DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ - Deneme Sınavı - 3

İhracat işlemlerini yerine getirebilmek için bazı işlemlerin yerine getirilmesi gereklidir. Bunlar ise
aşağıdaki gibi sıralanabilir;

• İhracatçı sıfatının kazanılması,
• İthalatçının bulunması,
• Dış ticaret anlaşmanın yapılması ya da proforma teyit metninin imzalanması,
• İhracat ödeme şekillerine göre ihracat bedelin tahsilinin yapılması (ya da akreditifin gelmesi vb.)
• İhracata konu olan ürünlerin hazırlanması,
• Vesaiklerin hazırlanması,
• İhracat konusu ürünlerin nakliyeciye teslimi,
• İhracatçı birliği onayı,
• Gümrük işlemlerinin yapılması,

Bir gümrük rejimine tabi tutulmak istenilen eşya; bu rejime uygun şekilde yetkili gümrük idaresine beyan edilir. Gümrük Bölgesinden çıkıncaya veya imha edilinceye ya da gümrük beyannamesi iptal edilinceye kadar gümrük gözetimi altında kalır.

Transit rejimi İthalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan serbest dolaşıma
girmemiş eşya ile ihracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış eşyanın, gümrük gözetimi altında
Türkiye Gümrük Bölgesi içinde bir noktadan diğerine taşınması hükümlerini kapsar.

Günümüzde hem Türkiye’de hem diğer ülkelerde özellikle 1980’lerin başından beri hayli yoğun biçimde işletmelerin uluslararası pazarlara açılması, yani globalleşme eğilimi görülmektedir. Bu gelişmelerin başlıca nedenleri arasında;
• iç pazarların durgunluğu,
• ülke içinde sınırlamalar veya dış pazarlara açılmaya verilen teşvikler,
• dış ülkelerde yabancılara konulan ticari engellerin gitgide azalması ve
• pazarların globalleşme eğilimi sayılabilir.

Ödenmiş sermayeleri en az 2 milyon olan ve bir önceki takvim yılında gümrük beyannamesi bazında;
en az 100 milyon ABD doları veya eş değerdeki fiili ihracatı gerçekleştiren (transit ve bedelsiz ihracat hariç) anonim şirketlere, her yılın ocak ayının son gününe kadar başvurulması kaydıyla “Dış Ticaret Sermaye Şirketi” statüsü verilebilir.

Mücavir İl uygulaması, STM kurulması öngörülen illere komşu olan Erzurum, Muş, Bitlis, Siirt, Batman, Diyarbakır ve Adıyaman illerini kapsayan ve bu komşu illerin de STM’lerden yapılacak ticaretten belli şartlar dâhilinde yararlanmasını öngören uygulamadır.

Kambiyo Türkçede iki ülke parasının birbiriyle değiştirilmesi işlemidir. Günümüzde kambiyo işlemleri denilince yabancı paralar üzerinden düzenlenen ticari senetler, çek, bono ve poliçe gibi belgeler anlaşılmaktadır. Döviz ve kambiyo işlemleri eş anlamda kullanılmaktadır. Kambiyo ile ilgili işlemlerde en çok kullanılan tanımlar; döviz, döviz alım belgesi, döviz satım belgesi, döviz tevdiat hesabı, konvertibl dövizler, efektif, Türkiye'de yerleşik kişiler, dışarıda yerleşik kişiler,  Türk parası, Türk parası ile ödemeyi sağlayan belgeler, yetkili müesseseler, kur, cari kur, parite, aval, banknot, ciro, ciranta, deklarasyon belgesi, LIBOR'dur.

Emre yazılı senetlerin arkasını imzalayarak senet üzerindeki haklarını üçüncü bir kişiye devreden (ciro eden) kişiye ciranta adı verilmektedir.

Dış ödemeler dengesi açık veren ülkelerde, döviz rezervleri hızla eriyeceği için ithalatı sınırlayıcı politikalara başvurabilirler. Cari açığı gidermenin bir diğer yöntemi de döviz gelirlerini artırmaktadır. Bunun için ise ülkeyi idare edenler ihracatı artırıcı politikalar benimseyebilirler. Bazen bu iki yöntemi yani ithalatı kısıtlayıcı, ihracatı artırıcı politikaları birlikte uygulayabilirler.

İthalat, özel ya da tüzel kişilerce kamu iktisadi kuruluşları ya da devlet tarafından doğrudan yapılabilir. İthalatı aşağıdaki gibi sınıflandırabiliriz. Akreditifli ithalat; alıcının, malın sevkinden önce bir banka aracılığıyla satıcının bulunduğu yerdeki bankası nezdinde malın sevk belgesinin teslimi karşılığında ödenmek üzere kredi açtırmasıdır: Mal karşılığı ithalat; malın gümrüklenmesi işleminden sonra bedelini ödeyerek belgenin çekilmesi ile gerçekleşen ithalattır: Belge (Vesaik) karşılığı ithalat; malın gelmiş olma şartı aranmaksızın ithalat yapılan ülkeden yola çıkarılmış olduğunu gösteren belgenin bedelini ödeyerek bankadan belge alınması ile gerçekleştirilen ithalattır: Kredili İthalat; bedeli daha sonra ödenmek üzere yapılan vadeli ithalattır: Geçici Kabullü ithalat; ihraç etme amacıyla yapılan ithalattır: Ankonsinyasyon ithalat; satışın yapılması ve belirli bir vade sonunda mal bedelinin transfer edilmesi şartıyla yapılan ithalattır.

Kanunda ayrıca bedelsiz ithalat hakkından yararlanamayacak kimseler sıralanmıştır. Bunlar; evlilik nedeniyle ikametgâhlarını Türkiye’ye
nakledenler ve çifte vatandaşlık statüsüne haiz vatandaşlardır.

Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere dış alıcılara, komisyonculara, şube ve temsilciliklere mal gönderilmesi şeklinde yapılan ihracat biçimine konsinye ihracat adı verilmektedir.

İthalat vergileri ve ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmayan serbest dolaşıma girmemiş eşya ile ihracatla ilgili gümrük işlemleri tamamlanmış eşyanın, gümrük gözetimi altında Türkiye Gümrük Bölgesi içinde bir noktadan diğerine taşınması hükümlerini kapsayan gümrük rejimine tarnsit rejimi adı verilmektedir. Transit rejimine tabi tutulan eşya Türkiye Gümrük Bölgesi içinde; yabancı bir ülkeden gelip yabancı bir ülkeye, yabancı bir ülkeden Türkiye’ye, Türkiye’den yabancı bir ülkeye, bir iç gümrükten diğer bir iç gümrüğe, taşınabilir.

Serbest dolaşıma girmemiş eşyanın, Türkiye Gümrük Bölgesinde, ithalat vergilerine veya ticaret politikası önlemlerine tabi tutulmaksızın, niteliğini veya durumunu değiştiren işlemlere tabi tutulmaları ve bu işlemlerden elde edilen ürünlerin tabi oldukları gümrük vergileri üzerinden serbest dolaşıma girmelerine ilişkin hükümlerin uygulandığı rejim gümrük kontrolü altında işleme rejimidir.

Dış ticaret sermaye şirketlerinin avantajları; KDV iadelerinde teminat kolaylığı, Dâhilde İşleme Rejiminde teminat kolaylığı, Eximbank TL ve döviz kredilerinde indirimli faiz uygulaması, kredi temininde indirimli teminat kolaylığı, onaylanmış kişi statüsü edinmek yoluyla gümrük işlemlerinde kolaylık, Dış Ticaret Sermaye Şirketlerinin ihraç ürünlerimizin tanıtılması, çeşitlendirilmesi, pazar paylarının artırılması ve yeni pazarlara girilmesi amacıyla Devlet Yardımlarından öncelikle yararlandırılmaları sağlanır.

Fiili İhracat: İhraç eşyası, buna ilişkin gümrük beyannamesinin tescili sırasında bulunduğu durum ve niteliğini gümrük denetiminden çıktığı sırada da aynen muhafaza etmesi ve bu haliyle Türkiye Gümrük Bölgesini terk etmesi koşuluyla fiilen ihraç edilmiş sayılır. Fiili ihracatın gerçekleşmesi durumunda, ihraç eşyası üzerindeki gümrük denetimi sona erer.

Antrepo: Gümrük gözetimi altında bulunan eşyanın konulması amacıyla kurulan ve kuruluşunda aranılacak koşulları ve nitelikleri yönetmelikle belirlenen yerlere denir. Antrepolar eşyanın gümrük mevzuatında düzenlenen şekilde konulması halinde süresiz kalabildiği ve eşyanın antrepoda kaldığı süre içerisinde eşyaya ait olan vergilerin ödenmediği bir gümrük rejimidir.

Dış Ticaret Dengesi: Bir ülkenin herhangi bir dönemde (genellikle bir yılda) yaptığı ihracat toplamının ithalat toplamı ile karşılaştırılmasıdır.

Sınır Ticaret Merkezi (STM): Türkiye’nin yaşam standartlarının düşük ve işsizliğin ciddi boyutlarda olduğu Doğu ve Güneydoğu Anadolu coğrafi bölgelerinde, ekonomik, sınaî ve ticari faaliyetlere ivme kazandırılması, bölgedeki esnaf ve tacirler için komşu ülkelere ticaret merkezleri vasıtasıyla ticaret yapılarak ihracatın arttırılması ve vergi kolaylıkları sağlanarak il ihtiyaçları dâhiline ithalat yapılması imkânı veren münhasır bir ticaret modelidir. Artvin, Ardahan, Kars, Iğdır, Ağrı, Van, Hakkâri, Şırnak, Mardin, Şanlıurfa, Kilis, Gaziantep ve Hatay illeri, bu kapsamda yer almaktadır.

Konsinye İhracat: Kesin satışı daha sonra yapılmak üzere dış alıcılara, komisyonculara, şube ve temsilciliklere mal gönderilmesi şeklinde yapılan ihracat biçimidir.