DIŞ POLİTİKA ANALİZİ - Deneme Sınavı - 7

Dikkat Dağıtma Savaş Teorisi, yönteminin en önemli parçası ise bir dış tehdit kullanarak toplumun bayrak etrafında bütünleşmesini (rally-around-the-flag) sağlamak ve bu sayede dış politika üzerinde yeterlilik göstermektir. bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

Stratejik çatışmadan kaçınma teorisi ise zayıf ya da orta büyüklükteki devletlerin daha güçlü devletlere karşı hangi durumlarda ne kadar ileri gidebileceklerini ve sınırlarını zorlayabileceklerini göstermektedir. bu nedenle doğru cevap A seçeneğidir.

Bir devlet içerisinde medya üzerine ilk akla gelebilecek unsur medyanın özgür olmasıdır. İkinci olarak medyanın ekonomik anlamda özgür olması beklenmektedir. Yani medya ekonomik güçler ve piyasa tarafından baskı altına alınmamalıdır. Bu iki beklentiyi karşılayan medya bazı temel özellikler gösterecektir: Birincisi medya, elitler (ya da karar alıcılar, hükûmet) ve vatandaş arasında ara bulucu rolü üstlenecektir. İyi işleyen bir demokraside (ya da demokrasinin yerleşmesi için) medya iki kesim arasında bilgi akışını sağlamakla yükümlüdür. İkincisi, medya farklı görüşlerin yer aldığı bir platform sunmalıdır. Farklı açılara sahip elitlerin, kurumların ve vatandaşların sesini medya duyurmalıdır. Üçüncüsü ise medyanın etkili bir kontrolör (ya da denetçi) vazifesi taşımasıdır. Devlet yönetimini her daim kontrol etme şansı bulunmayan vatandaş adına medya hükûmetin ve karar alıcıların takibini yapacak ve sonuçta elde ettiklerini halkı bilgilendirmek üzere aktaracaktır. bu nedenle doğru cevap B seçeneğidir.

Çerçeveleme aracılığıyla konunun hangi kısmına dikkat çekileceği ve nasıl sunulacağı izleyici ya da okuyucuların konu üzerindeki değerlendirmelerini etkilediği gösterilmiştir. bu nedenle doğru cevap C seçeneğidir.

Priming ajanda belirlemenin önemli bir unsuru olarak değerlendirilmektedir. Medya bazı konulara diğerlerinden daha fazla ağırlık vererek kamuoyunun ağırlık verdiği konu üzerine yoğunlaşması ve dikkatini bu konuya yönlendirmelerine sebep olabilmektedir. Deneysel çalışmalar göstermiştir ki oy veren vatandaşın siyasi değerlendirmesini, medyada hangi konuya daha fazla önem verilirse buna istinaden belirlediğidir. bu nedenle doğru cevap D seçeneğidir.

Medyada hangi bilgiye öncelik verildiği o konuyu toplumda daha bilinir hâle getiriyorsa, çerçeveleme (framing) ise konunun nasıl sunulduğuna dikkat çekmektedir. Çerçeveleme aracılığıyla konunun hangi kısmına dikkat çekileceği ve nasıl sunulacağı izleyici ya da okuyucuların konu üzerindeki değerlendirmelerini etkilediği gösterilmiştir. Çerçeveleme çalışmaları Amos Tversky ve Daniel Kahneman tarafından literatüre kazandırılmıştır. Bu çalışmalar, bir karar sonucunda ortaya çıkacak durumların kar/kazanç ya da zarar/kayıp olarak sunulmasının bireylerin kararlarını etkilediğini göstermiştir. bu nedenle doğru cevap E seçeneğidir.

ekonomik gücün sadece pazar hacmi ve sanayileşmeye dayalı değerlendirilmesi yeterli değildir. Bir ülkenin ekonomik istikrarı, işsizlik oranı, enflasyon seviyesi, iç ve dış borç seviyesi, cari açık miktarı ve geleceğe yönelik yatırımlarla birlikte değerlendirilmelidir. Çok büyük bir ekonomik güç olmasına rağmen bir ülkenin borç seviyesi ekonomik dengeleri bozacak seviyedeyse bu durum ekonomik yetkinliği azaltacaktır. Özellikle 2008 küresel finansal krizi düşündüğümüzde birçok ülkenin borç seviyesinin gayrisafi millî hasılalarına kıyasla ne denli yüksek olduğu dikkat çekmiştir. ABD’deki “borç balonunun” patlaması, finansal gücün kayda değer oranlarda küçülmesine sebep olmuştur. Krize dayalı işsizliğin artması da ekonomik dengeleri bozmuştur. Bu kadar büyük bir ekonomik kriz sadece ABD’yi değil, başka birçok ülkenin ekonomik dengelerini de yerinden oynatmıştır. Örneğin, AB üyesi ülkelerde borç seviyesinin ortalaması %70’lerin üzerindedir. Finansal kriz sosyal ve siyasi birçok sonuç doğurmuştur. Yunanistan, İtalya, İrlanda, İspanya, ve Portekiz’de bu durum hükümetleri yerinden etmiş, işsizliği büyük oranda artırmış, bu ülkelere ait uluslararası kredi değerlerini düşürmüş ve dolayısıyla bu ülkelerin dış politika kararlarını ve önceliklerini derinden etkilemiştir. Her ne kadar aynı oranda etkilenmemiş olsa da Fransa, İngiltere ve Almanya gibi büyük dünya ekonomileri de bu kriz sebebiyle ekonomik açıdan zayıflamışlardır. Bu ülkeler arasında sadece Almanya’nın sistematik ve planlı geri dönüşümü sağlayabilmesi dikkat çekmektedir.

Demografik Özellikler
Doğal kaynaklar kadar etkili olabilecek bir başka unsur da bir ülkenin demografik özellikleridir. Demografik yapı ülkenin nüfusunun genişliği, nüfüs içerisindeki genç ve yaşlı oranları, nüfusun eğitim seviyesi, etnik yapı, gelir dağılımı ve benzeri faktörleri içermektedir. Kısaca bahsetmek gerekirse bir ülkenin nüfusunun genişliği bu ülkenin iç pazar hacmini gösterebileceği gibi ordusuna ayırabileceği birey sayısından savaş anında kullanabileceği insan sayısına kadar birçok konuda gücün belirlenmesinde önem taşımaktadır. Nüfusun içerisinde yaş dağılımı ise ülkenin geleceğe yönelik yatırımlarını anlamakta önem teşkil eder. Örneğin, genç nüfus sahibi olan ülkeler geleceğe yönelik yatırımlarında iç pazarlarının büyüyeceği çıkarımını yaparken başka ülkelerin de bu pazardan faydalanma arzusu içerisinde olabileceğini düşünebilir. Halbuki, yaşlı nüfusun artmakta olduğu bir ülkede ekonomik kaynakların sosyal güvenliğe gidecek olması ve genç nüfus oranının genişlememesi endüstrileşmedeki ivmenin yok olmasına sebep olabilir.
Nüfusun etnik gruplara bağlı olarak dağılımı da ülkenin iç dinamikleri konusunda başka ülkelerin bilgi alması ve politika yürütmelerinde etkili olabilir. Örneğin etnik açıdan homojen olan ülkeler (Japonya, Çin gibi) tek bir ırka veya etnik gruba dayalı nüfusları olduğu için etnik sorunların veya çatışmaların çıkması pek beklenmez. Her ne kadar Çin içerisinde farklı etnik gruplar bulunsa da bu
gruplar Çin’in 1.3 milyarlık nüfusunda küçük bir minorite olarak yer almaktadır. Öte taraftan, içinde birçok farklı etnik grubu bulunduran ülkeler ise iç politikanın tutarlılığı ve sürdürülebilirliği konularında zorluklarla karşılaşabilirler. Örneğin, Rusya çok farklı dini ve etnik gruba sahiptir ve bu durum özellikle Sovyet Rusya döneminde siyasal iktidarın sağlanmasında önem taşımıştır. Bu etnik grupların hangi bölgelerde bulunduğu ve bu bölgelerin güvenlik ve stratejik konumlarına bağlı olarak diğer ülkeler de Rusya ile ilişkilerini belirlemiş olabilir. Her ne kadar heterojen bir nüfus yapısına sahip olmak büyük bir tehlike yaratmasa da, bu özellik ülkelerin iç dinamiklerinin anlaşılmasında önem taşımaktadır. Eğitim seviyesi ve gelir dağılımı ise bir ülke nüfüsunun anlaşılmasında çok önemlidir. Eğitim seviyesi okuma-yazma oranından bireylerin aldıkları eğitimin niteliğine kadar toplumun özüne ait önemli bir kriterdir. Bir ülkede beklenilen tabi ki okuma-yazma oranlarının yüksek olması ve iyi eğitim almış bireylerin yetiştirilmesidir. Bu her ülke için mümkün olmadığından dolayı okuma-yazma oranın düşük olduğu ülkelerin kalifiye eleman bulamamalarından başlayarak ilintili birçok konuyla bağlanarak devletlere ait demografik gücün zayıf olması beklenebilir. Örneğin, Afrika’daki bir ülkede toplumun eğitim seviyesi düşük iken bu ülkenin bölge çapında bir güç olmaya çalışması pek tutarlı bir dış politika önceliği olmayacaktır. Tam tersine, eğitim seviyesi düşük ülkeler diğer ülkelerin daha fazla baskısı altında kalarak ve diğer güçlerin kısıtlamalarına uymak zorunda kalabilirler. Bu nedenle eğitim seviyesinin ne olduğu (düşük, orta ve yüksek) ve ülke çapında nasıl dağıldığı (bölgeler arası farklar) bir ülkenin demografik yapısını önemli şekilde etkileyecektir.
Aynı şekilde bir ülkedeki gelir dağılımı (zengin ile fakir arasındaki gelir farkı) da sosyal iç dengelerin anlaşılmasında kullanılan önemli bir demografik bilgidir. Eğer bu fark çok geniş olursa ekonomik fırsatların fakirlere yeterince ulaşamadığı ve toplum içerisinde iktisadi ve sosyal değişimin kolay kolay meydana gelmeyeceği değerlendirmesi destek bulmuş olur. Öte taraftan zenginlerin ülke ekonomisinin çoğunluğunu kontrol ediyor olması da siyasi kararlarda hangi gelir seviyesindeki
gruba yönelik fırsatların sağlandığının anlaşılmasında önemlidir. İkinci bir nokta ise orta sınıfın toplum içerisinde sahip olduğu eğitim ve sosyal seviyenin ne olduğu bir ülkenin iç politikasının da ne kadar sağlıklı olduğunun belirleyicilerindendir. Bu değerlendirmelere istinaden, ülke içindeki gelir dağılımı sosyal düzen ve dengelerin anlaşılmasında önem teşkil eder. Sonuçta, demografik özellikler bir ülkenin insan gücünü göstermektedir ve birçok açıdan değerlendirilmesi gerekmektedir.

Bir ülkedeki gelir dağılımı (zengin ile fakir arasındaki gelir farkı) da sosyal iç dengelerin anlaşılmasında kullanılan önemli bir demografik bilgidir. Eğer bu fark çok geniş olursa ekonomik fırsatların fakirlere yeterince ulaşamadığı ve toplum içerisinde iktisadi ve sosyal değişimin kolay kolay meydana gelmeyeceği değerlendirmesi destek bulmuş olur. Öte taraftan zenginlerin ülke ekonomisinin çoğunluğunu kontrol ediyor olması da siyasi kararlarda hangi gelir seviyesindeki gruba yönelik fırsatların sağlandığının anlaşılmasında önemlidir. İkinci bir nokta ise orta sınıfın toplum içerisinde sahip olduğu eğitim ve sosyal seviyenin ne olduğu bir ülkenin iç politikasının da ne kadar sağlıklı olduğunun belirleyicilerindendir. Bu değerlendirmelere istinaden, ülke içindeki gelir dağılımı sosyal düzen ve dengelerin anlaşılmasında önem teşkil eder. Sonuçta, demografik özellikler bir ülkenin insan gücünü göstermektedir ve birçok açıdan değerlendirilmesi gerekmektedir.

Siyasal Sistem
Siyasal sistemin dış politika süreçlerinin yorumlanmasında özel bir rolü bulunmaktadır. Özellikle savaş, çatışma ve askerî kararlar alınması gerektiğinde devlet içerisindeki prosedürün nasıl işlediği siyasal sisteme bağlı olarak takip edilecektir. Bu nedenle siyasal sistem içerisinde hükümetin nasıl kurulduğu, nasıl dış politikaya dair kararlar alındığı ve daha da önemlisi, savaş ve benzeri durumlarda hangi karar mekanizmalarının çalışacağının bilinmesi önemlidir. Ayrıca, hükûmet sisteminin parlamenter sistem olmasıyla başkanlık veya yarı başkanlık sistemi olması arasındaki fark karar alıcıların takip edeceği dış politika yapım sürecinin anlaşılmasında önem taşır. Örneğin, parlamenter sistemlerde koalisyon hükümetleri dış politika konularında hızlı hareket kabiliyetine sahip değildir. Buna kıyasla, başkanlık sistemi içerisinde ise çok hızlı ve tek bir lider önderliğinde kararlar alınabilir.

Ayrıca, bir ülkenin siyasal sisteminin ne olduğu da çok önemlidir. Bir ülkenin demokrasi olup olmaması, bu ülkenin dış politika hareketlerini anlamada ve yorumlamada önemli katkılar sağlayacaktır. Demokrasi olan ülkelerin halklarıyla iletişim içinde olduğu ve siyasi karar mekanizmalarının nispeten daha açık olduğu bilinmektedir. Buna kıyasla otokratik ülkelerde ise siyasal süreç bilinemediği gibi toplumun nasıl yönlendirildiği veya baskı altında tutulduğu da ülke içi
dengelerin anlaşılmasında önem teşkil eder. Bu nendenle, ülkelere ait yönetim biçiminin ve siyasal sistemin dış politika kararlarını doğrudan etkileyebileceği gözden kaçırılmamalıdır.

Cumhuriyet Dönemi’ndeki Türk siyasal hayatı lider merkezli olagelmiştir; yerel ve ulusal siyaset siyasal parti genel merkezlerinden ve çoğu kez de parti liderleri tarafından, yönetilmiştir. Türk siyasi liderleri partilerinin karar verme organlarına şekil verirler, genel seçimlerde parti listelerini belirlerler, yerel seçimlerdeki adaylara karar verirler. Hükûmet olduklarında ise, devlet imkânlarına erişim ile beraber, liderlerin kontrolü daha da artar. Başka bir deyişle Türk siyasetinde liderlerin kişilikleri, tercihleri ve inançları siyasi partilerden hükûmetlere kadar siyasetin her aşamasında önemli olmuştur.
İç politika meselelerinde olduğu gibi liderler yine Türk dış politikası için de ayrı bir önem teşkil etmiştir. Parlementer sistemlerde başbakanlar dış politika yapımı sürecindeki en önemli aktörlerdir (Başka ülkelerin liderlerinde olduğu gibi tüm Türk liderler dış politikaya aynı düzeyde ilgi sahibi değillerdir. Dış politika ilgisi ve deneyimi ve eğitim gibi değişkenler ile daha önceki siyasi liderlik çalışmaları bu faktörü incelemişlerdir. Ancak güncel uzaktan analiz yöntemlerinde böyle bir değişken mevcut değildir.). Dış politika kararlarında ve karar alma süreçlerinde başbakanların bireysel özelliklerinin, inançlarının, ön yargılarının vb. etkili olması beklenir.

Siyasi liderlerin profilleri “uzaktan analiz” yöntemlerine dayanır. Liderlerin kişilik çalışmaları için müsait ya da gönüllü olmayacakları düşünülerek geliştirilen bu metotlar, liderlerin sözlü ya da yazılı açıklamalarına dayanılarak yapılır. Bu açıklamalar mülakat, konuşma, basın toplantıları, kişisel notlar, anılar, gibi farklı kaynaklardan elde edilebilmektedir. Liderlik özellikleri analizi sadece hazırlıksız olarak yapılan açıklama metinleri (mülakat gibi) kullanılarak yapılır; operasyonel kod analizi ise geleneksel olarak liderlerin konuşma metinleri ile yapılır.

Liderlik özellikleri analizi Margaret Hermann tarafından psikoloji araştırmaları ve kişilik testleri temel alınarak geliştirilmiştir. Siyasi liderlerin söyledikleri sözlerin içerik analizi yapılması ile profillerini oluşturan bir metottur. Operasyonel kod analizi ise bir liderin siyaset dünyasını, kendi ve diğerlerini, nasıl algıladığını ve bu inandıkları sebebiyle hangi taktikleri tercih ettiğini açıklar. Bu araştırma yöntemi ceşitli evrelerden geçmiştir; günümüzdeki operasyonel kod calışmaları Alexander George’un ve Stephen Walker’ın etkilerini taşımaktadır.
Siyasi liderlerin profilleri “uzaktan analiz” yöntemlerine dayanır. Liderlerin kişilik çalışmaları için müsait ya da gönüllü olmayacakları düşünülerek geliştirilen bu metotlar, liderlerin sözlü ya da yazılı açıklamalarına dayanılarak yapılır. Bu açıklamalar mülakat, konuşma, basın toplantıları, kişisel notlar, anılar, gibi farklı kaynaklardan elde edilebilmektedir. Liderlik özellikleri analizi sadece hazırlıksız olarak yapılan açıklama metinleri (mülakat gibi) kullanılarak yapılır; operasyonel kod analizi ise geleneksel olarak liderlerin konuşma metinleri ile yapılır.

Operasyonel kod analizi bir siyasi liderin çekirdek inanç sistemi üzerine yapılan bir çalışmadır. Diğer benzer yöntemler (örneğin, Margaret Hermann’ın Liderlik Özellikleri Analizi) gibi operasyonel kod analizi de liderlerin kullandıkları kelimelerin kendilerine ayna tuttuğunu varsaymaktadır. Çağdaş operasyonel kod analizinde, “operasyonel kod” felsefi ve araçsal (instrumental) inançlardan ibaret olan bir inanç sistemine karşılık gelir. Bu haliyle operasyonel kod kavramı Leites’in ‘Bolşevik ideolojisinin siyasal stratejisi’ tanımından oldukça farklıdır. Mevcut çalışmalarda, inançlar ‘gerçekliğin öznel temsilleri’ olarak kabul edilir ve operasyonel kod analizinin merkezini oluştururlar. Günümüz operasyonel kod analizi, fiillerin amacı, zamanı, hedefi (nesne) üzerine kurulu olan sistematik ve sayısal bir yöntem olan VICS (Verbs in Context System) ile yapılmaktadır. VICS ile kişinin genel (kamuoyu önünde: konuşmaları, bildirileri, röportajları ve basın toplantıları) veya özel (günlükleri ve mektupları gibi) açıklamalarındaki kelimelere odaklanarak operasyonel kod analizi gerçekleştirilmektedir.

Operasyonel kod kavramı, Türk dış politikası çalışmalarına oldukça yabancı bir terimdir. Operasyonel kod kavramının ve yönteminin Türk dış politikasına yeni giriyor olması sebebiyle buradaki sunuş operasyonel kod yönteminde temel endeks olarak adlandırılan ilk felsefi (philosophical) inanç P-1 siyasi evrenin aslı ve yine ilk araçsal (instrumental) inanç I-1 strateji yönü ile sınırlı tutulacaktır. P-1 endeksi bir liderin politik evrendeki diğer aktörlerin hedeflerine nasıl yaklaştığı ve hedeflerini nasıl tanımladığı hakkındaki inançlarına karşılık gelir. P-1 endeksi, bir konuşma eyleminde “diğer”ine atfedilen olumsuz fiiller yüzdesinin olumlu fiillerin yüzdesinden çıkarılması ile hesaplanır. Elde edilebilecek değer, -1 (politik evrenin bir hasmane/çatışmalı/uyuşmazlık görünümü) ile +1 (samimi/iş birliği/uyum görünümü) arasında değişir. Schafer ve Walker’in belirttiği gibi, bu endeks, liderin siyasi evrendeki diğer aktörler hakkındaki görüşlerine genel olarak bir ölçüttür. Örneğin, bir lider politik evreni samimi olarak algılıyorsa liderin konuşma eylemlerinde başkalarına iş birliğine yönelik atıfların daha yüksek olacağı kabul edilir. İlk araçsal inanç endeksi, I-1, tıpkı P-1 indeksi gibi, aynı zamanda temel bir inançtır. I-1 endeksi, bir liderin politik amaçlarına stratejik yaklaşımıdır; başka bir deyişle liderin kendi eylemleri için en iyi stratejik yönü (iş birliği veyahut çatışma taktikleri) hakkındaki inançlarının bir ölçüsüdür. Eğer lider (ya da özne) iş birliği hakkında konuşuyorsa onun stratejisinin yönünün de daha çok iş birlikçi olacağı varsayılır. Bu endeks sayesinde liderin kendi stratejisini nasıl tanımladığı konusu tespit edilir, ancak bu endeksin yardımıyla liderin kendi stratejisini nasıl seçtiğini söylemek mümkün değildir. Stratejinin yönü endeksi, kendine atfedilen hasmane/ çatışmalı/uyuşmazlık (-) ifadelerinin yüzdesinden kendine atfedilen iş birliği/ uyum/iş birliği (+) ifadelerinin yüzdesi çıkarılarak hesaplanır; I-1 endeksinin değerleri -1 ile +1 arasında değişir.

felsefi (philosophical) inançlarına göre, Türk başbakan(lar)ı, siyasi evrenin aslının (P-1) biraz dostça olduğuna inanır. Siyasi evrenin aslı (P-1) inançları bakımından, Çiller ve Gül en yüksek değerlere sahiptir ve dünyanın kesinlikle dostça olduğu görüşünü paylaşmaktadırlar. Çiller ve Gül, bu çalışmadaki diğer Türk başbakanlarının ortalamasının bir standart sapmadan daha fazla üzerindedir. Yılmaz ve Demirel, en düşük P-1 değerlerine sahiptir; VICS ölçeğine göre, Yılmaz ve Demirel siyasi evrenin biraz dostça olduğuna inanmaktadırlar. Bir Türk başbakanının, araçsal (instrumental) inançlarına göre, strateji yönü (I-1) kesinlikle iş birliği üzerinedir. Strateji yönü (I-1) endeksine göre, Gül kesinlikle iş birlikçi eğilimlidir ve bir Türk başbakanının ortalama endeksinden birden fazla standart sapma yukarıdadır. Erdoğan ve Ecevit de ortalamanın üstündedir; en düşük I-1 endeksi ise Demirel’indir. Fakat yine de tüm Türk başbakanlarının strateji yönü kesinlikle iş birlikçi yönündedir.

George Washington Üniversitesi’ndeki siyaset psikolojisi programının yöneticisi ve CIA’nın davranış analizi biriminin kurucusu olan psikiyatrist Dr. Jerrold Post’a göre bir siyasi profilin “en önemli olduğu durumlar topluma hakim, sınırları olmadan hareket edebilen, bir lider olduğu zamandır.” “Ve Kaddafi ve Libya ile, böyle olmuştur.”
Resmi dosyalar gizli olarak sınıflandırılmıştır. Ancak yöntemler iyi bilinmektedir. Bu tekniklerin bir çoğu sivil psikologlar tarafından bir liderin konuşmaları, yazıları, biyografik gerçekleri, gözlemlenebilir davranışları gibi kamu önündeki bilgiler kullanılarak geliştirilmiştir. “Uzaktan profilleme” olarak bilinen bu yöntemlere dayalı tahminlerin sonuçları bu çalışmanın hala dahabir bilimden ziyade bir sanat olduğunu göstermektedir. Örneğin Libya gibi bir krizde, bu değerlendirmelerin potansiyel değerini ve gerçek sınırlarını bilmek çok önemlidir.

Dr. Post’a göre Albay Kaddafi özünde, kendini nihai yabancı olarak görüyor, imkânsızlıklara savaşan Müslüman bir savaşçı, ve “gerçekten alevler içinde aşağı gitmeye hazırlanıyor.” Bu tip karakter nitelendirmeleri geçmişte değerli olmuştur. İsrail ve Mısır arasında yapılan Camp David barış görüşmelerine hazırlık olarak, CIA Başkan Jimmy Carter’a, iki ülke liderleri, Menahem Begin ve Enver Sedat profillerini sunmuştur. Carter Keeping Faith adlı kitabındaki anılarında bu profilleri bir barış anlaşmasını mümkün kılan önemli bilgiler verdiğini söyleyerek övmüştür.
Mısır Devlet Başkanı ile ilgili değerlendirmede (“Sedat’ın Nobel Ödülü Kompleksi”), Sedat “kendini büyük bir stratejist olarak görür ve onun genel hedeflerine ulaşılacağı ikna edildiği taktirde taktik ödünler olacaktır” diye belirtilmiş ve “kendine olan özgüveni sık sık danışmanlarının itirazlarını geçersiz kılarak, cesur girişimlerde bulunmasına fırsat vermiştir” denilmiştir.

Başkalarına duyulan güvensizlik ve kendi grubuna olan ön yargılara bakıldığında Çiller’in diğer Türk başbakanlara göre yüksek bir skoru olduğunu gözlemliyoruz. Hermann’a göre bu tarz liderler önlerine çıkan tehditleri ve problemleri bertaraf etmeye odaklıdırlar. Yine, bu özelliklere sahip liderler dünyayı kendileri ile düşmanları üzerine kurulu olarak algılarlar ve kendi güçlerini yaymayı amaçlarlar. Bu liderler risk almaya yatkındırlar çünkü düşmanlarına meydan okumak, karşılık vermek ahlaki bir görevdir. Daha önce yaptığım analizlere göre, bu özellikleri paylaşan bir diğer lider de Erbakan’dır. Buna karşılık Erdoğan’ın skorları onun dünyayı tehditlerden ibaret görmediğini ve daha ziyade mevcut şartlardaki fırsatları ve ilişkilerini kullanarak kendi için en iyi sonuçlara ulaşmak üzerine odaklandığına işaret eder. Nitekim, Erdoğan’ın dış politikası da Türkiye’nin özellikle kendi bölgesinde ve dünyadaki seçeneklerini çoğaltmak üzerine kurulmuş olan ‘komşularla sorunsuz ilişkiler’ ve ‘stratejik derinlik’ prensipleri ile özetlenmiştir.

Atatürk ile başlayarak Türkiye Cumhuriyeti tarihinde siyasi liderler her zaman önemli siyasi güç sahibi olmuşlardır. Atatürk ve İsmet İnönü gibi etkili liderler Cumhuriyet Dönemi Türk siyasetini önemli ölçüde etkilemişlerdir. Bununla beraber, demokratik yollarla seçilmiş siyasi liderlerimiz (örneğin Adnan Menderes, Süleyman Demirel, Bülent Ecevit, ve Turgut Özal) yine Türk siyasetine damga vurmuşlardır. Cumhuriyet Dönemi’ndeki Türk siyasal hayatı lider merkezli olagelmiştir; yerel ve ulusal siyaset siyasal parti genel merkezlerinden ve çoğu kez de parti liderleri tarafından, yönetilmiştir. Türk siyasi liderleri partilerinin karar verme organlarına şekil verirler, genel seçimlerde parti listelerini belirlerler, yerel seçimlerdeki adaylara karar verirler. Hükûmet olduklarında ise, devlet imkânlarına erişim ile beraber, liderlerin kontrolü daha da artar. Başka bir deyişle Türk siyasetinde liderlerin kişilikleri, tercihleri ve inançları siyasi partilerden hükûmetlere kadar siyasetin her aşamasında önemli olmuştur.
İç politika meselelerinde olduğu gibi liderler yine Türk dış politikası için de ayrı bir önem teşkil etmiştir.