DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ VE BELGELERİ

İTHALAT TÜRLERİ

İthalat türlerini; bedelli ithalat, bedelsiz ithalat ve geçici ithalat olarak üç başlık altında sınıflandırmak mümkündür. Bedelli ithalat, bir malın veya ekonomik değerin ithalattaki ödeme şekillerinden biri ile yurt dışına döviz transferi gerçekleştirilerek ithal edilmesidir. İthalat bedelleri; banka kaynaklarından, ithalatçıya ait döviz tevdiat hesaplarından, kredi kartından, kredilerden karşılanmak suretiyle ödenebilir. İhracat işlemlerinde anlatılan ve ithalat sürecinde de kullanılan yöntemler şu şekilde sıralanabilir:

• Akreditifli Ödeme,

• Vesaik Mukabili Ödeme,

• Mal Mukabili Ödeme,

• Kabul Kredili Ödeme,

• Peşin Ödeme,

• Özel Takas

• Bağlı Muamele,

burada sıralanan bu ödeme şekilleri daha önce ihracat konusunda anlatıldığından tekrar edilmemiştir.

TÜİK, *2015 Ekim ayı itibari ile

Canlı hayvanlar ve gıda maddeleri : 5 319 084

İçki ve tütün: 617 296

Akaryakıt hariç yenilmeyen hammaddeler: 10 581 329

Mineral yakıtlar, yağlar ve alkali ürünler: 32 203 047

Hayvansal, bitkisel katı ve sıvı yağlar, mumlar: 1 501 188

Başka yerde belirtilmeyen kimya sanayi ve buna bağlı sanayi ürünleri: 24 177 707

Başlıca sınıflara ayrılan işlenmiş mallar: 29 925 593

Makineler ve ulaştırma araçları: 54 112 002

Çeşitli mamul eşya: 11 696 409

SITC’da sınıflandırılmamış eşyalar (tedavülde olmayan, paralar, parasal tabanlı altınlar): 3 097 247

1 Rusya Federasyonu 25.288.597

2 Çin 24.918.224

3 Almanya 22.369.476

4 ABD 12.727.562

5 İtalya 12.055.972

6 İran 9.833.290

7 Fransa 8.122.571

8 Güney Kore 7.548.319

9 Hindistan 6.898.577

10 İspanya 6.075.843

11 İngiltere 5.932.227

12 İsviçre 4.821.031

13 Ukrayna 4.242.612

14 Yunanistan 4.043.839

15 Belçika 3.863.892

16 Hollanda 3.517.164

17 Romanya 3.363.233

18 BAE 3.253.024

19 Japonya 3.199.915

20 Polonya 3.082.128

Eşya, getiren kişi ya da duruma göre eşyanın gelişinden sonra taşıma sorumluluğunu üstlenen kişi tarafından, eşyayı daha önce ibraz olunan özet beyan ya da gümrük beyannamesi ile ilişkilendirmesi için gümrüğe sunulur ve gümrük idaresince, onaylanmış bir işlem veya kullanım tayin edilir. Tayin edilen işlemler; denizyolu ile gelen eşya için, özet beyan verildiği tarihten itibaren 45 gün, diğer bir yolla gelen eşya için, özet beyanın verildiği tarihten itibaren 20 gün içinde tamamlanır. Bu süreç tamamlanana kadar ilgili eşyaya geçici depolanan eşya statüsü verilir ve sadece gümrük idarelerinin uygun gördüğü yerlerde ve bu idarelerin belirlediği koşullarda depolanabilir.

Taraf olunan uluslararası anlaşmalar ve ilgili mevzuatlar gereği ülkemizde aşağıdaki malların ithalatı yasaktır:

• Esrar ve müstahzar afyon, • İpek böceği tohumu, • Zirai amaçla kullanılan her türlü toprak, yaprak, sap, saman ot, tabi gübre, • Oyun alet ve makineleri, • Yasalara aykırı olarak bir fabrika veya ticaret markasını veyahut ticaret unvanını taşıyan ürünler, • Sahte etiket ve ambalaj maddesi, • Belirli yavru fokların kürkleri ve bunlardan elde edilen bazı ürünler, • Ozon tabakasını incelten maddelerin ithali, • Kimyasal Silahlar Sözleşmesi ekinde yer alan kimyasal maddelerin ithali, • Dökme alkollü içkilerin, alkollü içki kökenli karışım içkilerin, alkollü içki üretiminde kullanılabilecek tarımsal kökenli distilatların ve su, gıda alkolü gibi hammadde veya katkı maddeleri ilavesiyle alkollü içki hazırlanmasında kullanılabilecek konsantre içkiler, • Çevrenin korunması yönünden kontrol altında tutulan atıklar, • Çevrenin korunması bakımından kontrol altında tutulan bazı kimyasal maddeler, • Çevrenin korunması yönünden kontrol altında tutulan metal hurdalar, • İthali yasaklanan ampuller (http://www.ito.org.tr/Dis_Tic/Ith_yasak_urunler. html), • İthalat Tebliğleri ve Ürün Güvenliği ve Denetimi Tebliğleri kapsamında ithalinde izin alınması gereken eşya ve ilgili Bakanlıkların bilgileri aşağıda sıralanmıştır: • İthali uygunluk denetimine tabi atıklar, kontrole tabi katı yakıtlar, bazı atık pil ve akümülatörler, çevrenin korunması yönünden kontrol altında tutulan metal hurdalar, Çevre ve Şehircilik Bakanlığının izin ve denetimine tabidir. • Kullanılmış veya yenileştirilmiş eşya, “CE” işareti taşıyan bazı ürünler, banknot ve benzeri kıymetli evraka mahsus kâğıtlar, Kimyasal Silahlar Sözleşmesi ekinde yer alan kimyasal maddeler, bazı oyuncaklar, bazı frekans ve/veya lisans kısıtlaması olan ürünler, bazı kişisel koruyucu ürünler, bazı tekstil ve konfeksiyon ürünleri, bazı tıbbi cihazlar, bazı tarım ürünleri Ticaret Bakanlığının izin ve denetimine tabidir. • İthali özel izne tabi maddeler ve müstahzarlar ve Sağlık Bakanlığınca denetlenen ürünler, Sağlık Bakanlığının iznine tabidir. • Veteriner Kontrollerine Tabî Olan Hayvan ve Ürünler, Tarım ve Orman Bakanlığının kontrolüne tabidir. • Ozon tabakasını incelten maddeler ve bazı orman yetiştirme materyalleri; Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığının gerekli izinlerine tabidir. • Bazı tütün, tütün mamulleri, alkol ve alkollü içkiler, Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumunca uygunluk belgesi düzenlenir.• Bazı patlayıcı maddeler, ateşli silahlar, bıçaklar ve benzeri aletler, bazı harp silahları ve bunların aksam ve parçaları, Milli Savunma Bakanlığının iznine tabidir. • Radyoaktif maddeler ile bunların kullanıldığı cihazlar, Türkiye Atom Enerjisi Kurumunun uygunluk yazısına tabidir. • Yüksek yoğunluklu tatlandırıcılar, Şeker Kurumunun uygunluk yazısına tabidir. • Haritalar ve harita bilgisi içeren eşya, Milli Savunma Bakanlığı ve Deniz Kuvvetleri Komutanlığının uygunluk yazılarına tabidir. • İthalinde garanti belgesi aranacak maddeler, Ticaret Bakanlığının onaylayacağı garanti belgesine tabidir. • Karayolu taşıt araçları, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca düzenlenecek uygunluk yazısına tabidir. • Sivil hava taşıtları ve bunlarda kullanılmaya mahsus maddeler, Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı uygunluk yazısına tabidir. • İş sağlığı ve güvenliğini etkileyen bazı maddeler, Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından düzenlenen kontrol belgesine tabidir. • Gübre ve Gıda, Tarım ve Orman Bakanlığının uygunluk yazısına tabidir. Ayrıca, İthalat Rejimi Kararı gereği, eski, kullanılmış, yenileştirilmiş, kusurlu (defolu) ve yatık (zamanla dayanıklılığını yitirmiş) malların ithali izne tabidir. (http://ggm.gtb.gov. tr/sikca-sorulan-sorular/ticari/ithalat)

Bedelsiz ithalat izni verilecek kimseler ve süreleri; motorlu veya motorsuz özel kara nakil vasıtaların bedelsiz ithalat izinleri koca ve reşit olmayan çocuklar bir aile ünitesine karı-koca ve 18 yaşından küçük çocuklardan oluşan bir aile ünitesine ikametgâhın naklinde ve bu taşıtların fiili ithal tarihinden itibaren 5 yılda bir verilir.

Aracı bankanın terkin yetkisi, bedeli transfer edildiği halde hesap kapatma süresi içinde kısmen veya tamamen ithalatı gerçekleştirilmeyen veya bedeli yurda getirilmeyen 100.000 $ veya eşdeğer dövize kadar açık ithalat hesapları aracı bankaca terkin edilmek suretiyle kapatılır.

BEDELSİZ İTHALAT

Bedelsiz ithalata ilişkin düzenlemeler, 6 Temmuz 2011 Tarihli ve 27986 Sayılı Resmî Gazetede yayınlanan Gümrük Muafiyeti Tebliği (Sıra No: 1) ile düzenlenmiştir.

Bedelsiz ithalat; bedeli için döviz transferi yapılmadan yurt dışında elde edilen ve yurda getirilmesi mecburi olmayan dış kazanç ve tasarruflarla satın alınan bazı şahsi ve ticari mahiyette eşyanın yurda ithalidir. Bu ithalatta ödenmesi gereken bazı vergiler bulunmaktadır. Bu vergiler ithal anında gümrük idarelerince tahsil edilir.

Şahsi Eşya; kişisel kullanıma özgü, kullanım alanı ve miktarı göz önüne alınarak ticari amaç için ithal edilmediğinin anlaşılması halinde ithaline izin verilen eşya,

Motorlu Özel Araçlar; esas olarak sürücüsünden başka en çok 7 oturma yeri olan ve insan taşıma amacına yönelik olarak üretilmiş otomobiller, steyşın arabalar ve yarış arabaları ile Karayolları Trafik Kanununda belirtilen diğer özel taşıt araçları,

Motorsuz Özel Araçlar; en çok 3 tekerleği olan ve üzerinde bulunan insanın adale gücüyle pedal veya el ile tekerleği döndürmek suretiyle hareket eden ve yolcu taşımalarında kullanılmayan bisiklet,

Kanuni İkametgah; kişisel veya mesleki bağlar nedeniyle bir kişinin her bir takvim yılında en az 185 gün yaşadığı yer,

İkametgahın Nakli; kişinin şahsına ve işine ait bağlarını keserek Türkiye Gümrük Bölgesine yerleşmek amacıyla kesin olarak gelmesi.

İthalat işlemlerini gerçekleştirmek için, gümrük idaresine kayıtlı, kimlik numarasına sahip gerçek kişiler veya Türkiye’de mukim ve vergi numarasına sahip
tüzel kişiler ile tüzel kişilik statüsüne sahip olmamakla birlikte yürürlükteki mevzuat hükümlerine istinaden hukuki tasarruf yapma yetkisi tanınan ortaklıkları ifade eder.

Geçici İthalat, ihraç etme amacıyla yapılan ithalattır. Serbest dolaşıma girmemiş malların ithalat vergilerinden bütünüyle veya kısmen muaf olarak ticaret politikası önlemlerine
tabi tutulmaksızın yeniden ihracına olanak sağlar.

Kredili İthalat: Bedeli daha sonra ödenmek üzere yapılan vadeli ithalattır.

Mal Karşılığı İthalat, malın gümrüklenmesi işleminden sonra bedelini ödeyerek belgenin çekilmesi ile gerçekleşen ithalat olurken malların sevkinden önce ödendiği ödeme şekli peşin ödemeli ithalat olmaktadır. Mallar, ihracatçı tarafından bedeli alındıktan sonra gönderilir.

Taraf olunan uluslararası anlaşmalar ve ilgili mevzuatlar gereği ülkemizde aşağıdaki
malların ithalatı yasaktır:
• Esrar ve müstahzar afyon,
• İpek böceği tohumu,
• Zirai amaçla kullanılan her türlü toprak, yaprak, sap, saman ot, tabi gübre,
• Oyun alet ve makineleri,
• Yasalara aykırı olarak bir fabrika veya ticaret markasını veyahut ticaret unvanını
taşıyan ürünler,
• Sahte etiket ve ambalaj maddesi,
• Belirli yavru fokların kürkleri ve bunlardan elde edilen bazı ürünler,
• Ozon tabakasını incelten maddelerin ithali,
• Kimyasal Silahlar Sözleşmesi ekinde yer alan kimyasal maddelerin ithali,
• Dökme alkollü içkilerin, alkollü içki kökenli karışım içkilerin, alkollü içki üretiminde kullanılabilecek tarımsal kökenli distilatların ve su, gıda alkolü gibi hammadde veya katkı maddeleri ilavesiyle alkollü içki hazırlanmasında kullanılabilecek konsantre içkiler,
• Gübre ve Gıda, Tarım ve Orman Bakanlığının uygunluk yazısına tabidir

İthalatçı sıfatının kazanılmasından sonra ithalat sürecini başlatabilmek için, malları satmak isteyen uygun ihracatçılar bulunur ve proforma fatura alınır. Proforma faturanın kabulünden sonra, sözleşme düzenlenir ve sipariş formu imzalanır. İthalat işleminde farklı ödeme yöntemlerine göre ödeme işlemleri gerçekleştirilir. Ödeme, şekline göre ithalat sürecinin başında veya sonradan ödeme alınabilmektedir. Bu nedenle ödeme aşaması daha sonra da olabilir ancak bu durumda da ödeme yöntemine ilişkin tarafların sözleşmede anlaşmış olmaları ve uygun araç veya aracıları belirlemiş olması gereklidir. Daha sonra, ülkemiz Gümrük Bölgesinin kara suları veya hava sahasından gümrük bölgesi içinde durmaksızın geçen taşıt araçları ile taşınan eşya hariç olmak üzere, Gümrük Bölgesine getirilen eşya için getirilmesinden daha öncesinde özet beyan verilir.

Mal mukabili ithalatta firmaların mal bedelinin transferine ilişkin talepleri firmanın yazılı olarak beyan edeceği gümrük beyannamesi tarih ve numarasına istinaden bankalarca yerine getirilir.

Aval kelimesi Fransızca’dan dilimize geçmiştir ve “ödeme kefilliği” anlamına gelmektedir.

Bedelsiz İthalattan yararlanabilecek kişiler ve şartları aşağıda yer almaktadır.

Muafiyet hakkı sadece, Türkiye gümrük bölgesinde de benzer bir faaliyeti yürütmek amacıyla ayrıldıkları ülkedeki faaliyetlerini kesin olarak sona erdiren müteşebbislere tanınır. Türkiye gümrük bölgesinde yerleşik bulunan bir müteşebbisle herhangi bir bağlantı kurma amaçlarına yönelik teşebbüsler için muafiyet uygulanmaz. Muafiyet hakkı sadece ayrıldıkları ülkede en az 3 yıl süre ile aynı işte çalışan kişilere tanınır.