DIŞ POLİTİKA ANALİZİ

Kamuoyu karar alıcıların uygulayabileceği politikalara sınırlamalar getirebilir fakat bunun bir derecesi bulunmaktadır. Bu dereceyi de ülkenin demokratik yapısı belirlemektedir.

Hükümetin ulaştırmak istediği bilgiyi arzu ettiği şekilde medyaya vermesi de hükümet-medya arasındaki ilişkide belirleyici olmaktadır. Sonuçta ulaşılmak istenilen ise haberlerin arzu edildiği şekilde sunulması ve kamuoyunun istenilen şekilde yönlendirilmesidir.

Bu ülkelerin liderleri Birleşmiş Milletlerin onayı olmadan bir başka özerk devlete tek taraflı saldırı hakkını kendilerinde görmüşlerdir. Tüm dünya kamuoyu ve elitelerin algısı Bush ve Blair Yönetim’lerinin isteksiz olmak bir yana savaş çıkarmak için hevesli olduklarını ve yerel ve uluslararası karşıtlığa rağmen bunu yapmaya hazır olduklarını düşünmüştür.

• Birinci önemi kamuoyu karar alıcılara yetki verir ve yetkiyi alabilir. • İkinci olarak kamuoyu karar alıcıların hayatlarını kolaylaştırabilir de zorlaştırabilir de. Kolaylaştırması vereceği destekle olurken zorlaştırması da hem desteğini azaltması hem de sokaktaki tepkisiyle ortaya çıkabilir. • Üçüncü olarak, kamuoyu dış politika sürecini etkiyelebilir veya bu sürece tamamen yön verebilir. Bu nedenden dolayı da ciddi bir şekilde incelenmesi ve dış politika süreçlerine dahil edilmesi gerekir. Yukarıda verilen maddeler kamuoyunun önemliliğine vurgu yapmaktadır.

Immanuel Kant

Kamu diplomasisi içerisinde farklı yöntemler kullanılmaktadır. Bunların arasında görsel ve yazılı basında olumlu haberlerin yayınlanmasından, üst düzey ziyaretlerin gerçekleştirilmesine, kültürel faaliyetler aracılığıyla toplumlar arası bağların kuvvetlendirilmesi için programların yürütülmesine kadar birçok araç yer almaktadır. Kamu diplomasisi açık bir şekilde bir devletin kendi çıkarları için başka bir devleti bilgilendirmesi ve etkilemeye çalışmasıdır. Bu hedefe yönelik farklı faaliyetler kullanılabilir fakat buradaki önemli nokta ise her faaliyet sonucunda ulaşılmak istenilen imaja yönelik ilerleme olmasıdır. Aksi taktirde yapılan yatırımlar ne kamuyonu olumlu şekilde yönlendirecek ne de daha sonra uygulanacak dış politikalara kamuoyundan destek alınabilecektir. Kamu diplomasisi gelişmekte olan etkili diplomasi araçlarından biridir. Bu araç sayesinde devletler arası ilişkiler daha barışçıl ve kamuoyu üzerinden ilerlemektedir. Kamuoyunun dikkate alınması ve kazanılması da devletler arası ilişkiler için olumlu değerlendirilebilir.

Kamuoyunun dış politikaya etkisi çoğunlukla demokratik ülkelere has bir durum olarak nitelendirilmiştir. Bu varsayım içerisinde demokratik değerler ve haklar doğrultusunda toplumun kendi fikir ve değerlendirmelerini demokratik bir ortamda daha rahat yapacağı yer almaktadır. Bu açıdan bakıldığında bu varsayım doğru bir tesbittir. Dolayısıyla demokratik ülkelerdeki toplumlar siyasi konularda fikir ve değerlendirmelerini daha rahat bir şekilde yapabilir ve beğenmediği konularda ise demokratik haklarını (örneğin protesto, yürüyüş, grev) kullanabilir.
Dış politika söz konusu olduğunda da demokratik ülkelerde toplumun bir kısmının karşı çıktığı bir politikaya karşılık çeşitli tepki mekanizmaları kullanılabilir.

Bir yandan, medyanın tarafsız ve doğru haberi topluma sunma sorumluluğu bulunmaktadır. Bu sorumluluğun en önemli parçası ise tarafsız bir şekilde bilgi sunmaya dayalıdır. Öte yandan, medyanın bir başka amacı ise siyasi ajandayı kontrol etmektir. Dış politika söz konusu olduğundaysa devletin ulaşamayacağı bilgilere ulaşarak siyasileri yönlendirme ve elitist bir güç kazanma arzusu vardır. Bir anlamda medya siyaset yapıcıların hangi konulara dikkat etmeleri gerektiğini belirlemek ve siyasetin vazgeçilmez bir parçası olmak ister. Bu amacın içerisinde halkın da herhangi bir konu hakkında ne düşünebileceği ve nasıl hareket edebileceği üzerinde rol oynamak ister.
Medyanın güç kazanabileceği bir başka boyutu da orduya veya devletlere ait gizli bilgileri elde etmesi ve kamuoyuna sunmasıdır.

Medya, televizyonda kullandığı görüntüler aracılığıyla kamuoyunu en kuvvetli şekilde etkilemektedir. Televizyonda sunulan görüntüler doğrudan bireylerin görsel bilgiye ulaşarak konu üzerindeki tavır ve
tutumlarına tesir edebilmektedir. Olayın nasıl sunulduğu, izleyicilerin olayı nasıl yorumlayacağı ve konuyla ilgili bilginin nasıl kullanılacağını belirler. Medyanın bilgiyi sunuşunun iki şekli olabilir: Birincisi, sunulan bilginin taraflı olması ve görsel malzemenin içeriğinin ne olduğuna dayalıdır.

İkinci olarak ise yanlış bilgilendirmeden ve bunun için kullanılan görsel malzemedir.

Dış politika söz konusu olduğunda kamuoyunun medyanın vereceği bilgiye ihtiyaç duymasıdır. Konu dış politika olduğunda bireylerin medyaya olan bağımlılığı artmakta ve medyadan gelecek bilgilere daha fazla ihtiyaç duyulmaktadır. Söz konusu olayların arka planı kamuoyu tarafından bilinmediği için ve doğru bilgiye bireyler kendi etraflarından veya içinde bulundukları sosyal ağlardan kolaylıkla ulaşamadıkları için medyanın sağlayacağı bilgilendirmeye ihtiyaç duyarlar. Bir nevi, medya konu hakkında kamuoyunun bilgi alabileceği en önemli kaynakların arasında gelmekte ve bireylerin dış politika değerlendirmelerinin belirlenmesinde rol oynayabilmektedir.

hükûmetin kamuoyunun gözünde kararlarını meşrulaştırmaya çalışması önemli bir politik araçtır: Hükûmetler bazen belirli bir dış politikayı kamuoyunun desteğini kazanmak üzere öne sürebilir ve kendi kararını meşrulaştırmak üzere kullanabilir. Bu durum genellikle iç çekişmelerin ve sıkıntıların yükseldiği bir dönemde bir devletin savaş veya çatışmaya girmesiyle (veya parçası olmasıyla) ortaya çıkmaktadır. Bu sayede hükûmet kamuoyunun dikkatini iç sorunlardan destek kazanmak üzere dış politikaya çekebilir. Bu süreçteki mekanizma ise kamuoyunun bayrak etrafında bütünleşmesi, birleşmesi olarak tanımlanmaktadır. Bu kavram, liderlerin kısa dönemli bile olsa kamuoyundan daha fazla destek almak üzere savaş ve çatışmaya meyil göstermesi olarak tanımlanabilir. Hükûmetin ya da liderin iç politikada aldığı kararını eleştirecek kamuoyu dış politikada ciddi bir problemle karşı karşıya kalan devletin destek alması için tavrını değiştirebilir.
Bu sayede bir anda eleştirilecek konular ortadan kalkar ve vatandaş hükûmete dış politika konusu sebebiyle daha fazla destek vermeye başlar.
Bu tür siyasi yaklaşımlar genellikle dış politikada dikkat dağıtma, oyalama olarak nitelendirilmektedir.

Kamuoyunun dış politikaya etkisinin belirlenmesinde yukarıda bahsedilen konuların bir adım ötesinde değerlendirilmesi gereken unsur ise siyasi yapıdır. Siyasi
yapı ile kastedilen kavram içerisinde devletin hangi sistem doğrultusunda siyasi gücü dağıttığı ve karar alıcıları nasıl seçtiği yer almaktadır.

Kamuoyunun dış politikaya etkisinin belirlenmesinde yukarıda bahsedilen konuların bir adım ötesinde değerlendirilmesi gereken unsur ise siyasi yapıdır. Siyasi yapı ile kastedilen kavram içerisinde devletin hangi sistem doğrultusunda siyasi gücü dağıttığı ve karar alıcıları nasıl seçtiği yer almaktadır.
Bu noktada sorulabilecek temel soru: Demokratik politikacıların kamuoyuna karşı hassasiyetini hangi koşullar artırır ya da azaltır? Akla gelen ilk sebebin seçimlerin ne zaman yapılacağı olabilir. Eğer politikacılar bir sonraki dönem de görev yapmayı planlıyorlarsa kamunun ruh haline karşı daha duyarlı olmaları gerekir.
Bütün koşulların aynı olduğu durumda, meclisin çoğunluğu iktidar partisi veya koalisyondan oluşuyorsa politikacılar yaygın kamuoyunun aksine davranabilir. Öte taraftan, iktidarın güç üzerindeki hâkimiyeti ne kadar belirsizse karşıtlığı ya da meyili kamuoyuna göre şekillenecektir.

Başkanlık sistemindeki siyasi güç dağılımı parlamenter (ya da nispi temsil) sisteme kıyasla toplumun isteklerini savunmaya eğilim gösterir ve arzularını yerine getirmeye karşı daha duyarlıdır. Yönetim sistemi, siyasi güç odaklarının kamuoyundaki değişimlere karşı daha duyarlı olmak üzere kurulmuştur. Buradaki en önemli kriter başkanlık sistemlerindeki politikacıların duyarlılıkları, konularını seçildikleri bölgelerdeki bireylerin önceliklerini ve isteklerini yansıtacak şekilde ayarlamaları unsuruna dayanmaktadır.
Vatandaşın verdiği her oyun karşılığını bulmadığı başkanlık sistemindeki önyargı kamuoyunun sınırlı etki taşıyabileceğine yönelik olsa da teoride bu sistemin halkın hislerine ve önceliklerine daha duyarlı olduğu yer alır. Başkanlık sistemi olan devletlerde politikacıların kamuoyuna karşı hassaslığının daha yüksek olduğu düşünülebilir. Tanıma göre, başkanlık yarışında tek bir kazanan olabilir.
Bu sebeple, başkanlık sistemlerinde başkanın seçimi iki baskın parti arasındaki rekabet (ya da Fransa’daki iki türlü oylama gibi, koalisyonlar) tarafından yönetilir. Bu da başkanlık yarışından küçük partilerin silinmesi anlamına gelir. Meclis üyeleri (başkan yardımcıları ve kabine üyeleri dahil olmak üzere) bölgelerden seçilirken kazanan başkanın ulusal bir adaylığının olması gerekir. Sonuç olarak,
hükûmet ulusal kamuoyuna karşı daha duyarlı olurken, parlemento üyeleri (ya da ABD’deki gibi Kongre üyeleri) ulusal atmosferin dışında yerel çıkarlar ve duyarlılıkla seçilmektedir. Bu bağlamda dış politikanın oluşum ve idaresinin başkan tarafından belirlendiği başkanlık sistemlerinde kamuoyu tepkisine en çok duyarlı devlet olması gerektiği öne sürülebilir.

medya kavramı televizyon kanalları, gazeteler ve diğer formatlar aracılığıyla halka sunulan görsel ve yazılı basını kapsamaktadır. Sadece haber kanalı olarak yer alan kuruluşlar (örneğin, NTV, CNN, Al-Jazeera) bu kavramın en önemli aktörlerdir.

Demokratik Düzende Medya
İlk akla gelebilecek unsur demokratik bir ülkede medyanın özgür olmasıdır. İkinci olarak medyanın ekonomik anlamda özgür olması beklenmektedir. Yani medya ekonomik güçler ve piyasa tarafından baskı altına alınmamalıdır. Bu iki beklentiyi karşılayan medya bazı temel özellikler gösterecektir: Birincisi, medya, elitler ve vatandaş arasında arabulucu rolü üstlenecektir. İyi işleyen bir demokrasi için iki kesim arasında bilgi akışını sağlayacaktır. İkincisi, medya farklı görüşlerin yer aldığı bir platform olacaktır. Farklı açılara sahip elitlerin, kurumların ve vatandaşların sesini duyuracaktır. Üçüncüsü ise etkili bir kontrolör (ya da denetçi) vazifesidir. Devlet yönetimini her daim kontrol etme şansı bulunmayan vatandaş adına medya, devlet ve hükûmetin işlerini takip edecek ve sonuçta bulduklarını halka aktaracaktır. Burada belki dikkat edilmesi gereken durum ise medyanın şirketleşme sürecine girerek niteliğinin değişmesidir: Medyanın, haberlerin içeriklerini etkileyen temel özellikleri üç başlık altında özetlenebilir. Birincisi medyanın şirketleşmesidir: Bugün medyanın çoğunluğu, demokratik bir toplumda yaşayan vatandaşlara hizmet etmek yerine kâr amacı güden şirketlerin elindedir. Bu şirketler daha fazla kâr için sürekli rekabet hâlindedir. Özellikle teknolojik gelişmelerin etkisiyle piyasada artan rekabet daha katı bir hâl almıştır. Medya şirketleri daha geniş izleyici kitlelerine ulaşmak adına çekici ve kışkırtıcı haberleri (liderler veya önemli olaylar hakkındaki son gelişmeler, rutin hayat çerçevesinin dışına çıkan olaylar) artırmaya başlamıştır. Bu sayede kamuoyunda herhangi bir konu üzerinde nasıl bir etki uyandırılmak isteniyorsa bu medya aracılığıyla mümkün olabilmektedir.
İkincisi ise medyanın tek bir elde toplanmış olmasıdır. Özellikle gelişmiş demokrasilerde birkaç büyük firma bütün medyayı tekeli altına almıştır. Örneğin, ABD’de 1983’te 50 civarında etkin medya şirketi varken; 2004’te bu sayı 5’e inmiştir. Türkiye’de 2010 senesinde 30’ün üzerinde aktif medya şirketi bulunmaktadır. Yakın dönemde ABD’dekine benzer bütünleşmenin gerçekleşmesi pazar içerisinde doğal bir süreç olarak beklenmektedir.
Bu tekelleşme sürecinin ise demokrasi için olumsuz olduğu düşünülmektedir. Çünkü tekelleşmiş bir medyada haber çeşitliliği azalacaktır. Yapılan çalışmalar göstermiştir ki hem gazete hem de televizyon sahibi şirketlerin haberleri taraflı hatta kimi zaman hatalı verdiğidir. Dolayısıyla medyanın tekelleşmesi demokrasiye zarar vermektedir ve medyanın çeşitliliği Türkiye’nin demokratikleşme süreci için önemli bir avantaj olarak değerlendirilmelidir.
Üçüncü boyut ise holdingleşmedir: Büyük şirketler sadece farklı medya kanallarını satın almakla kalmayıp medya dışı sektörlerde de şirketleşmektedirler. Örneğin, aynı anda hem Irak Savaşı üzerine haber yapan hem de Irak’ta kullanılması için silah üreten General Electric şirketi, hem NBC’nin hem de Black Hawk helikopterlerine ve Abraham tanklarına makine üreten bir silah şirketinin sahibidir.
Aynı şekilde Bertelsmann, hem dünyanın en büyük yayınevi olma iddiasındaki Random House’un, hem veritabanı yönetimi ve finansal hizmet veren bir şirketin hem de tüm Avrupa’da birçok televizyon ve radyo istasyonunun sahibidir. Peki, bu durum neye sebep olmaktadır? General Electric örneğinden hareket edersek; NBC’nin savunma sanayi harcamalarını eleştirmesi gereken bir durumda kardeş şirketinin çıkarları nedeniyle bunu yapmayacak olması dürüst ve serbest haberciliğe aykırıdır. Başka bir etki olarak da kanallar, ciddi anlamda medya işlevi görmek ve ciddi haberler vermek yerine, kendi ağlarının parçası olan şirketlerin tanıtımlarıyla meşgul olacaklardır.

Kamu diplomasisi içerisinde farklı yöntemler kullanılmaktadır. Bunların arasında görsel ve yazılı basında olumlu haberlerin yayınlanmasından, üst düzey ziyaretlerin gerçekleştirilmesine, kültürel faaliyetler aracılığıyla toplumlar arası bağların kuvvetlendirilmesi için programların yürütülmesine kadar birçok araç yer almaktadır. Kamu diplomasisi açık bir şekilde bir devletin kendi çıkarları için başka bir devleti bilgilendirmesi ve etkilemeye çalışmasıdır. Bu hedefe yönelik farklı faaliyetler kullanılabilir fakat buradaki önemli nokta ise her faaliyet sonucunda ulaşılmak istenilen imaja yönelik ilerleme olmasıdır. Aksi taktirde yapılan yatırımlar ne kamuyonu olumlu şekilde yönlendirecek ne de daha sonra uygulanacak dış politikalara kamuoyundan destek alınabilecektir.
Kamu diplomasisi gelişmekte olan etkili diplomasi araçlarından biridir. Bu araç sayesinde devletler arası ilişkiler daha barışçıl ve kamuoyu üzerinden ilerlemektedir. Kamuoyunun dikkate alınması ve kazanılması da devletler arası ilişkiler için olumlu değerlendirilebilir.

Kamuoyu özellikle dış politika düzleminde çeşitli nedenlerden dolayı önem taşımaktadır. Bu nedenler A, B, C ve D seçeneklerinde verilmiştir. E seçeneği ise yanlış olan cevaptır.

Hükümetler belirli bir dış politikayı kamuoyunun desteğini kazanmak üzere öne sürebilir ve kendi kararını meşrulaştırmak üzere kullanabilir. Bu noktada kamuoyu belirleyici rol oynar. Cevap A seçeneğidir.

Obama Yönetimi’nin Arap Baharı sebebiyle çıkan Libya savaşında taraf olması ve NATO aracılığıyla harekat başlatması, Başkan Obama’nın iç politik sorunlardan kamuoyunu uzaklaştırması olarak değerlendirilmiştir. Ekonomik kriz ve işsizlikle boğuşan ABD halkının Arap Baharı’nın getirdiği demokratikleşme dalgasının Libya’da kendi çıkarlarını etkilediğini düşünerek bir anda Başkan Obama’nın Kongre’ye danışmadan ve onayını almadan Libya’da ABD’yi taraflardan biri yapması dikkatini dağıtmıştır. Cevap C seçeneğidir.

İngiltere’de büyük bir çoğunluk (neredeyse 1 milyon kişilik bir topluluk) bu kararı protesto etmiş ve savaşa karşı çıkmıştır. Bu protesto sonucunda da Tony Blair çeşitli soruları cevaplamak ve halkın karşısında ‘ifade vermek’ zorunda kalmıştır. Cevap B seçeneğidir.

Burada incelenmesi gereken üç faktör: İlk olarak, diğer adayların seçimde en yüksek kamuoyu yerine, en yüksek sayıda seçmen oyu alma endişesi artmıştır. İkinci olarak, partilerinin ulusal platformunu desteklemek için yarışan bölge adayları sayesinde iki partili seçimlerin ulusal kamuoyuna odaklanma eğilimi güçlü bir parti disiplini gerektirmektedir. Üçüncü olarak, ABD Anayasası’nda belirtilen güçler ayrılığı ilkesi, hem yasama hem de yürütme organlarının politika oluşturma sürecide kamuoyu etkisine açık olmasını gerektirir ve bu durum diğer yandan, parlamento sistemlerinin aksine, başkanın gensoruya karşı dokunulmaz olmasına neden olur. Yanlış olan seçenek E seçeneğidir.