DIŞ TİCARET İŞLEMLERİ VE BELGELERİ

Dış ticarette farklı para birimleri kullanıldığından, bir döviz kuru belirlenmek zorundadır. Ancak taraflardan birisi konvertibilitesi yüksek para birimlerinden birini kullanan bir ülke veya alıcı ve satıcı taraflardan ikisi de aynı para birimini kullanan ülkelerde ise (örneğin € bölgesi ülkeleri) bu durum bir istisna olacaktır. Ayrıca ticaret sonucunda ortaya çıkan bu bedellerin transferinde uyulması gereken kambiyo mevzuatı bulunur. Kambiyo mevzuatı: İthal ve ihraç edilen mal ve hizmetlerin bedellerinin tahsil/ödeme şekillerini düzenleyen mevzuattır. Doğru cevap E'dir.

Arbitraj, iki piyasa arasındaki fiyat farkından yararlanmak amacıyla para, kıymetli maden, kıymetli evrak menkul kıymet vb. değerlerin fiyatlarının düşük olduğu piyasalardan alınarak yüksek olduğu piyasalarda satılmasıdır. Diğer seçeneklere bakıldığında ise;

Avarya, deniz taşımacılığında gemide ve kargoda meydana gelen hasarı ve masrafları ifade etmektedir.

Kliring, karşılıklı anlaşmalarda ithalat ve ihracat bedellerinin döviz kullanılmadan takas edilmesi ve mahsup edilmesi işlemidir. Kliring işlemleri, kliring kurumları aracılığı ile gerçekleştirilir.

Pasavan, sınır bölgelerinde oturanlara verilen ve pasaport yerine geçen belgedir. Sınır ötesi günübirlik geçişlerde bu belge kullanılmaktadır.

Kuvertür, transfer talimatı veren bankanın yapılacak ödeme karşılığı olarak bulundurduğu alacaklı hesaptır. Doğru cevap C'dir.

Pasavan, sınır bölgelerinde oturanlara verilen ve pasaport yerine geçen belgedir. Sınır ötesi günübirlik geçişlerde bu belge kullanılmaktadır. Diğer seçeneklere bakıldığında ise;

Navlun, dış ticarete konu olan malların bir yerden başka bir yere taşınmasından kaynaklanan ve nakliye firmasına ödenen taşıma ücretidir.

Döviz, madeni ve kâğıt para şeklindeki yabancı ülke paraları ve bu paralarla ödemeyi sağlayan her türlü belgedir.

Kuvertür, transfer talimatı veren bankanın yapılacak ödeme karşılığı olarak bulundurduğu alacaklı hesaptır.

Avarya, deniz taşımacılığında gemide ve kargoda meydana gelen hasarı ve masrafları ifade eder. Doğru cevap E'dir.

Klasik dış ticaret teorisinde, iki ülke ve iki mal bulunmakta, emek değer teorisi kabul edilmekte, tam rekabet koşullarını hakim olduğu ve ekonominin tam istihdam düzeyinde olduğu varsayılmaktadır. Üretim faktörleri ülke içinde hareketli buna karşın ülkeler arasında hareketsiz kabul edilmekte, dış ticaret parayı dikkate almamakta ve mal ile mal değişimini kabul etmektedir. Nakliye giderlerinin olmadığını varsayan teoriye göre zevkler ve teknolojilerde değişme olmadığı kabul edilmektedir. Bu teoride gümrük tarifesi, kota gibi kısıtlamalar ihmal edilmemektedir. Klasik Teori, Mutlak Üstünlükler Teorisi ve Karşılaştırmalı Üstünlükler teorilerinden yola çıkarak açıklanmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Neoklasik Dış ticaret teorisinde, Fırsat Maliyeti Teorisi ve Faktör Donanımı Teorisi olmak üzere iki teori ortaya atılmaktadır.

Fırsat Maliyeti teorisinde, emek dışında diğer üretim faktörleri de dikkate alınmakta ve emek maliyetinin homojen olduğu varsayımı kabul edilmemekte, kaynakların ise tam istihdam düzeyinde olduğunu varsaymaktadır. Bir malın vazgeçme maliyeti, herhangi bir malın üretimini bir birim artırmak için gerekli kaynakları sağlayabilmek amacıyla, söz konusu kaynakları kullanan bir başka malın üretiminden vazgeçilmesi gereken birim miktara eşittir. Kısaca, üretilen malların maliyeti, üretimde kullanılan tüm faktörlerin parasal değerleri ile ifade edilmektedir. Dolayısıyla vazgeçme maliyetinin düşük olduğu ürünlerde ülke karşılaştırmalı üstünlüğe sahip olmaktadır.

Faktör donatımı teorisinde ise üretim faktörlerinin ticarette ana belirleyiciler olduğu, ancak ülkelerin faktör donatımlarındaki farklılıklarının karşılaştırmalı üstünlüğe yol açtığı ileri sürülmektedir. Bu teoride klasik görüş varsayımlarına ilave olarak, emek ve sermaye olmak üzere iki üretim faktörü olduğu, ülkelerin faktör donatımı yönünden farklı olduğu, malların faktör yoğunluğuna göre değiştiği, ölçeğe göre sabit getiri koşullarının var olduğu, üretim tekniklerinin değişmediği, talep koşullarının benzerlik gösterdiği kabul edilmektedir. Doğru cevap B'dir.

Yeni Dış Ticaret teorisi, Nitelikli İşgücü Teorisi, Teknoloji Açığı Teorisi, Ürün Dönemleri Teorisi, Tercihlerde Benzerlik Teorisi, Ölçek Ekonomileri Teorisi, Monopolcü Rekabet Teorisi olmak üzere sınıflandırılmaktadır.

Bu teorilerden biri olan Tercihlerde Benzerlik Teorisi, Linder tarafından ortaya atılmıştır. Teori sanayi mallarının homojen olmadığını ileri sürmektedir. Teoriye göre, üretilen ürünleri ülkedeki çoğunluğun zevki belirler. Geniş piyasası olan malları üreten firmalar bu mallarda uzmanlaşarak bu malları ihraç ederken, düşük veya yüksek gelir grubuna mensup azınlığın talepleri de benzer zevklere sahip ülkelerden ithalat yolu ile karşılanır. Doğru cevap B'dir.

Dış ticaret ile iç ticaret birbirinden belirli bir takım özellikler ile ayrılmaktadır. İç ticaret işlemleri esnasında taraflar genellikle ulusal para birimini kullanmaktayken dış ticarette tarafların farklı ülkelerde faaliyet göstermeleri nedeniyle tarafların aralarında anlaştığı, genellikle konvertibilitesi yüksek para birimleri üzerinden işlemleri gerçekleştirmek isteyecektir. Bu durum ise kimi zaman döviz kuru riskine yol açabilecektir. Doğru cevap A'dır.

Uygulama şekli ve politik düzenlemeler açısından farklı şekillerde yapılan ithalat ve ihracat işlemleri normal ticaret, sınır ticareti, bağlı ticaret ve serbest bölge ticareti şeklinde sınıflandırılmaktadır.

Genellikle taraflardan birisinin kamu kuruluşu olduğu ve ülkeler arası anlaşmalar uyarınca gerçekleştirilen ödemelerin paradan ziyade mal veya hizmetlerin takası şeklinde gerçekleşen, belirli miktar veya süreler ile sınırlandırılabilen ticaret türü bağlı dış ticaret olarak aklandırılmaktadır. Takas veya kliring işlemleri yanı sıra, karşı satın alım, geri satın alım, ofset gibi metotlar ile bağlı ticaret gerçekleştirilebilmektedir. Özellikle döviz rezervi az olan ülkelerin tercih ettiği bir yöntemdir. Bağlı dış ticaret aynı zamanda, döviz kullanma risk ve maliyetini azaltmakta ve karşılık ticareti dengeleyici bir etki sağlamaktadır. Doğru cevap C'dir.

Ulusal piyasalarda fiyat istikrarını yakalamak ve korumak amacıyla, istihdamı artırıcı yönde gümrük tarifeleri, kotalar ve iç üretimi artıcı teşvikler ile ithalat yerine, ulusal üretimin artırılması ve dolayısıyla yerli üretim miktarını artırılmasına yönelik uygulamalar benimsenebilir. Talebin karşılanamadığı durumlarda ülke içinde yeterince üretilemeyen ve dolayısıyla fiyat hareketlerinin artışına yol açacak ürünlerin dışarıdan ithal edilmesini kolaylaştıracak şekilde bir vergi politikası izlenebilir. Destekleme alımları ise ulusal piyasalarda fiyat istikrarını yakalamak ve korumak amacıyla kullanılabilir fakat bu iç piyasaları ilgilendiren bir durumdur. Dış ticaret politikasının bir argümanı değildir. Doğru cevap D'dir.

Özellikle belirli sanayi dallarının gelişmişlik düzeyinin artırılması, dış pazarda yerel ürünlerin rekabet edebilirliğinin yükseltilmesi, döviz girdisi elde edilmesi gibi amaçlar ile ihracatı artırıcı teşvikler getirilmektedir. Vergi iadesi, navlun ödemeleri ve tercihli döviz kuru gibi Dünya Ticaret Örgütü kararı uyarınca birçok ülke tarafından yasaklanan mali yardımlar şeklinde ihracat teşviki sağlanabileceği gibi, eğitim yardımı, piyasa araştırmaları, istihdam desteği, fuar ve sergi katılımlarının teşvik edilmesi gibi uygulamalar ile de ihracatın teşviki sağlanabilmektedir. Ancak gümrük tarifeleri teşvik edici araçlardan biri değil, kısıtlayıcı/yasaklayıcı araçlardan biridir. Doğru cevap D' dir.

Kambiyo mevzuatı: İthal ve ihraç edilen mal ve hizmetlerin bedellerinin tahsil/ödeme şekillerini düzenleyen mevzuattır.

Kuvertür, transfer talimatı veren bankanın yapılacak ödeme karşılığı olarak bulundurduğu alacaklı hesaptır.

Fırsat Maliyeti teorisinde, emek dışında diğer üretim faktörleri de dikkate alınmakta ve emek maliyetinin homojen olduğu varsayımı kabul edilmemekte, kaynakların ise tam istihdam düzeyinde olduğunu varsaymaktadır.

Hem ithalat hem ihracat noktasından bakıldığında ise, kültürel işbirliklerinin artmasına ve farklı bakış açısı kazanılabilmesine, yeni tecrübeler elde edilmesine, uluslararası alanlarda her anlamda ülkenin söz sahibi olmasına, olumsuz algıların ortadan kaldırılmasına, artan işbirliği neticesinde birçok konuda gönüllü elçiler kazanılmasına ve gerektiği zamanlarda kamuoyu sağlanmasına, olanak sağlar.

Doğrudan İhracat: Aracı kullanılmaması nedeniyle kâr marjının yüksek olduğu, müşteriler ile yakın ilişkilerin kurulduğu, ihracat sürecinin tamamının takip edilebildiği, buna karşılık daha fazla zaman gerektiren ve riskin yüksek olduğu bir stratejidir.

Dış Ticaret Politikası Araçları:

Kısıtlayıcı/Yasaklayıcı Araçlar

Teşvik Edici Araçlar

Finansal Destek ve Danışmanlık

İhracat Konsorsiyumları: KOBİ’lerin ihracat amacıyla bir konsorsiyum çatısında toplanması pazara girişte etkili bir yöntemdir. Sektörel Dış Ticaret Şirketleri olarak anılan bu konsorsiyumlar aracılığıyla, KOBİ’ler sermaye, bilgi üretim ve tecrübelerini birleştirip ölçek ekonomisinin avantajlarından faydalanmaktadır.
Ayrıca,
a. Yeni Pazar ve müşteriler elde edebilme,
b. Riski azaltma
c. Yüklü siparişleri kısa zamanda karşılayabilme,
d. Giderleri azaltabilme,
e. Kârı artırabilme,

f. Bilgi ve deneyim kazanma,
g. Rekabet gücünü artırma,
h. Daha az kaynağa ihtiyaç duyma, gibi faydalar elde edebilmektedir.

Monopolcü Rekabet Teorisine göre, üretimi yapılan mallar homojen değillerdir. Çünkü malları farklılaştıran farklı bir unsur muhakkak bulunacaktır. Örneğin marka, tüketiciler için kalite veya statü sembolü olarak görülebilir ve bu önemli bir farktır.

İşletmelerin pazara giriş stratejileri de önem arz edecektir. Pazar giriş yöntemi:
• İşletme amaç ve hedefleri,
• Dış pazardaki ekonomik, siyasal ve yasal düzenlemeler,
• Girilecek olan pazardaki istikrar düzeyi,
• Kaynaklar,
• Pazarın büyüme potansiyeli,
• Ürünün özelliği gibi konular ile doğrudan ilgili olacaktır.