DIŞ TİCARET İŞLEMLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ - Deneme Sınavı - 15

Banknot şeklindeki bütün yabancı ülke paraları efektif olarak ifade edilir. Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’da ise efektif “banknot şeklindeki bütün yabancı ülke paraları” olarak tanımlanmıştır.

Nominal kur dışında ülkeler arasındaki enflasyon farkları dikkate alınarak hesaplanan kura “reel (gerçek) kur” denir. Ülke dışındaki ve ülke içindeki ödemeler dengesi, enflasyon oranları, faiz oranları, politik riskler gibi etkenler kurların belirlenmesinde rol oynar.

Nominal kur dışında ülkeler arasındaki enflasyon farkları dikkate alınarak hesaplanan kura “reel (gerçek) kur” denir. Ülke dışındaki ve ülke içindeki ödemeler dengesi, enflasyon oranları, faiz oranları, politik riskler gibi etkenler kurların belirlenmesinde rol oynar.

Merkez Bankası’nın belirlediği kurlara “resmi kur” denir. Merkez Bankası her gün ertesi gün için kur belirler ve ilan eder. Bankalar da dünyadaki ve ülke içindeki finansal gelişmelere göre kurlarını ayrı ayrı belirlerler.

Döviz kurları yükselmiş ise keşide edilmiş (vadeli) çeklerin ve borç senetlerinin değeri yükselir. Bu değer artışı (zarar) 656. Kambiyo Zararları hesabına kaydedilir.

Döviz kurları düşmüş ise keşide edilmiş (vadeli) çeklerin ve borç senetlerinin değeri düşer. Bu değer düşüşü (kar) 646. Kambiyo Karları hesabına kaydedilir.

İtibari değer ile tasarruf değeri arasındaki fark kurum için bir giderdir. Bu gider “reeskont gideri” olarak adlandırılır.

İç iskonto formülünde faiz, itibari değerin değil, tasarruf değerinin yüzdesidir.

Dönem sonunda hesap kalanı 36.000 Türk lirası

15.000 € x 2,45Türk lirası     36.750 Türk lirası

Kur farkı                                 750  Türk lirası

İç iskonto formülü ile tasarruf değerinin hesaplanması:

36.750 Türk lirası üzerinden

36.750 x 36.000 = 36.296,29 Türk lirası

36.000 + (90 x 5)

Faiz tutarı: 36.750 – 36.296,29 = 453.71

15.000 Euro üzerinden:

15.000 x 36.000 = 14.814,81 Euro

36.000 + (90 x 5)

Faiz tutarı: 15.000 €-14.814,81 € = 185,19 €

185,19 € x 2,45 Türk lirası = 453,71 Türk lirası

Tüm yabancı paralar, yabancı para üzerinden düzenlenen senetler ve çekler, bankalardaki yabancı para hesapları döviz olarak ifade edilirken; banknot şeklindeki yabancı paralar efektif olarak ifade edilir.

Kur sistemleri sabit ve değişken (serbest) kur sistemleridir. Serbest kur sistemi de kendi içinde serbest dalgalanma ve gözetimli dalgalanma olarak ikiye ayrılır. 1980 sonrası ülkemizde gözetimli dalgalanma sistemi uygulanmaktadır. Nominal kur ve reel kur kur türleridir.

Bay A’nın liraya çevirttiği banknotlar (efektifler) banka tarafından alınmış ve karşılığında TL verilmiştir. Banka efektif aldığı için efektif alış kuru uygulayacaktır.

Dövizli işlemleri muhasebe içinde döviz cinsinden izlemek isteyen işletmelerin kullanabilecekleri hesap Nazım hesaplardır. Diğer hesaplara TL’ye çevrilerek kayıt yapılır.

Dönem sonunda işletmenin kasasındaki 2500 Euro’nun efektif alış kurları ile değeri 8.195 liradır.

1000 x 2,87 = 2.870

1000 x 3,50 = 3.500

500 x 3,65 = 1.825

2.870+3.500+1.825 = 8.195

Dönem sonundaki mevcut Euro Maliye Bakanlığının ilan ettiği kur ile değerlenir ve değeri 2.500 x 3.75= 9.375 lira bulunur.

Burada işletmenin 9.375- 8.195 = 1.180 lira kur artışından doğan karı vardır. Bu artış nedeni ile Kasa-yabancı para kasası 1.180 lira borçlandırırken Kambiyo Karları hesabı 1.180 lira alacaklandırılır.

İşletme zarar ettiğine göre Eurolarının değeri kayıtlı değerinin  zarar tutarı kadar altına düşmüştür. (26.450 – 550 = 25.900). Kur 3.70 olduğuna göre işletmenin kasasında   25.000/3.70 = 7.000 Euro vardır.

Alıcıdan alınan yabancı paralı çekler Maliye  Bakanlığının ilan ettiği kur ile değerlenir.

Verilen çekler ilgili hesaba  TC Merkez Bankası Döviz alış kuru ile kaydedilir.

İşletme yıl sonunda kur farkından 50 lira kazanmıştır. Bu durum alacak senetleri 50 lira borçlandırılırken Kambiyo karları 50 lira alacaklandırılarak kaydedilecektir. Alacak senedinin değeri 1000 x 3.90 = 3.900 liraya çıkmıştır. Tasarruf değeri olan 3.386 lira ile arasındaki fark olan 3.900- 3.836= 64 lira iskonto tutarıdır. Bu işlem de Reeskont Faiz Giderleri hesabı 64 lira borçlandırılarak ve Alacak Senetleri Reeskont hesabı 64 lira alacaklandırılarak kaydedilecektir

Senet tutarı 25.000 x2.40 = 60.000 lira, iskonto tutarı 309 x 2,40 = 742 lira. Senedin net değeri 60.000- 742= 59.258 liradır.