DİN VE TOPLUM

Anthony Giddens’ın geleneksel dünyada birbirleriyle bitişik olmalarına rağmen modern dünyada birbirlerinden koptuklarını ifade ettiği kavramlar, para ve saat anlayışının  gelişmesinden dolayı zaman ve mekândır. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Ontolojik güven alanı, cemaat dayanışması ve dinin sağladığı anlam dünyası Türkiye’de kente göçün getirdiği dindarlığın gelişimine önemli katkı sağlamıştır. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Aydınlanmacılık, akılcılık, gelenek karşıtlığı ve laiklik modernizmin özellikleri arasında iken öznelcilik değil nesnelcilik modernizmin özellikleri arasında gösterilebilir. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Modernleşme sosyolojisi, geleneği milliyetçilik, hurafe, din, ırkçılık, bidat gibi kültürel kavramlarla ifade ederken ilerlemecilik kavramıyla ifade etmez. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.

Tüm dünyada ve dinlerde sanayi kentlerinin ilk aşamalarda sekülerleştiği gözlense de 1970'lerden itibaren “temellere/özü dönüş” hareketleri siyasal ve kültürel gündemlerin ilk sırasında yer edinmeye başlamıştır. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

2005 yılında hazırlanan AB Anayasasının başlangıç maddelerinin birinde, AB’nin bir Hristiyan Birliği olduğu belirtilmek istendiğinde, buna karşı çıkarak, AB’nin laik bir birlik olması gerektiğini ifade eden ülke Türkiye'dir. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Filistin ve Kudüs sorunu Müslümanlar arasında birleştirici bir işlev üstlenmiş ve bu durum İslam Konferansı Teşkilatının kurulmasını sağlamıştır. Bu nedenle doğru yanıt B'dir.

Turner dinsel inanca asıl tehdit olarak gündelik yaşamın metalaşmasını görmektedir. Çünkü günlük veya popüler ürünler/kavramlar artık daha etkili olmaktadır. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

İlk kez Jean Jacques Rousseau’nun bahsettiği “sivil din” kavramı bir çeşit, dinin siyasetin hizmetinde olması; siyasetin araçsallaştırdığı bir din biçimi olarak değerlendirilebilir. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Kent hayatının dindarlıkta bir gerilemeye yol açtığı düşüncesi genellikle köy hakkındaki yanlış tasavvurlara dayanıyor. Köylülerin daha dindar olduğu geleneksel hayat hakkındaki klişe bakışlarla desteklenir. Oysa sosyolojik veriler şunu açıkça göstermiştir ki kent hayatı dinin karmaşık ve görece entelektüel iddialarının sergilenmesi açısından çok daha elverişlidir. Avrupa'da sanayinin ve kentleşmenin geçici bir sonucu olarak gelişen seküler hayat tarzı ve zihniyet bir süre sonra yerini daha kitabi ve kitlelerce daha fazla takip edilen bir kent dindarlığına bırakmıştır. Avrupa'da dinin gündelik hayattaki yeri görünürde çok az gibi görünür, oysa her geçen gün kiliseye devam ve dini referanslara dönüşün daha yoğun olarak yaşandığı bir dönem yaşıyoruz. Yine de dünyanın büyü bozumu denilen süreç Müslümanları Hristiyanlar kadar ilgilendirmemektedir.

Postmodernizm, aydınlanmanın ve modernitenin batı-merkezli tarih ve coğrafya algısının güçlü bir eleştirisi, artan küreselleşrneİle birlikte ulus devlet yapıları veya ideolojilerinin gerilemesi, tüketimin alışıve buna uygun bir kültürel durumun ortaya çıkması, insanların bağlandıkları adalet, eşitlik, devrim gibi ortak amaç ideal veya meta-anlatıların gücünün iyice azalması, bunun yerine güçlü bir görecelik duygusunun hakim olması gibi gelişmelerle belirlenmektedir. Bu gelişmeler yaşadığımız dünyanın bir bakıma bir özeti ama kuşkusuz hem doğru bir özeti olduğu tartışmalıdır hem de dinin bütün bu gelişmeler içinde nereye gittiğini görmek gerekiyor.

Postmodern toplum sözcük anlamı itibarıyla modernleşme sonrası bir toplum olarak anlaşılabilir. Modernleşmenin ilk aşamalarında da modernleşmenin etkisiyle dinin yok olacağı, tanrının öldüğü varsayımından hareketle öngörülmüştü. Oysa modernleşme sürecinde ilerledikçe modernistlerin bu kehanetinin tutmadığı görüldü. Postmodern diye nitelenen ortamda, aksine, din gittikçe daha etkili bir hâl alıyor.Bugün kiliseye, camiye veya havraya gitme oranlarında istatistiksel olarak da gözle görünür düzeyde de ciddi bir artış gözlemlenmekte, din hiç olmadığı kadar hayatın her alanında etkisini göstermektedir. Hatta dinin en etkisiz olduğu farz edilen, sekülerleşmenin en fazla kendini hissettirdiği uluslar arası ilişkiler alanında bir çok ülke siyasetini dinsel söylemlerin etkisi altında yürütmektedir. Bu durum postmodem diye nitelenen kültürel veya toplumsal şartların dine de kendine göre bir etkide bulunmasına yol açmaktadır.

Sekülerleşmenin insanların hayatlarında dinin etkisinin azalmasına veya dünyevileşmeye denk düşen bir süreçtir. Bu süreci devletler din işleri ile devlet-toplum işlerini birbirinden ayırarak destekler, hatta dayatırlar. Ancak sekülerleşmenin devlet müdahalesine gerek duymayan, kendiliğinden gelişen bir boyutu da vardır. Bu boyutta sekülerleşme insanların hayatlarında dinin etkisinin azalması, insanların işlerinde dünyevi kaygıların daha belirleyici olması anlamına geliyor. 

Sekülerleşme bir devlet dayatmasına bağlı olmaksızın insanların bir sürece teslim olmasıyla gerçekleşir. Ancak modernleşme ve sanayi-kent toplumunun ilk aşamalarında bu şekilde gerçekleşen dünyevileşme zamanla dindarların kentteki cemaatleşmesi ve dindarlığı yaşayacak kanalların artmasıyla birlikte yerini tam tersi bir dindarlaşma sürecine bırakır. Burada gerçek bir postsekülerleşme süreci yaşanmış oluyor. Dinin popüler tüketiminin veya popüler kültürün de dinin etkisini azaltmak yerine dinin etkisini daha fazla göstermeye vesile oluşturduğu bile görülebilir. 

Gelenek ve din arasındaki ilişki ilk bakışta çok aşikar gibi görünür. Dinin geleneklerin dünyasına ait olduğu düşünülür. Çünkü hem din genellikle çok eski bir tarihe aittir ve nesilden nesile aktarımı ile belli bir geleneğin üzerine oturur hem de nesilden nesile aktarılırken kendi geleneklerini oluşturur. Ayrıca din gelenek- sel dünyanın da bir parçasıdır ve modern dünyada yitip giden bütün geleneklerin arasında dinin de var olduğu söylenir. Sosyolojinin gelişimi genellikle geleneksel toplum ile modern toplum arasındaki ayırımların bir çözümlemesiyle başlamıştır. Geleneksel toplum diye yaygın bir tipleme vardır ki bu tiplemenin içini her sosyolog kendince farklı şekillerde doldurmuş olsa da birçoğunda ortak özellikler de bulunur. Bu tiplemelerin en önemlilerinden birini Ferdinand de Tönnies yapmıştır ki ona göre geleneksel toplum Gemeinschaft olarak nitelenmiştir.