DIŞ POLİTİKA ANALİZİ - Deneme Sınavı - 1

Rasyonel politika modelinde tek bir birimin rasyonel bir aktör olarak dış politika kararlarını verdiği varsayımı vardır. Örgütsel süreç modeli, kişilerin ve organizasyonların rasyonel karar alma yetilerinin sınırlı olduğunun altını çizer. Örgütsel süreç modelinin bir başka özelliği de standart uygulamalar sebebiyle karara dahil olan her organizasyonun kendine ait alt kültür oluşturmasıdır. Organizasyonel alt kültür doğrudan karar birimlerinin kendi standart uygulamalarına göre hareket edilmesini savunurken, uygulanmak istenen programlar üzerindeki değerlendirmeler farklılık göstermektedir. Bu nedenle, örgütsel süreç modelinde karar birimleri arasında çatışmaların doğması bu modelde doğaldır. Bürokratik siyaset modelinde her kurum karar üzerinde etki sahibi olabilecek fırsata sahiptir.

Mutabakat Modelinde farklı alternatiflerin veya opsiyonların değerlendirilmediği, baskın fikrin tartışılmadığı ve daha sonra gelen bilgilerin önemsenmediği bir durumu anlatılmaktadır. Oy birliği modeline göre ise mutabakat modelinden farklı olarak grup üyeleri bireysel özelliklerini karar alma sürecinde ortaya koymazlar. Oy birliği modelinde her üyenin grup kararına yönelik veto hakkı bulunmaktadır. Çoğulcu modelde oy birliği modelinden farkı ise tüm bireylerin grup kararı üzerinde oy birliği sağlamak zorunda olmamasıdır. Aynı şekilde, çoğulcu model ortaya atılan baskın kararın da zorla kabul edilmesini desteklemez. Çoğulcu modele göre grup içinde çatışma ve uyumsuzluk doğaldır fakat kabul edilebilir bir sonuca ulaşmak grubun esas amacıdır. Bu amaç doğrultusunda herkesin memnun olacağı ve hemfikir olduğu bir karar üzerine anlaşmak hem zaman hem de kaynaklar açısından pek makul değildir. Bu nedenle de grubun belirli bir oranının kabul ettiği bir karar grubun seçimi olarak kabul edilir. Çoğulcu modelde grup üyelerinin her bir üyenin önceliklerini gözeterek hareket etmesinden ziyade sadece kendi pozisyonlarına yakın bireylere dikkat etmeleri gerekir. Çoğulcu modelin sağladığı ise bir grup üyenin savunduğu fikrin kabul edilmesidir.

Çoğulcu Model
Bu modelde de oy birliği modeli gibi bireylerin, grup içinde, sahip oldukları bireysel özelliklerle ve önceliklerle hareket etmeleri beklenmez. Oy birliği modelinden farkı ise tüm bireylerin grup kararı üzerinde oy birliği sağlamak zorunda olmamasıdır. Aynı şekilde, çoğulcu model ortaya atılan baskın kararın da zorla kabul edilmesini desteklemez. Bu model daha önce bahsedilen iki modelin arasında bulunduğu söylenebilir.
Çoğulcu modele göre grup içinde çatışma ve uyumsuzluk doğaldır fakat kabul edilebilir bir sonuca ulaşmak grubun esas amacıdır. Bu amaç doğrultusunda herkesin memnun olacağı ve hemfikir olduğu bir karar üzerine anlaşmak hem zaman hem de kaynaklar açısından pek makul değildir. Bu nedenle de grubun belirli bir oranının kabul ettiği bir karar grubun seçimi olarak kabul edilir. Grubun bir kısmı bu seçimi desteklemese de grubun asli görevi sonuca ulaşmak olduğu için
bir şekilde bunu başarması gerekir. Çoğulcu bir yaklaşımla bu amaca ulaşmak mümkündür.
Çoğulcu modelde grup üyelerinin her bir üyenin önceliklerini gözeterek hareket etmesinden ziyade sadece kendi pozisyonlarına yakın bireylere dikkat etmeleri gerekir. Amaç çoğunluğu oluşturmak olduğu için kendi duruşuna yakın üyelerin desteklenmesi ve kararsızların ikna edilmesi yeterli olacaktır. Tamamen aykırı ve grubun ortalama görüşünden uzakta olan fikirler baştan elenebilecektir. Çoğulcu modelin sağladığı ise bir grup üyenin savunduğu fikrin kabul edilmesidir (s.56).

İkincisi ise aktörlerin seçimlerini etkileyecek şekilde karar merkezleri etrafında toplanmasıdır. Farklı aktörlerin temsilcileri koalisyon içinde görüşse bile, bireyler önemli üyelere danışmadan karar birimini işletme yetkisine sahip değillerdir. Bu nedenle koalisyon içerisinde yer alan partilerin oluşturduğu gruplar da kendi başlarına hareket edemezler ve sürekli koalisyon ortaklarıyla gerekli görüş alışverişinde bulunduktan sonra hareket edebilirler. Özellikle koalisyon ortaklarının ideolojik olarak birbirinden uzak olması da ortak karara varılmasını zorlaştıracaktır. Konu dış politika olduğunda ise görüşmelerin çok daha çekişmeli ve her hükûmet ortağına (ki burada çatışma yönetimi modelleri uygulanmaktadır) uygun olması gerekir. Bu nedenle karar alma süreci farklı bir boyutta uzun zaman alarak ilerleyebilir.

Koalisyon kararlarının karar verme süreçlerini daha iyi anlamak için politik aktörlerin bir araya gelerek güvenilir ve geri alınmayan dış politikadaki anlamlı eylemlerini incelememiz gerekir. Öncelikle kullanılacak kaynakların yeterli olup olmadığına bakılır. Sonra dış politika üzerinde anlaşmaya ulaşmak için aktörlerin hangi ayrı koşulları öngördüklerine bakılır. Hangi koşullarda çıkmaza girdikleri ve sonuca ulaşamadıklarına bakılır. Bu çıkmaz, devletin kayda değer ve anlamlı yollardan hareket etmesini görebilmesini sağlar. Mevcut eğilimi arttırmaya ya da azaltmaya yarar. Her hâlükârda koalisyon üyelerinin takip edilecek politika konusunda uzlaşmaya varması gerekmektedir.

Doğru cevap E'dir. Kamuoyu çok önemli bir rol olsa da toplumun özünü oluşturacak özsel bir değere sahip değildir.

kamuoyu, hükûmetin kararlarını, elitlerin yönlendirmelerinden etkilenerek, hükûmetin liderlik konumunun getirdiği üstünlükten etkilenerek ya da genel olarak hükûmetin aldığı kararları desteklemeye meyilli olması nedeniyle destek verebilir.

Bu tür siyasi yaklaşımlar genellikle dış politikada dikkat dağıtma, oyalama (diversionary) olarak nitelendirilmektedir. Örneğin, Obama Yönetimi’nin Arap Baharı sebebiyle çıkan Libya savaşında taraf olması ve NATO aracılığıyla harekat başlatması, Başkan Obama’nın iç politik sorunlardan kamuoyunu uzaklaştırması olarak değerlendirilmiştir.

Hükûmetin ya da liderin iç politikada aldığı kararını eleştirecek kamuoyu dış politikada ciddi bir problemle karşı karşıya kalan devletin destek alması için tavrını değiştirebilir. Bu sayede bir anda eleştirilecek konular ortadan kalkar ve vatandaş hükûmete dış politika konusu sebebiyle daha fazla destek vermeye başlar. Bu tür siyasi yaklaşımlar genellikle dış politikada dikkat dağıtma, oyalama (diversionary) olarak nitelendirilmektedir. Örneğin, Obama Yönetimi’nin Arap Baharı sebebiyle çıkan Libya savaşında taraf olması ve NATO aracılığıyla harekat başlatması, Başkan Obama’nın iç politik sorunlardan kamuoyunu uzaklaştırması olarak değerlendirilmiştir.

Tam anlamıyla elit ve kamuoyu arasındaki ilişkiyi çözümleyebilmek için devletin ne derecede demokrasi olduğu değerlendirilmelidir. Kamuoyu karar alıcıların uygulayabileceği politikalara sınırlamalar getirebilir fakat bunun bir derecesi bulunmaktadır. Bu dereceyi de ülkenin demokratik yapısı belirlemektedir

Kamuoyunun dış politikaya etkisi çoğunlukla demokratik ülkelere has bir durum olarak nitelendirilmiştir. Bu varsayım içerisinde demokratik değerler ve haklar doğrultusunda toplumun kendi fikir ve değerlendirmelerini demokratik bir ortamda daha rahat yapacağı yer almaktadır.

Parlamenter sistemlerde çıkmaza girildiğinde ise başkanlık sistemlerinden farklı olarak yapılabilecek opsiyonlardan biri referanduma gidilmesidir. En etkili kamuoyu yoklaması olarak referandumlar hem iç hem de dış politika konularında toplumun değerlendirmelerini almak üzere kullanılabilir.

Medyanın bilgiyi sunuşu taraflı olabilir. En basit bir kıyaslamayla; CNN’in ABD’de Irak savaşı üzerine verdiği görsel ve sözel bilgilendirmeyle CNN International’ın kullandıkları arasında ciddi farklar bulunmaktaydı. Bunun en başında da CNN International’da daha fazla savaş, Irak’ta yer alan zulüm ve zorlukların altı çizilmekteydi ve ölen ABD askerleri kadar Irak halkının durumu hakkında da bilgi vermekteydi. Fakat ABD’de yayımlanan CNN’de buna benzer görüntüler neredeyse hiç gösterilmemekteydi.

Medya yanlış bilgilendirme yapabilir. Körfez savaşında ABD Saddam Hüseyin’i kötülemek ve despot bir lider olduğunu ABD halkının aklına yerleştirmek üzere her türlü propaganda yapılırken ilginç yöntemler kullanılmaktaydı. Bunlardan birinde CNN (Körfez Savaşı sürerken) petrole bulanmış karabatakları ve deniz kuşlarını göstererek bu kötülüğün Saddam tarafından yapıldığını iddia etmişti. Bu imaj, ABD halkının Saddam’a karşı beslediği olumsuz duyguları kuvvetlendirerek kendisini düşmanca değerlendirmesine sebep olmuştur. Hâlbuki bu fotoğraflar Alaska’da meydana gelen bir petrol akıntısı sonucunda petrole bulanmış kuşlara ait fotoğraflardı.

Kamu diplomasisi, diplomatik araçların bir başka devletin kamuoyunu etkilemek üzere kullanılmasını önerir. Kamu diplomasisinin amacı diğer devletlerin hükûmetleriyle iletişime geçmektense, bu devletlerin toplumlarıyla bağlantıya geçilmesidir. Kamu diplomasisi halkın dış devletin çıkarlarına destek sağlaması için kalbinin kazanılmasına çabalar.