DİPLOMASİ TARİHİ

Diplomasi yazılı tarihten önce de vardı. Diplomatik ilişkiler bir klan, bir kabile veya herhangi bir topluluk diğerleri ile temas ettiği gün doğmuştur.

Mezopotamya şehir devletleri arasındaki anlaşmaların kayıtları İÖ. 2850 yılına dayanmaktadır.

Tam metinleri bugüne kadar gelen ilk devletlerarası anlaşmalar ise İÖ. 1280 civarında II. Ramses ile Hitit kralı Muvattali arasında akdedilmiştir.

Olimpiyatlar diplomasi tarihi açısından değer taşır. Olimpik Mütareke (Ekecheria) geleneği İÖ. 9. yüzyılda, Elis’li Iphitos, Pisa’lı Cleosthenes ve Ispartalı Lycurgus arasında imzalanan bir sözleşme ile yaratılmıştır.

Romalılar devlet yönetimi, mimari, sanat ve alanlarında olduğu gibi diplomaside
de Yunanlıların mirasını devraldılar.

Latince ambactiare, ‘bir göreve gitmek’ kelimesinden gelen bu terim çeşitli elçileri ifade ediyordu. Mutlaka hükümdarların elçileri için değil de prensler veya
herhangi iki farklı ülkede yaşayan kişilerin aracıları için de kullanılan Ambaciatore
(Büyükelçi) veya Fransızcasıyla Ambassadeur gönderme uygulaması 13. yüzyılda İtalya ve Fransa’da yaygındı.

Modern diplomasinin ilk temelleri Rönesans döneminde atılmıştır. 14. yüzyıl sonları ve 15. yüzyılda Kuzey İtalya’da, kendi aralarında ve Papa ile Kutsal Roma imparatoru nezdinde sürekli büyükelçi bulunduran Venedik, Milano ve Mantua şehir devletleri tarafından başlatılmış olan mukim büyükelçi değişimi uygulaması 15. yüzyılda İtalya’nın diğer bölgelerinde de kural hâline gelmiş, 16. yüzyılda da Kuzey ve Batı Avrupa’da yayılmıştır. XI. Louis’nin Fransız sarayına ilk defa Milano’lu bir büyükelçi 1463’te sürekli olarak atanmış, onu bir Venedik elçisi izlemiştir.

Avrupa’nın sınırlarını kırk yıl süreyle çizen Viyana Kongresi, Eylül 1814’te başladı ve Haziran 1815’te tamamlandı.

1790’larda III. Selim Londra, Paris, Viyana ve Berlin’de mukim büyükelçilikler açmıştı.

Metternich 1808 yılında “Kamuoyu en güçlü bir ortamdır. Din gibi en karanlık köşelere bile sızabilir” demiş, “Kamuoyu genel politikanın önemli itici güçlerinden biridir” ifadesini de kullanmıştı.

İlk Çağ diplomasisinin gerçekte ne şekilde uygulandığı belirsizdir. Kesin olan o
zamanki diplomasinin süreklilik göstermediği ve kalıcı kurumlara sahip olmadığıdır. İlk diplomatik faaliyetler hakkındaki en elle tutulur delillere Doğu Akdeniz
topluluklarında rastlıyoruz.

Haberciler genellikle bir mesaj değneği gibi tanıtıcı bir işaret taşır ve merasimle karşılanırlardı. Temsilci olarak kadınların gönderilmesi tercih edilir, zira onlara büyülü bir kutsallık atfedildiği gibi cinselliklerini kullanmalarının avantaj sağlayacağına inanılırdı.

İlk Çağ diplomasisinin gerçekte ne şekilde uygulandığı belirsizdir. Kesin olan o
zamanki diplomasinin süreklilik göstermediği ve kalıcı kurumlara sahip olmadığıdır. İlk diplomatik faaliyetler hakkındaki en elle tutulur delillere Doğu Akdeniz
topluluklarında rastlıyoruz. Mezopotamya şehir devletleri arasındaki anlaşmaların kayıtları İÖ. 2850 yılına dayanmaktadır.

Daha sonra -İsa’nın da konuştuğu ileri
sürülen- Aramice bölge toplumlarının diplomatik dili olarak Akadçanın yerini
almıştır.

Tam metinleri bugüne kadar gelen ilk devletlerarası anlaşmalar ise İÖ.
1280 civarında II. Ramses ile Hitit kralı Muvattali arasında akdedilmiştir.

Tarihin bilinen ilk yazılı barış anlaşması Hititler zamanından kalmadır. Hititlerle Mısırlılar arasındaki Kadeş Savaşı sonunda İÖ. 12. yüzyılda akdedilen anlaşmanın yazılı bulunduğu tabletler İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bulunmaktadır.

Tarihin bilinen ilk yazılı barış anlaşması Hititler zamanından kalmadır. Hititlerle Mısırlılar arasındaki Kadeş Savaşı sonunda İÖ. 12. yüzyılda akdedilen
anlaşmanın yazılı bulunduğu tabletler İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde bulunmaktadır.

masının başlangıcı sayılır.
Olimpiyatlar diplomasi tarihi açısından değer taşır. Olimpik Mütareke (Ekecheria) geleneği İÖ. 9. yüzyılda, Elis’li Iphitos, Pisa’lı Cleosthenes ve Ispartalı Lycurgus arasında imzalanan bir sözleşme ile yaratılmıştır.

Eski Yunan’da diplomasi çeşitli şekillerde uygulanmıştır. İlk diplomatlar diyebileceğimiz habercilerin mitoloji tanrıları ve özellikle tanrıların habercisi Hermes
tarafından korunduğu varsayılırdı.

12. yüzyıl sonundan itibaren ilk defa İtalya’da “Ambaciatore=Büyükelçi” unvanı ortaya çıktı. Latince ambactiare, ‘bir göreve gitmek’ kelimesinden gelen bu
terim çeşitli elçileri ifade ediyordu.