DİPLOMASİ TARİHİ

Çok sık söz edilmesine karşın ‘kamuoyu diplomasisi’ pek çok kişi için pek de fazla net olmayan bir kavramdır. Bu kavramın tanımlanmasında genellikle bir ülkenin kendi ulusal amaç ve politikalarını, kültürü ve ideallerini tanıtma yoluyla yabancı kamuoyunu etkileme unsuru ön plana çıkartılır. Doğru cevap B'dir.

Kamuoyu diplomasisi uygulamasında başlıca aktör ve koordinatör dışişleri bakanlıklarıdır. Bu bakanlıklar esasen eskiden beri rutin olarak bugün kamuoyu diplomasisi çerçevesine giren faaliyetler yürütmektedir. Bunlar arasında, tanıtma malzemesi hazırlayıp dış temsilciliklere dağıtmak, başkentteki yabancı medya mensuplarını bilgilendirmek, internet sitesi aracılığıyla doğrudan tanıtım yapmak, bilgi aktarmak, kültür tanıtımı faaliyetlerine ve bu tarz faaliyetleri yürüten kurumlara fon sağlamak sayılabilir. Doğru cevap A'dır.

Ancak doğal olarak kamuoyu diplomasisinin ne ölçüde yürütülebileceği ev sahibi ülkenin rejiminin niteliğine bağlıdır. Kapalı toplumlarda devleti atlamak pek zordur ve doğrudan toplumla temasa kalkışmak protestolara ve diplomatik gerginliklere neden olabilir. Buna karşı açık toplumlarda büyükelçiliklerin medya, sivil toplum ve genellikle topluma dönük faaliyetleri tamamen meşru sayılır. Bununla beraber açık toplumlarda dahi belirli hassasiyetleri ve sınırları gözetmek önem taşır. Örneğin Fransa’da bir büyükelçinin hükûmetin politikasıyla çelişen bir görüşü kamuoyu önünde savunması tepki yaratabilir. Kamuoyu diplomasisinin en rahat, hatta sınırsız şekilde uygulanabildiği belki de tek ülke ABD’dir. ABD’de ülkesinin tezlerini kamuoyu önünde her vasıta ile savunmayan büyükelçinin bu tezlere inancından kuşku duyulur. Lobicilik, yani mali araçlar dahi kullanarak perde arkasında etkilemek bir tek ABD’de makbul bir kamuoyu diplomasisi faaliyetidir. Washington’daki pek çok büyükelçilik hükûmetleri adına tanıtım şirketi kullanır. Halen Türkiye dahil 160’dan fazla ülkenin bu tarz şirketlerin hizmetlerinden yararlandığı bilinmektedir. Doğru cevap A'dır.

Hava ve su kirliliği, katı ve tehlikeli atık üretimi, toprak bozulması, ormansızlaşma, iklim değişikliği ve biyolojik çeşitlilik kaybı gibi  ciddi bir tehdit oluşturan çevre sorunları siyasi sınırlar tanımamaktadır. Bu sorunların giderilmesi için uluslararası alanda, modern diplomasinin bir kolu olarak çevre diplomasisi yürütülmektedir. Doğru cevap C'dir.

Deprem gibi doğal afetlerin veya iç savaşlar gibi insan eliyle yaratılan felaketlerin
kurbanlarının ivedi gereksinmelerini karşılamak ve acılarını hafifletmek ülkeleri bir araya getiren önemli bir saiktir. Bu amaçla yürütülen faaliyetler aynı zamanda yararlı bir diplomasi aracıdır. Zira bunlar yardım yapan ülkelerin dış politika amaçlarına hizmet edebileceği gibi çok taraflı kuruluşların görünürlük ve güvenirliğini arttırmaya da yardımcı olabilir. Doğru cevap B'dir.

Küresel ekonominin bütünleşmesi ve teknoloji alanındaki büyük sıçrayışlar ülkelerin karşılıklı bağımlılığını önemli ölçüde artırmıştır. Medya ve kamuoyunun hakimiyetindeki karmaşık dış ilişkiler dünyası karşısında yetersiz kalması çağımız diplomasisinde önemli değişikliklere yol açmıştır.

Bugünün diplomatlarının geleneksel, siyasi, ekonomik, kültürel ve konsolosluk ilişkileri yanında yeni alanlardaki sorunlarla meşgul olmaları gerekmektedir. Çevre, enerji, terörizm, insan hakları, doğal afetler ve insani yardımlar, sınır aşan sular gibi konularda uzmanlık da gerektiren yeni diplomasi faaliyetleri ortaya çıkmıştır.

Diplomatik süreçteki en önemli değişiklik iç ve dış politikaların birbiriyle kaynaşmasının artmasıdır.

Çok taraflı ilişkilerle ilgili olarak ilk belirli değişiklik mültilateral konferanslarda, grup destekli karar tasarılarının azalmasının da gösterdiği gibi, esnekliğin
artması ve resmiyetten uzaklaşma eğiliminin artmasıdır. Bu eğilim, global düzeyde geleneksel büyük gruplaşmaların yerini ülkelerin ‘kişiselleşmesinin’ almasına, özellikle teknik müzakerelerde ülkelerin değişken ittifaklar oluşturmayı tercih etmelerine bağlanabilir. Blokların kaybolmasının bir istisnası uluslararası forumlarda üyelerinin ortak hareket ettiği Avrupa Birliği’dir.

Diplomaside gizliliğin artmasının önemli bir nedeni de uluslararası sistemde şiddet hareketlerinin çoğalmasıdır.

Genel olarak yabancı ülkelerin hükumet ve yöneticilerini etkilemeyi hedefleyen
diplomasi günümüzde giderek aynı zamanda yabancı toplumların kamuoylarını da etkilemeye yönelmektedir. O kadar ki bugün kamuoyu ‘diplomasi alanında
en önemli yeni unsur’ olarak nitelendirilmektedir.

1965'de Fletcher Hukuk ve Diplomasi Fakültesinin dekanı Edmund Gullion'nun ortaya attığı kamuoyu diplomasisi bu gereksinimlere yanıt olmuştur.

Kamuoyu diplomasisini yeni bir içeriği olduğunu savunanlar bu faaliyetin
propagandadan farkını vurgularken propagandanın günümüzde diplomasi uygulayıcıları ile giderek daha güçlenen yabancı kamuoyları arasındaki ilişki çeşitliliğini kavrayamayacağını belirtiyorlar.

Türkiye’nin çok yönlü, gerçekten bilinçli ve uzun dönemli bir ‘enerji diplomasisi’ni benimsemesinin başlangıcı Bakü-Tiflis-Ceyhan boru hattı projesi olmuştur.