Uluslararası Ticarette Kullanılan Teslim Şekilleri

Uluslararası Ticaret Odası (International Chamber of Commerce-ICC) tarafından yayımlanan “Incoterms–2010”, uluslararası ticaret hareketlerinde anlaşmazlıkları, uyuşmazlıkları ve hukuksal ihtilafları ortadan kaldırmak ve böylece alıcı ile satıcının gereksiz yere
para ve zaman kaybını önlemek amacıyla alım-satım işlemlerine bazı kurallar getirmiş
ve bu düzenlemeleri ilk kez 1936’da “Incoterms” adıyla yürürlüğe koymuştur.

Incoterms 2010’da teslim şekilleri 13’den 11’e düşürülmüştür. Dört teslim şekli yürürlükten kaldırılmış, buna karşılık iki yeni teslim şekli oluşturulmuştur. Yeni teslim şekilleri DAP (Yerinede Teslim -Delivered At Place) ve DAT (Terminalde Teslim - Delivered At Terminal)’dır.

• DDU, DES, DEQ ve DAF terimleri çıkarılarak; DAT ve DAP terimleri eklenmiş,
  terim sayısı 13’den 11’e indirilmiştir.
• Incoterms 2000’de terimlerin 4 grup altında toplanması sisteminden vazgeçilmiş
  ve ikili ayrıma gidilmiştir (Tüm taşıma türlerini kapsayan kurallar ile deniz ve iç su
  taşımalarına özgü kurallar oluşturulmuştur).
• Her bir terimin hangi hallerde kullanılması gerektiği, hasarın hangi anda geçe-
  ceği, masrafların alıcı ile satıcı arasında nasıl paylaştırılacağı gibi konulara açık-
  lık getiren “rehber açıklama” eklenmiştir. Alıcı ve satıcıların yükümlülükleri, 10
  noktalı şema ile kıyaslanacak şekilde her bir kloz için net bir şekilde tarif edilmiş,
  ayrıca doğru Incoterm’in seçilmesini kolaylaştırmak için resimli açıklamalar yer
  almaktadır. Her bir klozdan önce uygulama notu bulunup, temel içerikler özet-
  lenmiştir.
  • Elektronik iletişim araçlarının kâğıt iletişim belgeleri ile aynı etkiye sahip olduğu
  kabul edilmiştir. Bu sayede büyük ölçüde zaman kaybı önlenmiş olmaktadır.
  • Mallar transit haldeyken birbirini takip eden zincir içinde birkaç defa satılabilir.
  Bu itibarla Incoterms 2010 malların ilk elden satışı ile birlikte zincirleme satışını
  da dikkate almıştır.
  • Incoterms 2010 kuralları hem uluslararası hem de ulusal satım sözleşmelerinde
  kullanıma uygundur.
  • Taşıma ve sigorta sözleşmeleri başlığında, tarafların bu yöndeki borçları açıklayıcı
  bir hale getirilmiştir. Sadece CIP ve CIP şartları satıcının malları sigortalamasını
  öngörür. Malların nakliyesi esnasında alıcının karşılaşacağı zara ve ziyana karşılık
  satıcının sigorta kontratı sağlaması gerekir. CIF ve CIP şartlarında, alıcı, satıcının
  minimum kapsamlı bir sigorta yapmakla yükümlü olduğunun bilincinde olma-
  lıdır. Bunun nedeni ise belirli, özellikle dökme mallar için minimum kapsamın
  mümkün olabilmesidir. Müşteri daha geniş kapsamlı bir ya da kendi ekstra sigorta
  düzenlemelerini yerine getirmelidir.
  • Risk transferi açısından, FOB, CFR ve CIF ayrıca modernize edilmiştir. Incoterms
  2010’a kadar geminin küpeştesini geçmemiş olmak şartıyla, mallardaki tüm zarar
  ve ziyanı satıcı üstlenmekteydi. Incoterms 2010’la risk transferi ancak malların
  gemide doğru bir biçimde yüklenmesinden sonra gerçekleşmektedir. FOB, CFR
  ve CIF terimlerinde hasarın geçişi açısından büyük sorun yaratan “gemi küpeşte-
  si” kavramı terk edilmiştir. Böylece bu terimlerde teslim ve hasarın geçişi arasında
  paralellik sağlanmış ve risk transferinin geçişi için, “mallar gemide bulunduğun-
  da” (gemiye doğru bir şekilde yüklenmesinden sonra gerçekleşeceği) ilkesi be-
  nimsenmiştir.
  • Terminal elleçleme masraflarının alıcı ve satıcı arasındaki dağılımı açıkça düzen-
  lenmiş ve alıcının bu masrafları mükerrer olarak ödemesinin önüne geçilmiştir.

Incoterms’ler uluslararası ticarette kullanılan, evrensel olarak standartlaştırılmış sözleşme terimleridir. Değişimi yapılacak malların fiyatı bu terimlerin müzakeresine bağlı bir
sözleşmede belirtilir. Kısaca müzakereye konu olan terimler, ürünün taşınmasının hangi
kısmını hangi tarafın yükleneceğini gösterir.

Taşıyıcıya masrafsız teslim terimi, malların gümrük çıkış işlemleri tamamlanmış olarak
alıcı tarafından belirtilen taşıyıcıya, onun tarafından belirtilen yerde teslim edilmesiyle
birlikte, satıcının mal teslim yükümlülüğünün de yerine getirilmiş olması anlamına gelir.
Eğer alıcı tarafından teslim için belirli bir nokta belirtilmemişse bu durumda satıcı, daha
önce sınırları belirlenmiş bir alan içinde veya yerde malları taşıyıcıya devredeceği noktayı
kendisi seçebilir.

Mal bedelini satış sözleşmesinde belirtildiği şekilde öder. Risk ve masrafları kendisine ait
olmak üzere gerekli ithal iznini ya da diğer resmi yetki belgelerini almak; malların ithali
için gerekli bütün gümrük işlemleriyle birlikte eğer gerekli ise bu malların bir başka ül-
keden transit geçişini sağlayacak işlemleri tamamlamak zorundadır. Malların belirtilen
yerden taşınması için masrafları kendisine ait olmak üzere sözleşme akdetme ve mallar
kendisine teslim edildiği andan itibaren mallarla ilgili her türlü kayıp ve hasar riskini üst-
lenmek yükümlülüğü vardır.

İşleme konu olan malları, belirlenen gün ya da zaman süresi içerisinde belirlenen yerde ya
da noktada (örneğin bir terminal ya da bir başka teslim noktası), alıcı tarafından belirlenmiş olan taşıyıcıya ya da taşıma hizmetleri veren başkasına, üzerinde daha önce anlaşılmış ya da teslim işlemlerinde uygulana gelen bir biçimde teslim etmek ve teslim edildiğine dair alıcıya belge sağlamak zorundadır.
Malları ve faturayı ya da ona eşdeğer bir elektronik mesajı, satış sözleşmesi uyarınca
sağlamak; yine sözleşme tarafından gerekli görülen başka herhangi bir belgeyi hazır bulundurma yükümlülüğü vardır. Kendi risk ve masraf alanına dâhil olmak üzere malların
ihracı için gerekli herhangi bir izni ya da yetkiyi almak, yine malların ihracı için gerekli olan formaliteleri tamamlar.
Taşıma sözleşmesi yükümlülüğü yoktur. Fakat alıcı tarafından talep edilirse ya da bu bir ticari teamül olup alıcı uygun zaman süresinde aksi yönde bir talimat vermemişse satıcı, risk ve masrafları alıcıya ait olmak üzere normal koşullarda bir taşıma sözleşmesi akdedebilir. Satıcı sözleşmeyi yapmayı reddedebilir, bu durumda alıcıyı hemen gerekli biçimde bilgilendirmelidir. Sigorta sözleşmesi yükümlülüğü yoktur

İşyerinde teslim; malların satıcı tarafından satıcının kendi kuruluşunda (fabrika, depo vb.) alıcı için hazır hale getirilmesiyle satıcının yükümlülüklerinin sona ermesini ifade eder.

Gemi doğrultusunda masrafsız teslim terimi, belirlenen yükleme limanında malların gemi
doğrultusunda rıhtıma ya da mavnaya yerleştirilmesiyle satıcının teslim yükümlülüğünün
yerine getirildiği anlamına gelir. Kısaca satıcı malları geminin yanına kadar getirmekle sorumludur.

Gemide masrafsız teslim terimi, belirtilen yükleme limanında malların küpeşteyi (güverteyi) aşmasıyla satıcının malları teslim ettiği anlamına gelir. Bu teslim şeklinde satıcı malları belirlenen tarihte ve yerde, alıcı tarafından temin edilen gemiye yüklemeyi gerçekleştirir.

Mal bedeli ve navlun, işleme konu olan malların belirtilen varış yerine kadar taşınması için gerekli olan masrafları ve navlun bedelini satıcının ödemesi anlamına gelir.

Mal bedeli, sigorta ve navlun teriminde, satıcı, CFR teriminde olan yükümlülükleri aynen
üstlenmekte, ancak bunlara ek olarak taşıma sırasında malların kayıp ve hasar riskine karşı deniz sigortası sağlama yükümlülüğünü de üstlenmektedir. Sigorta sözleşmesini akdetmek ve sigorta primini ödemek, satıcıya düşmektedir. Satış sözleşmesindeki malların belirtilen tarihte ve yerde yüklemesinin yapıldığını alıcıya bildirir. Mallar gemiye yüklendikten sonra navlun ve sigorta primi dışındaki masraflar ve diğer vuku bulabilecek her türlü risk alıcıya geçer. Alıcının dikkate alması gereken husus, CIF teriminde satıcıdan yalnızca asgari düzeyde bir sigorta kapsamı sağlanmasının beklendiğidir. CIF terimi, malların ihraç işlemlerinin satıcı tarafından yapılmasını öngörür. Bu terim, yalnızca deniz ya da nehir taşımacılığında kullanılabilir.

Taşıma ücreti ödenmiş olarak teslim terimi, malların belirlenen varış yerine taşınmasında navlunun satıcı tarafından ödendiğini ifade eder. Malların taşıyıcıya aktarılmasından sonra mallarla ilgili kayıp ve hasar riski, ayrıca bu teslim işleminden sonra meydana gelebilecek olayların yarattığı bütün ek masraflar satıcıdan alıcının üzerine geçer.

Taşıma ve sigorta bedeli ödenmiş olarak teslim terimi, satıcının CPT terimi ile aynı yükümlülükleri taşıdığı, ancak bunlara ek olarak, malların taşınması sırasında kayıp ve hasar riskine karşı alıcıya yük sigortası sağlama zorunda olduğu durumu ifade eder. Satıcı, sigorta sözleşmesini akdeder ve sigorta primini öder. Alıcının dikkate alması gereken husus, CIP teriminde satıcıdan yalnızca asgari düzeyde bir sigorta kapsamı sağlanmasının beklendiğidir. CIP terimi, malların ihraç çıkış işlemlerinin satıcı tarafından yapılmasını öngörür. Bu terim, çok vasıtalı olanlar da dâhil her tür taşıma biçiminde kullanabilir.

Terminalde teslim kuralı, satıcının malları belirlenen varma yerinde veya limanında belirlenen terminalde gelen taşıma aracından boşaltılmış bir şekilde alıcının tasarrufuna bırakmakla malları teslim ettiğini ifade eder.

Terminal terimi, rıhtım, depo, konteynır sahası, yol, demiryolu ve hava kargo istasyonu gibi üstü açık veya kapalı olabilecek herhangi bir yeri kapsar.

Belirtilen noktada teslim (DAP) klozu, malların, taşıma vasıtasınca boşaltılmak üzere belirtilen belirli bir noktada alıcıya sağlanması (teslim edilmesi) anlamına gelir. DAP daha önceki DES, DAF ve DDU’nun yerini almıştır. DAP kuralı seçilen taşıma türü (Denizyolu, havayolu, demiryolu, karayolu) ne olursa olsun, birden fazla taşıma türü de dâhil olmak üzere kullanılabilir.

Satıcının ithalat için gümrüklenen ve belirtilen varma yerinde, gelen taşıma aracından boşaltmadan malları alıcıya teslim ettiğini ifade eder.

EXW terimi satıcı için asgari yükümlülüğü ifade eder.

EXW terimi satıcı için asgari yükümlülüğü ifade ederken DDP terimi azami yükümlülüğü gösterir.