DİN VE TOPLUM

Fundamentalizm ile Selefiler düşünce anlamında ortak bir nokta barındırmamasına karşın imaj olarak ortak noktada buluşmuşlardır. Selefiler ve fundamentlistlerin kastettiği kutsal metinler farklıdır. Selefiler Kuran’ı Kerim’i yeniden okumayı öngörürken Fundamentalistler daha çok geleneklerden bahsetmektedir.

Sekülerleşme olmasına karşın bu akımın öncüsü olan ABD’de toplumun çoğu dindarlaşmaktadır. Din mabet dışına çıkıyor, bir dine ait olma biçimi değişiyor ancak dindarlık her yerde azalmıyor.

Laiklik sosyal olguları içermeyen, siyasetin din dışı anlamında kullanılan bir kavramdır. Sekülerlik ise, sosyal olguları içeren genel bir kültürel dünyevişleşmeyi ifade eder. Örneğin, seküler müzik kilise müziği dışında kapan pop rock vb. tür müziklerdir. Ancak laik müzik diye bir sosyal olgu yoktur.

Pürüten, tutum ahlakı demektir. Türkçe’ye kutsallaştırmacılık olarak gelen ve kutsalı tartışılmayacak boyuta çıkaran, kutsal olmayan bir şeye kutsallıktan pay veren akımın yarattığı sorun Sakramentalizmdir.

Tarih boyunca genelde dinin, toplumların kendi ürettiği ve toplum üstü bir kaynağa dayanan iki tipi var olagelmiştir. A, B, C ve D seçeneklerinde verilen dinler zaman içerisinde toplumlar tarafından meydana getirilmişlerdir. Hıristiyanlık dini ise kaynağı toplum üstü bir güç olan ilahi güç tarafından meydana getirilmiştir.

Batıda, 16. yüzyılda Rönesans düşüncesiyle başlayan, 17. yüzyıl Kartezyen felsefe ile gelişen, 18. Yüzyıl Aydınlanma ve 19. Yüzyıl Pozitivizm anlayışıyla doruk noktasına ulaşan kültürel oluşuma genelde modern kültür (veya modern Batı Medeniyeti) adı verilmektedir. Modern kültürün tanımından da anlaşılacağı üzere A, B, D ve E seçeneklerindeki felsefe ve düşünce akımlarının modern kültürün ortaya çıkışında veya gelişiminde etkisi vardır. Ancak Skolâstik düşüncenin modern kültürün oluşumunda veya gelişiminde herhangi bir etkisi söz konusu değildir.

Sözlük anlamı köktencilik olan Fundamentalizm, ABD’de 19. yüzyıl sonlarında modern kültüre karşı bir Protestan hareketi olarak ortaya çıkan, bir Hıristiyan hareketin adıdır.

Fundemantlizmin iki temel ilkesi vardır: Bunlardan birincisi, başta İncil olmak üzere kutsal metinlerin modern kültüre göre yorumlanmasına karşı çıkmak, ikincisi ise Hıristiyanlığı yaşatmak üzere Hıristiyan geleneklerine, bir başka deyişle bu dinin tarihî birikimine sahip çıkmak ve ona sıkıca tutunmaktadır. Bu iki ilkeden anlaşılacağı üzere Fundemantlizm, A, C, D ve E seçeneklerindeki ilkelere karşı çıkmaktadır.

Bir dönem “Asrı Saadete Dönüş” adıyla da anılan, sözlük anlamı itibarıyla daha öncekilerin yolunu izlemek anlamına gelen ve tarihsel birikimi atlayarak dinî ilk uygulamalardan alıp getirmeyi teklif eden dini anlayış Selefiyecilik’tir.

Soruda açıklaması yapılan kavram Sekülerizm’dir. Sekülerizm’in, Latince sexus (cinsellik)’ten geldiği ve evlenip dünya ile de ilgilenebilen ruhban anlamı taşıyan seculer’in zamanla aldığı biçim olduğu söylenmektedir.

Katolik mezhebinde Klerje, regülier ve seküler olmak üzere kendi arasında, ikiye ayrılmaktadır. Regülier, bütün işi düzenli bir biçimde din hizmetleri olan din adamı demektir. Seküler ise dini hizmetlerinin yanında dükkânını çalıştıran, bağ ve bahçesiyle ilgilenebilen, evlenip çocuk sahibi olabilen ve pazar günleri mabette dinî ayinleri idare eden din adamı demektir.

Tarihî M.S. 4. yüzyıla kadar inen Laiklik kavramı, 18. yüzyıldan itibaren, yükselen ulus devletlerini kilise karşısında otonom hale getirip korumak üzere, siyasetin din dışılığı anlamında kullanılmaya başlanmıştır.

Sakrament-al-izm kök ve eklerinden meydana gelen sözcük Türkçeye kutsal-laştırma-cılık (veya kutsamacılık) olarak çevrilebilir. Kavramın merkezinde yer alan kutsal (sakrament), genel olarak varlığı tartışma dışı olan, beşerin gücünü aşan ve ondan başkaldırı değil, uyum isteyen, uyumsuzluk hallerinde ise cezai yaptırımlarla korunan, kısacası aşkın fakat kuralsal bir olgudur. Buna bağlı olarak kutsallaştırma kavramı da doğası itibarıyla kutsal olmayan bir şeyin ondan bir pay aldırılarak kutsanması işidir.

Hristiyanlık dini, kaynağı ilahi olsa da yaşanmak için yorumlanarak toplumsal şartlara indirilegelmiştir.

A. Comte’a göre başından bu güne toplumlar dinsel, metafiziksel aşamalardan geçerek bir pozitif döneme ulaşmışlardır.

Modern dönemde ideolojik dini gelişmelerine en iyi örneklerden birisi Yahudi dünyasında Judaizm ve Türk Müslümanlığıdır.

Modern din anlayışında özel alana çekilen din artık bir insanın inandığı kutsalla bağ kurmasını sağlayan bir kişisel trans sistemi olarak algılanacaktır.

Fundamentalizm, ABD de 19. yüzyıl sonlarında modern kültüre karşı bir Protestan hareket olarak doğmuştur.

Fundamentalist çizgi geleneksel bir din algısıdır ve modern din algısına tepkisellik içerir.

Genel bir kanaate göre Batı’da geleneklerin sarsılması, dinin sekülerleşmesi sonucunu doğurmuştur.