DİPLOMASİ TARİHİ

İki veya daha çok sayıdaki ülke arasında çıkar çatışması ortaya çıkar ve taraflardan hiçbiri geri adım atmaz ise bir uluslararası bunalım söz konusudur. Uzlaşıya varılamayacağı anlaşıldığında bu bunalımın güç kullanımına dönüşmemesi için gösterilen diplomatik faaliyet kriz yönetimi diye adlandırılır.

Sopaların başında, “güç politikasının” baş aracı olan güce başvurmaktan bir adım geride olan güce başvurma tehdidi gelir. Bunun yanında, diplomatik ilişkilerin kesilmesi ile ambargo, boykot ve abluka (blocus) gibi ekonomik yaptırımlar da zorlayıcı önlemlerdir.

Zorlayıcı olmayan araçlar, yani havuçlar olarak, ekonomik ve teknik yardımları, ticari tavizleri, en çok kayrılan ülke muamelesi yapmayı veya uluslararası forumlarda destek vaatlerini saymak mümkündür.

Uluslararası siyasette “müzakere” terimi, dar anlamıyla ülkelerin resmen atanmış temsilcilerinin hükûmetleri arasındaki ortak çıkarlar veya uyuşmazlıklar konusunda resmî bir anlaşmaya varmak için yaptıkları görüşmeleri ifade eder.

Diğer bir tanıma göre, müzakere, uluslararası aktörlerin ancak karşılıklı anlaşma ile ulaşabilecekleri belirli amaçları gerçekleştirmek için karşılıklı etkileşimde bulunmalarıdır.126

Avrupa Birliği üyeleri arasındaki müzakereler, daha önce de değinildiği gibi kural olarak Brüksel’de sürdürülmekte, bazı Bakanlar toplantıları ise istisnaen Lüksemburg’da yapılmaktadır. AB Devlet ve Hükûmet Başkanları Zirveleri 2002 yılına kadar dönem başkanlığını üstlenen ülkenin başkenti veya seçtiği başka bir şehrinde toplanırken Nice Anlaşması gereği artık sadece Brüksel’de akdedilmektedir.

Demokratik ülkelerde, uluslararası müzakerelerin konusu, zamanlaması v.s. esas itibariyle dışişleri bakanlıkları tarafından saptanır.

İyi bir müzakerecinin kişisel niteliklerinin başında güvenilirlik ve inandırıcılık gelir. Karşı tarafta güven yaratmaya, ayrıca adil davrandığına inandırmaya çalışır. Aynı zamanda, doğal olarak, kendi hükûmet veya makamlarının güvenini sarsmamaya da itina eder. Müzakerelerde, avantaj sağlamak için karşı tarafın dikkatini dağıtmaya, hatta bazen blöf yapmaya çalışan müzakereciler ölçüyü kaçırırlarsa güven kaybına uğrarlar. Özellikle blöfün yakalanması tatsız sonuçlara yol açabilir. İyi bir müzakereci karşı tarafın tutum ve endişelerini de kavramaya çalışmalıdır. Bunu yapamayan, örneğin karşısının gerçek niyetlerini veya verebileceği taviz sınırını yanlış değerlendiren müzakereci başarılı olamaz. Aynı şekilde, sadece kendi talimatını katı biçimde tekrarla yetinen bir heyet başkanı müzakereci sıfatına layık değildir.

Seyrek de olsa, küçük ülkelerin de uluslararası uyuşmazlıklarda arabuluculuk yaptıkları olmaktadır. 1980’lerin başında Cezayir kazanabileceği büyük prestiji hesaplayarak ABD ve İran arasındaki rehine krizinde böyle bir rol oynamıştır.

1970’lerde ABD Çin yakınlaşmasında Pakistan’ın arabuluculuğu önemli katkı yapmış, Amerika’nın Çin’i tanımasından sonra Pakistan perde arkasına çekilmiştir.

Uluslararası sorunların ortaya çıkması durumunda konunun güç kullanılmadan çözülmesi yönündeki diplomatik çalışmaların adı "kriz yönetimidir".