İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi

Üretilen malın ihraç edilmesi sadece üreticiler için değil, ülke ekonomisi için de çok önemlidir. İhracat bir ülke için en önemli gelir kaynağıdır. Bir ülkenin ekonomik gücünü ithalata karşı ihracatın büyüklüğü gösterir. İhracata yönelen ülkeler döviz geliri sağlayarak ödemeler dengelerini düzenlerler.

Yurtdışı Alıcılar Hesabı, Alıcılar ana hesabının yardımcı hesabıdır. Mal veya turizm, mümessillik, müşavirlik gibi hizmet ihraç eden kurumların yurtdışından alacakları için kullandıkları hesaptır.

Maliye Bakanlığı’nın ilan ettiği, değerlemede esas alınacak kurlar, değerleme tarihi itibariyle TCMB tarafından belirlenmiş “döviz alış” kurlarıdır.

İhracatın gerçekleştiği yılda oluşan lehte kur farkları “Yurtdışı Satış” gibi değerlendirilir ve Yurtdışı Satışlar hesabının 601.04. Kambiyo Kârları yardımcı hesabına kaydedilir.

Aleyhte kur farkları yurtdışı satış hasılatını azaltır. Bu nedenle satışın yapıldığı yıl ortaya çıkan aleyhte kur farkları, satış indirimleri hesabına kaydedilmek suretiyle, yurtdışı satışlardan düşülür.

Satışın yapıldığı yılı takip eden yılda tahsilat ve/veya değerleme sırasında ortaya çıkan kur farkları Kambiyo Kârları veya Zararları hesaplarına kaydedilir.

İhracat ile ilgili giderler tekdüzen hesap planında 7/A seçeneğinde 760. Pazarlama Satış ve Dağıtım
Giderleri ana hesabında; Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler yardımcı hesabında izlenir.

İhracat ile ilgili giderler tekdüzen hesap planında ; 7/B seçeneğinde 793. Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler ana hesabında izlenir. 

İhracat giderlerine örnek: Taşıma ücreti, sigorta gideri, banka giderleri, konsolosluk harcı, menşe şahadetnamesi gideri, İhracatçılar Birliği’ne ödenen harç, gümrük müşaviri ücreti, gümrük müşavirinin yaptığı harcamalar verilebilir.

Harcamaların ticari seyahat gideri olarak kabul edilebilmesi için seyahatin;
• işle ilgili olması,
• yapılan işin çapına uygun olması,
• işe uygun süre ile kısıtlı olması gerekmektedir.

Günlük harcırah tutarları Harcırah Kanununa bağlı olarak belirlenir.

Doğrudan ihracattan anlaşılması gereken satıcının yurtdışındaki alıcıya İhracat Rejimi Kararı, İhracat Yönetmeliği ve Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar çerçevesinde mal satışıdır.

Üreticiler ürettikleri mamulleri doğrudan ihraç edebilecekleri gibi, ihracat konusunda uzmanlaşmış ihracatçı kurumlar (Dış Ticaret Sermaye Şirketleri, Sektörel Dış Ticaret Şirketleri veya diğer ihracatçılar) aracılığı ile de ihraç edebilirler. Üreticilerin bu tür ihracatına uygulamada “Aracılı İhracat” denilmektedir.

Üreticiler yurtiçindeki ihracatçı kuruma düzenledikleri faturaya (yurtiçi satış gibi) KDV eklerler, ancak faturanın altına “3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu hükümlerine göre ihraç edilmek şartıyla teslim edildiğinden Katma Değer Vergisi tahsil edilmemiştir” ibaresi yazarlar ve dolayısıyla katma değer vergisi tahsil etmezler.

Hizmet ihracatı aşağıdaki şartların gerçekleşmesi halinde KDV’den istisnadır. Bu şartlar;

• Hizmetin Türkiye’de yurtdışındaki bir müşteri için yapılmış olması ve
• Hizmetten yurtdışında faydalanılmasıdır.

Hizmet ihracatında KDV iadesi alabilmek için;
• Hizmet Türkiye’de yurtdışındaki bir müşteri için yapılmış olmalıdır
• Fatura yurtdışındaki müşteri adına düzenlenmelidir:
• Hizmet bedeli döviz olarak Türkiye’ye getirilmelidir:
• Hizmetten yurtdışında yararlanılmalıdır.

Hizmet ihracatı nedeniyle hak kazanılan KDV iadesi için (84 No’lu) KDV Genel Tebliği’ne göre ibrazı gereken belgeler şunlarıdır:
• Yurtdışındaki müşteri adına düzenlenen faturanın aslı veya fotokopisi,
• İhracatın gerçekleştiği döneme ilişkin olarak indirilecek KDV listesi ile ihraç edilen hizmet nedeniyle yüklenilen vergi miktarına ilişkin hesaplamaları gösterir tablo,
• Bankalar Kanunu hükümlerine göre faaliyette bulunan bankalar veya özel finans kurumlarınca düzenlenmiş döviz alım belgesi aslı veya ilgili banka veya özel finans kurumu şubesince onaylamış örneği ya da dövizin yurtdışından geldiğini gösteren bankadan alınmış belge.

Harcırah ücret sayılır. Seyahat edene verilen harcırah sınırı aşar ve vergiye tabi olursa, seyahat edenin ücretine ait vergi matrahı yükselir.

İhracatın yasal şartlara uygun olarak gerçekleşmemesi halinde tecil olunan verginin ödenmesinden üretici sorumludur.

• Ödenecek KDV, ihraç kaydıyla yapılan satış KDV’sinden büyükse, ihraç kaydıyla yapılan satış KDV’si tecil edilir, fark vergi dairesine ödenir.

• Ödenecek KDV, ihraç kaydıyla yapılan satış KDV’sinden küçükse, ödenecek olan kısım ödenmez, tecil edilir, tecil edilen tutar ile ihraç kaydıyla yapılan satış KDV’si arasındaki fark vergi dairesinden iade alınır.

• Devreden KDV çıkarsa, tutar ertesi döneme devreder, ihraç kaydıyla yapılan satış KDV’si vergi dairesinden iade alınır.