DİN VE TOPLUM

Yukarıdaki ifadelerin hepsi doğrudur.

Batının religion dediği ve bizim din olarak çevirdiğimiz kavram aslında geleneğin karşılığıdır ve Budistlerin Dharması, Taocuların Taou’su, İslam’ın ed-Din’i birer dindirler ve gelenekle ilgileri bulunsa bile tam bir gelenek (tradion) anlamını taşımamaktadır ifadeleri din ve gelenek açısından doğrudur. Doğu’da ise bu anlamda bir dinî gelenek söz konusu değildir.

Yukarıdaki ifadelerin hepsi doğru ifadelerdir.

Sekülerizm genelde bir ahlaki boşluk doğurmuştur, sekülerizm naiv bir süreç değildir ve dinî dışta tutma kaygısıyla vicdani süreçler de yaralanmaktadır. “Sekülerizm yegane bir süreçtir” ifadesi yanlıştır çünkü “sekülerizm yegane çözüm değildir” ifadesi doğrudur.

Modern öncesi ve dış kültürlerde herhangi bir şey, olması gerektiği gibi değil olduğu gibi düşünülüyordu. Mesela din, ilahi bir varlık çerçevesinde oluşmuş bir inançlar ve ayinler kültüydü. Modern algılayışa göre ise Tanrı içkin bir yorumla bireyin veya toplumun herhangi bir unsuruna indirgenmeye çalışıldı.

Fundamentalizmin, iki temel ilkesi vardır: Bunlardan birisi başta İncil olmak üzere kutsal metinlerin modern kültüre göre yorumlanmasına karşı çıkmak, diğeri ise Hristiyanlığı yaşatmak üzere Hristiyan geleneklerine, bir başka deyişle bu dinin tarihî birikimine sahip çıkmak ve ona sıkıca tutunmaktır.

Farklı dinlerdeki Şeriat-Tasavvuf; Talmut-Kabbala; Manu-Advaita; Terevada-Mahayana ikilem- lerindeki Şeriat; Talmut, Manu, Terevada zahiri olguları dinî; Tasavvuf, Kabbala, Advaita, Mahayana gibi batıni olgular kutbu ise geleneği temsil etmektedir.

Farklı dinlerdeki Şeriat-Tasavvuf; Talmut-Kabbala; Manu-Advaita; Terevada-Mahayana ikilemlerindeki Şeriat; Talmut, Manu, Terevada zahiri olguları dinî; Tasavvuf, Kabbala, Advaita, Mahayana gibi batıni olgular kutbu ise geleneği temsil etmektedir.

İslam dünyasında geleneğe farklı uçlarda yaklaşımlar vardır. Mesela Ali Şeriati “Gelenek alt edilmeden İslami hiçbir sorun çözülmez” derken, S. H. Nasr “Geleneğin dışında istikametimizi gösterecek hiçbir şey yoktur” demektedir. İlkece ikisi de doğru olmakla birlikte, birisi pratikten hareketle yapıya, diğeri teoriden çıkışla değersel işleve bakmakta ve tek yönlü kalmaktadırlar.

İslam dünyasında geleneğe farklı uçlarda yaklaşımlar vardır. Mesela Ali Şeriati “Gelenek alt edilmeden İslami hiçbir sorun çözülmez” derken, S. H. Nasr “Geleneğin dışında istikametimizi gösterecek hiçbir şey yoktur” demektedir. İlkece ikisi de doğru olmakla birlikte, birisi pratikten hareketle yapıya, diğeri teoriden çıkışla değersel işleve bakmakta ve tek yönlü kalmaktadırlar.

Modern İslam tezinin amacı; modern Batı değerleriyle İslam’ı uzlaştırmak, bir başka deyişle İslam’ı modern kültür açısından yeniden yorumlamaktı.

Selefiyecilik, sözlük anlamı itibarıyla daha öncekilerin yolunu izlemek anlamına geliyorsa da, bu öncekiler, bütün bir geleneği içine almamakta, tarihsel birikimi atlayarak dinî ilk uygulamalardan alıp getirmeyi teklif etmektedir.

Türkçeye çevirisi de dünyevileşme olarak yapılan Sekülerizm’e göre pek çok şey zaman içerisinde kutsal bağlarını kaybederek onun dışında bir alan olarak kabul edilen dünyaya geçmekte yani dünyalaşmaktadırlar.

Sakrament-al-izm kök ve eklerinden meydana gelen sözcük Türkçeye kutsal-laştırma-cılık (veya kutsamacılık) olarak çevrilebilir.

Modern dönemde dini gelişmelerin hem sırf dini hem de ideolojik boyutu vardır. Türk Müslümanlığı kavramı belli bir ırka özgü oluşturulan resmi din oluşturma çabasıdır. Dindeki Fundamental akımlar, bazen siyasal talepler taşısa da genellikle dini çıkışlıdır.

Modern din kavramına göre, din olabildiğince her işten arındırılması ve sekülerleşmelidir. Bu sebeple bir kişinin dini inancının devlet tarafından bilinmesi zorunlu olmamalıdır.

ABD’de 19. Yüzyılın sonlarında modern kültüre karşı doğan Protestan akım, Fundamentalizm’dir.

Fundamentalizm, modern din anlayışına karşı çıkmak için ABD’de Hristiyanlar tarafından başlatışmış etkileri hala devam eden bir akımdır.

Sosyolojik olarak en az üç kuşak aktarılan din belli bir geleneği oluşturur. Yani, din başlangıçta bir gelenek değildir, zamanla geleneksel bir hal alabilir. Bu sebeple İslam dini ile İslam geleneği aynı şey değildir. İslam hiçbir zaman sosyolojik olarak gelenek olarak algılanmamıştır. Ancak kavramsal olarak religion kelimesi gelenek anlamını temsil etmektedir.

Ali Şeriati’ye göre başta geleneksel ulema sınıfı olmak üzere geleneksel din anlayışı toptan değiştirilmelidir. Ancak bu fikir içerisinde tüm dinlerin birleştirilmesi, dinin tam anlamıyla sekülerleşmesi fikirleri yoktur.