DIŞ POLİTİKA ANALİZİ

Uluslararası Politikada Algılama ve Yanlış Algılama (Perception and Misperception in International Politics) isimli çalışmasında Jervis, psikolojiyi uluslararası ilişkilerin merkezine yerleştirmiş ve analitik vurgusunu liderlere ve onların karakterleri üzerine kurmuştur. Bu çalışma, çevresel ve devlet odaklı yaklaşımın dış politika kararlarını izah etmekte eksik kaldığını savunmuştur. Bu kitapta yazar, liderlerin, kendi algıları doğrultusunda nasıl karar aldıklarını ve psikolojik ögelerin lider davranışında ne denli etkili olduğunu ispatlamıştır

Kantitatif ve kalitatif yöntemler birbirlerini tamamlayıcıdır. Kalitatif yöntemler olayların ve durumların niteliği ile ilgilenirken araştırmacıya konu hakkında detaylı bilgi sunar. Kantitatif yöntemler ise olayların ve konuların sayısal açıdan değerlendirilmesini sağlar. Bu bağlamda her iki yöntem birbirinden farklı ve birbirini tamamlayıcı bilgi sunmaktadır.

Liderin kişiliği ve analizi konusunda Hermann’ın çalışmaları, literatüre çok önemli katkılarda bulunmuştur. Hermann ve ekibinin en önemli katkısı Lider Kişilik Analizi (Leadership Traits Analysis) yöntemiyle gerçekleşmiştir. Liderlerin kişiliğinin en önemli unsurlarını kapsayan bu yöntem, kişiyi lider kılan özellikleri açığa çıkarmak üzere tasarlanmıştır.

Günümüzde, Operasyonel Kod analizlerinde Verbs in Context System (VICS) olarak bilinen otomatik içerik analizi sistemi kullanılmakta ve felsefi ve aracı inanışlara kantitatif yöntemle ulaşılmaktadır.

VICS bir bilgisayar programı yardımıyla, kişinin genel veya özel açıklamalarındaki (günlükleri, konuşmaları, mektupları, bilidirileri, röportajları ve basın toplantıları) kelimelere odaklanarak analizi gerçekleştirmektedir.

Operasyonel Kod, liderlerin dış politika kararlarını, davranışlarına odaklanarak açıklamaya çalışan bir yöntemdir. Operasyonel Kod analizi, araştırmacıların, karar alıcıların siyasi düşüncelerini incelemek için kullandıkları önemli bir araçtır. Bu yaklaşımın temeli, Nathan Leites tarafından, 1950’lerde Lenin, Trotsky ve Stalin’in politik bakış açılarını incelemek için oluşturulmuştur.

İmaj, karar alıcıların içinde bulundukları şartlar altında, birçok bileşenin, olgunun bulunduğu karmaşık bir ortamda dış politika kararlarına ulaşırken bir anlamda onların sorunlarını çözen, basit, kısayollar olarak tanımlanmaktadır. Belirli pratik ihtiyaçlara yönelik oluşturulan imajlar (veya kalıplar), aktörlerin inançlarını, davranışlarını, karar alma süreçlerini, dünya görüşlerini, muhataplarına dost-düşman- sömürge şeklinde muamele etmelerini, hatta savaş ve barışa karar vermelerini etkileyen önemli unsurlar arasında karşımıza çıkmaktadır.

Birey seviyesinde incelendiğinde, algılama, karşı taraf üzerindeki zihinsel değer- lendirmedir. Karşı taraf, bir ülkenin rakibi veya düşmanı olabilecegi gibi, yakın müttefiki de olabilir. Kavramı doğru anlamak için altını çizmemiz gereken nok- ta ise her karar alıcının, kendi çıkarları doğrultusunda politikasını oluştururken bunun ikinci bir aktör tarafından değerlendirilecek ve yorumlanacak olmasıdır.

Yeni bulguları yorumlarken, liderler önceki görüşlerine ve inançlarına dayanmakta ve hatta yeni bulgular, önceki fikirler tarafından asimile edilmektedir. Bu nedenle önceden karşı taraf hakkında oluşturulmuş değerlendirmeler liderin olayı algılamasını büyük oranda etkileyecek ve yüksek ihtimalle yanlış algılamaya ortam sağlayacaktır. Bu durum Bilişsel Tutarlılık (cognitive consistency) olarak adlandırılmıştır. Yani, karar alıcıların tutumlarıyla ve inançlarıyla uyumlu olan verinin kararlar üzerindeki ağırlığının artırılmasına kıyasla uyumsuz olan verinin de kararlar üzerinde bilakis etkisizleştirilmesidir.

Bilinmezi çok olan bir dış politika problemini anlamanın bir yolu da bu duruma benzer (olduğuna inanılan) tarihsel başka bir durum ile karşılaştırma yapmaktır. Dolayısıyla gerçekleşmiş bir olay hakkında daha fazla bilgi bulunduğu için bilinmezi çok olan güncel durumla karşılaştırma yapılabilir. Bu karşılaştırma süreci, mukayese odaklı muhakeme (analogical reasoning) olarak adlandırılmaktadır.

Şema, kişinin, bir durum ya da olayı, genel bir şablona yerleştirme eğilimini ifade eder. Bir ilişki türünün, diğer tamamlayıcı parçalarla bir araya gelerek kalıplarla bir bütün ifade etmesine şema denmektedir. Bu bağlamda şema ile imaj arasında bir bağ bulunmaktadır. Fakat imajlar farklı konular, bireyler, toplumlar, devletler (dost, düşman, sömürge gibi) üzerinde kullanılabilirken, şemalar bu şekilde bir farklılık taşımamaktadır. Şemalar, sadece iki durumun birbiriyle ne kadar örtüştüğü (benzerlikleri ve farklılıkları) hakkında fikir verir.

Liderlerin oluşturdukları imajlar ve dünya algıları, kişilikleri, özgeçmişleri, eğitimleri, bilgi birikimleri, tecrübeleri ve tarihsel olaylar tarafından şekillendirilir. Dolayısıyla, oluşan kişisel eğilimler, dünyayı yorumla­mayı, seçenekleri belirlemeyi ve belirli bir siyasi kararın seçilmesini etkiler.

Liderler hakkındaki çalışmalar birçok araç içerir. Bunlar; liderlerin motivasyonu, karar alma ve problem çözme konularındaki yaklaşımları, dünya görüşleri gibi psikolojik olgulardır.

Snyder, Bruck ve Sapin’in Dış Politikada Karar Alma çalışmasıyla uluslararası ilişkilerde psikoloji de görülmeye ve tanınmaya başlamıştır.

Bu geçiş süreci, liderler üzerine yapılan çalışmalarda, nitel ve psi­kobiyografik analizlerden nicel yöntemlerin kullanılmasıyla gerçekleşmiştir. Bu değişim içerisinde, Margaret Hermann’ın ve David Winter’ın çalışmaları, liderin kişiliğinin ve karakteristik özelliklerinin, dış politika kararları üzerindeki etkile­rini, çeşitli açılardan incelemiştir.

Bir bireyin inanç sistemi, kendisi ve dünya hakkında sahip olduğu, birikmiş ve organize olmuş bilginin toplamından ibarettir. İnanç sisteminin karar alma süre­ciyle iki tür bağlantısı mevcuttur. Bunlardan ilki, kişinin inanç sisteminin, politik amaçlarının belirlenmesinde temel referans görevi üstlenmesidir. Bu yaklaşım, inanç sisteminin, liderin hedefleri üzerinde doğrudan etkili olduğunu savunmak­tadır. İkinci bağlantı ise inanç sisteminin, tarama, seçme, filtreleme, ilişkilendir­me, sorgulama ve organize etme süreçlerinde oynadığı role dayanmaktadır.

Operasyonel Kod, liderlerin dış politika kararlarını, davranışlarına odaklana­rak açıklamaya çalışan bir yöntemdir. Operasyonel Kod analizi, araştırmacıların, karar alıcıların siyasi düşüncelerini incelemek için kullandıkları önemli bir araç­tır.

Liderler için imajlar karmaşık ve belirsiz dünyayı daha anlaşılır ve basit kılmaya çalışarak bilişsel kısayol olarak kullanılmaktadır.

Yanlış algılama kısaca, karar alıcının, birçok sebepten dolayı (özellikle kendi hakkındaki ve karşı ta­raf hakkındaki imaj algısında) karşı tarafın niyetini ve konuya bakış açısını ve hareketlerini yanlış yorumlaması veya yanlış anlamasıdır.

Stoessinger, yanlış algılar alanında önemli çalışmalarda bulunmuştur.

Bilinmezi çok olan bir dış politika problemini anlamanın bir yolu da bu duruma benzer (olduğuna inanılan) tarihsel başka bir durum ile karşılaştırma yapmaktır. Dolayısıyla gerçekleşmiş bir olay hakkında daha fazla bilgi bulunduğu için bilin­mezi çok olan güncel durumla karşılaştırma yapılabilir. Bu karşılaştırma süreci, mukayese odaklı muhakeme (analogical reasoning) olarak adlandırılmaktadır.