DIŞ POLİTİKA ANALİZİ

Psikoloji anlayışının uluslararası ilişkilere girişi, Snyder, Bruck ve Sapin’in Dış Politikada Karar Alma (Foreign Policy Decision Making) isimli eseriyle olmuştur.

psikoloji anlayışını Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler disiplinine dahil eden en etkili eseri Robert Jervis sunmuştur. Uluslararası Politikada Algılama ve Yanlış Algılama  Perception and Misperception in International Politics) isimli çalışmasında Jervis, psikolojiyi uluslararası ilişkilerin merkezine yerleştirmiş ve analitik vurgusunu liderlere ve onların karakterleri üzerine kurmuştur.

Liderler üzerine yapılan çalışmalarda, nitel ve psikobiyografik analizlerden nicel yöntemlerin kullanılmasıyla gerçekleşmiştir. Bu değişim içerisinde, Margaret Hermann’ın ve David Winter’ın çalışmaları, liderin kişiliğinin ve karakteristik özelliklerinin, dış politika kararları üzerindeki etkilerini, çeşitli açılardan incelemiştir. Bunun yanında, liderin inanç sistemi ve bilişsel süreçleri Ole Holsti’nin çalışmalarıyla ve kavramsal derinliği ise Philip Tetlock’un çalışmalarıyla literatüre kazandırılmıştır.

Hermann’ın eserleri, liderin birey olarak incelenmesinde ve kişilik analizinde literatüre önemli katkılarda bulunmuştur. Hermann’a göre, liderlerin bireysel özellikleri, dış politika kararları üzerinde etkilidir. Dört kişisel karakter boyutunda (liderin inançları, güdüleri, karar yöntemleri ve kişisel stilleri), kırk beş devlet başkanının, dış politika kararlarını incelediği çalışmasında, Hermann, saldırgan (agresif) ve uzlaştırıcı liderler arasındaki bazı temel farklılıklara dikkat çekmiştir.

Bir bireyin inanç sistemi, kendisi ve dünya hakkında sahip olduğu, birikmiş ve organize olmuş bilginin toplamından ibarettir.

İmaj, karar alıcıların içinde bulundukları şartlar altında, birçok bileşenin, olgunun bulunduğu karmaşık bir ortamda dış politika kararlarına ulaşırken bir anlamda onların sorunlarını çözen, basit, kısayollar olarak tanımlanmaktadır.

Ralph White savaşa katkıda bulunan yanlış algı biçimlerini altı kategoriye ayırmıştır. Bunlardan ilki acımasız düşman görünüşüdür: Liderler rakiplerine düşman imajı yüklemeye eğilimlidirler ve bu algıya göre karar alırlar. İkincisi liderin kendisini kuvvetli görmesidir: Diğer araştırmacıların da bahsettiği gibi liderin kendisini güçlü bulması savaşı teşvik edici bir rol oynar. Üçüncü yanlış algı biçimi liderin kendisini ahlaklı ve meşru görmesidir: Liderler kendi eylemlerinin ahlaki olduklarını düşünürler, öyle olmadan bile ahlaki bir temele oturtarak hareketlerini ve kararlarını meşru kılmaya çalışırlar. Dördüncüsü ise seçici dikkatsizliktir: Liderlerin kendi fikir ve tutumlarına bağlı olarak olayın tek bir noktasına odaklanırken başka konuları göz ardı etmeleridir. Beşincisi empati eksikliğidir: Diplomatik yollar aracılığıyla karşı tarafı anlamaktan çok çıkarlar göz önünde bulundurularak cevap verilmesi önceliklidir. Son yanlış algı biçimi de askerî açıdan karar alıcının kendisine aşırı güven duymasıdır. Bilgi eksikliği bunlardan biri değildir.

Gerçekleşmiş bir olay hakkında daha fazla bilgi bulunduğu için bilinmezi çok olan güncel durumla karşılaştırma yapılabilir. Bu karşılaştırma süreci, mukayese odaklı muhakeme (analogical reasoning) olarak adlandırılmaktadır.

ABD Başkanı Johnson, birçok siyasi ortamda ve konuşmasında Vietkong ve Kuzey Vietnam halkı üzerindeki öfkesini belirtmiştir. Johnson’ın öfkesi, çeşitli noktalarda savaşın sertleşmesine (daha fazla askerin gönderilmesi, daha fazla mayının Vietnam toprağına yerleştirilmesi gibi) ve uzamasına sebep olacak şekilde dış politika kararlarını etkilemiştir.

Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler disiplinindeki normatif yaklaşım ve nitel (kalitatif) araştırma yöntemleri, 1960’lardan itibaren yerini, ampirik yaklaşıma ve nicel (kantitatif) yöntemlere bırakmaya başlamıştır.

Psikoloji anlayışının uluslararası ilişkilere girişi, Snyder, Bruck ve Sapin’in Dış Politikada Karar Alma (Foreign Policy Decision Making) isimli eseriyle olmuştur.

Psikoloji anlayışını Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler disiplinine dahil eden en etkili eseri Robert Jervis sunmuştur. Uluslararası Politikada Algılama ve Yanlış Algılama (Perception and Misperception in International Politics) isimli çalışmasında Jervis, psikolojiyi uluslararası ilişkilerin merkezine yerleştirmiş ve analitik vurgusunu liderlere ve onların karakterleri üzerine kurmuştur.

Kantitatif ve kalitatif yöntemler birbirlerini tamamlayıcıdır. Kalitatif yöntemler olayların ve durumların niteliği ile ilgilenirken araştırmacıya konu hakkında detaylı bilgi sunar.

Hermann, saldırgan (agresif) ve uzlaştırıcı liderler arasındaki bazı temel farklılıklara dikkat çekmiştir. Bu çalışmada, saldırgan liderlerin daha fazla güç sahibi olmak istedikleri, içinde bulundukları olaylar üzerinde kendilerinin yüksek kontrol sahibi olduğu inancı taşıdıkları, kavramsal derinliklerinin düşük olduğu (yani, olayları daha çok siyah-beyaz düzleminde değerlendirdikleri), etraflarındakilere güvenmedikleri ve ulus-merkezli oldukları (liderin dünyaya bakışında devletinin merkezde bulunduğunu düşünmesi) sonucu bulunmuştur.

Hermann, uzlaştırıcı liderlerin içinde bulundukları durumlar üzerinde etkilerinin az olduğu inancı taşıdıkları, kavramsal derinliklerinin yüksek olduğu, etraflarındaki kişilere güvenen, kendisinin içinde bulunduğu durumlarda uyumun yüksek olmasını isteyen ve ulusalcılığı düşük olan liderler oldukları sonucunu ortaya çıkarmıştır.

Hermann’a göre, liderlerin bireysel özellikleri, dış politika kararları üzerinde etkilidir. Dört kişisel karakter boyutunda (liderin inançları, güdüleri, karar yöntemleri ve kişisel stilleri), kırk beş devlet başkanının, dış politika kararlarını incelediği çalışmasında, Hermann, saldırgan (agresif) ve uzlaştırıcı liderler arasındaki bazı temel farklılıklara dikkat çekmiştir.

Bir bireyin inanç sistemi, kendisi ve dünya hakkında sahip olduğu, birikmiş ve
organize olmuş bilginin toplamından ibarettir.

Operasyonel Kod, liderlerin dış politika kararlarını, davranışlarına odaklanarak açıklamaya çalışan bir yöntemdir.

İmaj, karar alıcıların içinde bulundukları şartlar altında, birçok bileşenin, olgunun bulunduğu karmaşık bir ortamda dış politika kararlarına ulaşırken bir anlamda onların sorunlarını çözen, basit, kısayollar olarak tanımlanmaktadır.

ABD’nin İran üzerindeki politikaları düşman imajı yaratma niteliği taşımaktadır. Birinci ve İkinci Körfez Savaşları’nda Saddam Hüseyin üzerinde oluşturulmuş düşman imajı, belirli açılardan İranlı liderler için de uygulanmaktadır. Öte yandan, İranlı karar alıcılar da ABD üzerinde düşman imajı oluşturmaya çalışmaktadır. Humeyni’nin, ABD’yi “Büyük Şeytan” olarak tanımlamasından yola çıkarak günümüzde İran iç siyasetinde ABD hakkındaki düşman imajını kuvvetlendirecek politikalar uygulanmaktadır.