DIŞ POLİTİKA ANALİZİ - Deneme Sınavı - 8

Gücün tanımlanmasında bazı unsurlar objektif, somut ve ölçülebilir olsa da (örneğin, askerî güç, ekonomik güç, doğal kaynaklar, demografik özellikler, coğrafi yapı), bazı unsurlar (örneğin, tarih ve kültür) subjektif özellikler ve soyut kavramlar içerebilir. Bu nedenle her bir kriter birbirinden bağımsız bir şekilde değerlendirildikten sonra birleştirilerek bir devlete ait güç tanımlanabilir. Fakat bu gücün seviyesi yapılan değerlendirmelere bağlı olarak birbirinden farklı sonuçlar verebilir.

Süper güçlere kıyasla orta büyüklükteki güçler yüksek askerî gücünü ortaya çıkarmaktan çok, siyasi etki güçlerini kullanan ülkelerdir (örneğin, Kanada, Norveç, İsveç, Hollanda). Birçok çalışmaya göre ise ABD süper güç olarak nitelendirilmiştir.

Bölgesel güç olan devletler kaynaklarını bulundukları bölgede söz sahibi olmak için kullanırlar. Türkiye gibi Brezilya, İran, Endonezya, Nijerya, Güney Afrika da kendi bölgelerinde etkili olmak üzere dış politika yürütmektedirler.

Devletler arası güç dengesinin eşit olması beklenen bir durum değildir. Fakat devletler arası ilişkilerde karşılıklı bağımlılık (interdependency) ilkesinin geçerli olmasını beklenir. Karşılıklı bağımlılık, devletler arası ilişkilerin karşılıklı olması ve eşitlik ilkesinde işlemesini savunur.

Uluslararası ortamda öngörülebilirlik, çoğunlukla, devletler arası iletişimin sabit kalması ve
yavaşça değişmesine bağlı olarak meydana gelir.

Yumuşak güç, askerî ve ekonomik güce kıyasla daha soyut bir araçtır çünkü amaç başka devletlerin sizin istediğiniz gibi hareket etmelerini sağlamaktır. Yani, diğer devletere zorla bir dış politika kararı uygulatmaktansa bunu istemelerini sağlamak hedeftir.

Realistler, ulusal güç kavramını, sayılabilir (coğrafi konum, askerî yapısı, madenler, dağları, nüfus sayısı, ekonomik kalkınmışlık düzeyi) ve sayılamayan (toplumsal birliktelik, toplumun moral değerinin yüksekliği, liderlik düzeyi gibi) unsurlar üzerinden tanımlamaktadır. bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD), ulusal özellikleri itibarıyla küresel bir güçtür. Coğrafi konumu ve komşuları açısından baktığımızda ABD, küresel güç olmasına yardımcı olabilecek çok uygun koşullara sahiptir. Öncelikle ABD, dünyanın en büyük tarım alanlarına sahip ülkesidir. İki okyanus ile çevrilidir. Bu sayede Asya ve Avrupalı ülkelerin siyasi mücadelelerinden kendisini uzak tutabilmektedir. Çöl nedeniyle Meksika’dan, göller ve ormanlardan ötürü, Kanada’dan tehdit algılamamaktadır. Okyanuslarla çevrili olması nedeniyle küresel etki kapasitesine sahip güçlü bir donanması bulunmaktadır. bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Soğuk Savaş döneminde, Sovyetler Birliği’ni temel düşman olarak algılayan ABD, Marshall Planı ve Truman Doktrinini hayata geçirerek Batı Avrupalı müttefiklerini ekonomik açıdan güçlendirmeye çalıştı. NATO’yu inşa ederek, Sovyetlere karşı “Hür Dünyayı” kendi güvenlik şemsiyesi altına aldı. bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Yakın Çevre politikası, Rusya tarafından 1993 yılında ilan edildi. Bu politikayla, Rusya, eski Sovyet coğrafyasında tek hakim gücün kendisi olduğunu deklere ederek, diğer büyük güçlerin, bunu dikkate alarak bölge ülkeriyle ilişkilerini geliştirmeleri gerektiğini belirtti. bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Çin, 1970lerden itibaren ekonomik anlamda sıkıntılar yaşamaktadır. Bu ekonomik sıkıntılar, Çin yönetiminin küresel düzeyde politikalar izlemesini engellemektedir. Diğer yandan bu durum, Çin’i, Batılı ülkeler ve uluslararası mali kuruluşlar ile iş birliği yapmaya zorlamaktadır. Dünya ekonomik sistemine dahil olmaya çalışan Çin, 1980’lerde, Açık Kapılar Siyaseti izleyerek, ekonomisini modernleştirmeye gayret etmiştir. bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Güney Ortak Pazarı (MERCOSUL), Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay arasında oluşturulmuş, bölgesel ekonomik bütünleşme arayışıdır. Bu oluşum, vergilendirme, taşımacılık, ortak gümrükler, ticaret politikaları gibi konuları kapsamaktadır. Bu nedenle A seçeneği doğru cevaptır.

Yumuşama döneminde, ABD’den beklediği mali yardımı alamayan İran, Sovyetler Birliği ile yakın ilişkiler içerisine girdi. Aynı zamanda Amerikan yönetimi ile ilişkilerini korudu. Ancak yaşanan ekonomik sıkıntılar, 1979 yılında İran İslam Devrimi’ne yol açtı (Mohsen M. Milani, 2002: 219 - 245). bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

- Mevcut topraklarının, savunma stratejileri açısından yetersiz olması,

- Yeterli nüfusa sahip olmamasından ötürü askere alacak kişilerin bulunmaması ve

-  Arap ülkelerinin de İsrail’in varlığını ilk kurulduğu yıllardan itibaren günümüze kadar tanımamaları, hatta 1967 ve 1973 yıllarında İsrail yönetimine karşı savaş açmaları gibi faktörlerden ötürü, İsrail’in dış politikasında önceliği, ulusal güvenlik, toprak bütünlüğü ve siyasi bağımsızlık kavramları almaktadır. bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

1952 yılında, ABD’nin desteği ve Kore Savaşındaki cesaretinin katkısıyla, NATO’ya üye yapıldı. bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Türkiye, bölgesel ve uluslararası örgütlerde daha aktif rol oynarken, barış gücü operasyonlarına ve insani müdahalelere katkıda bulunmaktadır. Afrika Birliği ve Arap Ligi gibi oluşumlara gözlemci statüsüyle katılan Türkiye, çeşitli uluslararası ve çok taraflı toplantılara da ev sahipliği yapmaktadır. bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Kamuoyu, demokratik bir sistem içerisinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu yaklaşımın temel argümanı üç önermeyle anlatılabilir. İlk olarak, demokratik devletlerin vatandaşları devletlerinin uluslararası savaşlara girmelerine genellikle karşı çıkmaktadır. İkinci olarak, demokrasilerdeki politikacılar, siyasi gücü ellerinde tutmak için yeniden seçilmek zorundadır. Üçüncü olarak, politikacıların seçilme istekleri göz önünde bulundurulduğunda kamuoyunun, demokratik liderlerin ülkelerini güçlü bir halk isteği olmadan savaşa sürüklemelerini engellediği görülmektedir. bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

İlk etapta, uluslararası bir krizin hemen ardından liderin artan popülerliğini ve lidere verilen desteğin bayrak etrafında bütünleşmeden kaynaklandığı düşünülmüştür. Bu durumun örnekleri arasında ABD’nin Kore Savaşına katıldığında Harry Truman’ın kamuoyundan aldığı desteğin %37’den %46’ya, Dwight Eisenhower’ın Lübnan’a asker çıkardığında kamuoyundan aldığı desteğin %48’den %58’e ve John Kennedy’nin Küba Füze Krizi sürecinde kamuoyundan aldığı desteğin %61’den %74’e yükseldiği görülmüştür. bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

O günlerde kamuoyunun belki de farkında olmadığı durum ise uluslararası arena da ikinci harekâtın sonuçlarının yeterince kavranamamış olması ve belki de bu sonuçların liderler tarafından yeterince kamuoyuna açıklanmamış olmasıdır. İkinci harekât sonrasında, Türk dış politikası büyük bir çöküş yaşamıştır: Avrupa Toplulukları Türkiye’nin üyelik müzakerelerini dondurmuştur; ülkenin gümrük birliğinden faydalanmasını engellemenin ötesinde ekonomik ve siyasi yaptırımlar uygulanmıştır. ABD’de de benzer şekilde Türkiye’ye ambargo uygulamıştır. bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Dikkat Dağıtma Savaş Teorisi; bir ülkenin iç politikasındaki karışıklıklar karşılığında desteği azalan bir liderin dış politik bir sorun üzerine yoğunlaşarak toplumdan daha fazla destek alması olarak tanımlanabilir. Bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.