıdır.

İhracat türleri; “izne bağlı olmayan ihracat”, “ön izne bağlı ihracat”,
“kayda bağlı ihracat”, “konsinye ihracat”, “yurtdışı fuar ve sergilere katılım ve ihracat”, “ithal edilmiş malın ihracatı”, “serbest bölgelere ihracat” ve “diğer ihracat ve transit ticaret’tir.

Kayda bağlı ihracat: Malların ihracından önce gümrük beyannamelerinin İhracatçı Birlikleri Genel Sekreterliği’nce kayda alınması gerektiği ihracat türüdür. Hangi malların ihracatının kayda bağlı olduğu Ticaret Bakanlığı tarafından belirlenir.

Gümrük gözetimi: Gümrük mevzuatına ve gereken hallerde gümrük gözetimi altındaki eşyaya uygulanacak diğer hükümlere uyulmasını sağlamak üzere gümrük idareleri tarafından genel olarak uygulanan işlemleri ifade eder.

Gümrük Rejimleri:
Gümrüğe sunulan eşya, gümrükçe onaylanmış bir işlem veya kullanıma tabi tutulur. Bu durum, gümrüğe sunulan eşyanın bir gümrük rejimine tabi tutulmasını, bir serbest bölgeye girmesini, Türkiye Gümrük Bölgesi dışına yeniden ihracını, imhasını ve gümrüğe terk edilmesini ifade eder. Bunlardan “gümrük rejimi” deyimi; serbest dolaşıma giriş rejimini, transit rejimini, gümrük antrepo rejimini, dahilde işleme rejimini, gümrük kontrolü altında işleme rejimini, geçici ithalat rejimini, hariçte işleme rejimini, ihracat rejimini ifade eder.