DİN VE TOPLUM

Modernizmin bazı özelliklerini akılcılık, aydınlanmacılık, batı-merkezli bir tarih ve coğrafya algısı, gelenek karşıtlığı, nesnelcilik veya ortak gerçeklik ve doğruluk idealine sahip olmak, siyasette merkezî ulus-devlet yapılanmaları, laikliktir.

Postmodernizm, aydınlanmanın ve modernitenin batı-merkezli tarih ve coğrafya algısının güçlü bir eleştirisi, artan küreselleşme ile birlikte ulus devlet yapıları veya ideolojilerinin gerilemesi, tüketimin artışı ve buna uygun bir kültürel durumun ortaya çıkması, insanların bağlandıkları adalet, eşitlik, devrim gibi ortak amaç ideal veya meta-anlatıların gücünün iyice azalması, bunun yerine güçlü bir görecelik duygusunun hakim olması gibi gelişmelerle belirlenmektedir.

Ekümenizm: Dinlerin kendi aralarındaki mezhep veya meşrep farklılaşmalarını hatta ulusal dağınıklıklarını aşarak bir birlik oluşturma eğilimine verilen isimdir.

19.yüzyılda Nietzsche Tanrı’nın ölümünden bahsetmişti. Ünlü Fransız oryantalist Gilles Kepel bu duruma Tanrı’nın İntikamı metaforuyla ironik bir yaklaşım getirir. Metafor, “Tanrının ölümü” ile nitelenmiş olan modernleşme çağına karşılık dinin bir türlü ölmeyişi, aksine son zamanlardaki yükselişini ifade ediyor. O dönemde geleceğin dünyasında Tanrı’ya bir yer görünmüyordu. Aslında modernleşmeye eşlik eden bütün gelişmeler Tanrı’yı dikkate almayan bir hayat için bütün zemini hazırlamış oluyordu. Din belki kitlelerin kalbinden kendiliğinden çekilip gitmiyordu da bir tür itilmesi-öldürülmesi söz konusu oluyordu. Dolayısıyla Tanrı’nın ölümü olarak ifade edilen şey aslında Batı kültürünün dine karşı açtığı bir savaşın sonucu veya temennisiydi. Son zamanlarda dinin bu beklenmedik yükselişinin bir tür “hortlak” veya “hayalet” olarak görünmesi de tesadüf değildir.

Lyotard’ın bahsettiği meta-anlatılar aydınlanma kavramının kendisi ile birlikte, bilimsellik, nesnelcilik, evrensellik, akılcılık, rasyonellik, özgürlük, eşitlik gibi daha büyük ideolojilere de can veren temel inançlardır.

208 b Meta-Anlatıların Sonu ve Dine Yansımaları

Lyotard modernizmin bizi inandırmaya çalıştığı o büyük itikatların geçersizleştiğini “postmodernizm” isimli eseriyle ilan eder. Ancak Lyotard sadece bununla kalmaz, yani sadece modernizme ait metaanlatıların bittiğini söylemez, bundan sonraki dünyada, yani göreceliğin hakim olacağı dünyada, veya kendi deyimiyle “son derece bilgisayarlaştırılmış olacak dünyada” yeni bir meta-anlatının geçerli hâle gelmesinin de artık mümkün olmayacağını da söyler. Çünkü toplum artık postmodern bir toplum olacaktır ve bu toplumda meta-anlatıların tutunma şansı olamayacaktır.

Sivil Din: İlk olarak Jean Jacques Rousseau tarafından bahsedilmiş daha sonra Alexis de Tocqueville’nin Amerikan bağlamında işaret ettiği ama Robert Bellah’ın modellemeye çalıştığı, modern toplumlarda sekülerleşmenin etkisiyle kaybolan milli birlik ve dayanışma örüntülerinin yerine milliyetçi bir işlevi yerine getirecek bir dinsellik biçimi. Bir bakıma siyasetin hizmetinde, siyasetin toplumsal huzuru ve güveni sağlamak üzere araçsallaştırdığı bir din biçimi olarak da anlaşılmıştır.

Turner, postmodernliğin her şeyden önce gündelik hayattaki metalaşmayla, kültürel sistemler üzerindeki kitle tüketim sistemlerinin etkisiyle ve yüksek ve aşağı kültür arasındaki ayrımın bulanıklaşmasıyla anlaşılabileceğini düşünür. Ona göre dinsel inanca asıl tehdit gündelik yaşamın metalaşmasıdır.

Özellikle Amerika’da son derece yaygın olan kiliseler popüler kültürün bütün pazarlama tarzlarıyla çalışmakta kilise vaizleri pop sanatçıların şov performanslarıyla yarışabilecek cinstendir.

Geleneksel ve modern toplumlara denk düşen iki tip toplumsal grubu gemeinschaft ve gesellchaft olarak ayırt eden sosyolog Ferdinand Tönnies'dir.

Adalet Anthony Giddens'a geleneksel dünyadan modern dünyaya geçişte değişen kavramlardan biri olarak adaletten bahsetmemiştir.

Göç olgusu, kente intibak süreci, cemaat dayanışması Türkiye'de köyden kente göç sonucu olarak dindarlığın artmasının sebeplerindendir

Öznelcilik modernizmin özelliklerinden değildir

1970lerden sonra din hem gündelik hem de siyasi hayata tekrar geri dönmüştür.

İsrailin ulusal siyasetinin merkezinde din bulunmaktadır.

Sivil din siyasetin  araçsallaştırdığı bir dindir

Post-modern anlayışa göre din en çok gündelik hayat pratiklerinde aşınıp yok olacaktır.

Bireyselleşme

İlk olarak matbanın icadı dini otoritenin etkisinin azalmasında rol oynamıştır.

En önemli gelenek tabii ki dildir. Çünkü bütün insanlar bir dil geleneğinin içine doğar ve bunu ömür boyu sürdürürler. Bu nedenle doğru yanıt C'dir.