DİN VE TOPLUM

Fundamentalizm, ABD de 19. yüzyıl sonlarında modern kültüre karşı bir Protestan hareket olarak doğmuştu. Daha sonra buna Katolikler de katıldı.1920’ li yılların sonlarında Uluslararası Fundamentalizm kongreleri dü- zenlendi. Günümüzde de etkin bir şekilde varlığını sürdürmektedir. Bu köktencilik her alanda değil, özel olarak din alanında bir köktenciliktir.

Fundamentalizmin, iki temel ilkesi vardır: Bunlardan birisi başta İncil olmak üzere kutsal metinlerin modern kültüre göre yorumlanmasına karşı çıkmak, diğeri ise Hristiyanlığı yaşatmak üzere Hristiyan geleneklerine, bir başka deyişle bu dinin tarihî birikimine sahip çıkmak ve ona sıkıca tutunmaktır.

Farklı dinlerdeki Şeriat-Tasavvuf; Talmut-Kabbala; Manu-Advaita; Terevada-Mahayana ikilem- lerindeki Şeriat; Talmut, Manu, Terevada zahiri olguları dinî; Tasavvuf, Kabbala, Advaita, Mahayana gibi batıni olgular kutbu ise geleneği temsil etmektedir.

Farklı dinlerdeki Şeriat-Tasavvuf; Talmut-Kabbala; Manu-Advaita; Terevada-Mahayana ikilemlerindeki Şeriat; Talmut, Manu, Terevada zahiri olguları dinî; Tasavvuf, Kabbala, Advaita, Mahayana gibi batıni olgular kutbu ise geleneği temsil etmektedir.

İslam dünyasında geleneğe farklı uçlarda yaklaşımlar vardır. Mesela Ali Şeriati “Gelenek alt edilmeden İslami hiçbir sorun çözülmez” derken, S. H. Nasr “Geleneğin dışında istikametimizi gösterecek hiçbir şey yoktur” demektedir. İlkece ikisi de doğru olmakla birlikte, birisi pratikten hareketle yapıya, diğeri teoriden çıkışla değersel işleve bakmakta ve tek yönlü kalmaktadırlar.

İslam dünyasında geleneğe farklı uçlarda yaklaşımlar vardır. Mesela Ali Şeriati “Gelenek alt edilmeden İslami hiçbir sorun çözülmez” derken, S. H. Nasr “Geleneğin dışında istikametimizi gösterecek hiçbir şey yoktur” demektedir. İlkece ikisi de doğru olmakla birlikte, birisi pratikten hareketle yapıya, diğeri teoriden çıkışla değersel işleve bakmakta ve tek yönlü kalmaktadırlar.

Modern İslam tezinin amacı; modern Batı değerleriyle İslam’ı uzlaştırmak, bir başka deyişle İslam’ı modern kültür açısından yeniden yorumlamaktı.

Selefiyecilik, sözlük anlamı itibarıyla daha öncekilerin yolunu izlemek anlamına geliyorsa da, bu öncekiler, bütün bir geleneği içine almamakta, tarihsel birikimi atlayarak dinî ilk uygulamalardan alıp getirmeyi teklif etmektedir.

Türkçeye çevirisi de dünyevileşme olarak yapılan Sekülerizm’e göre pek çok şey zaman içerisinde kutsal bağlarını kaybederek onun dışında bir alan olarak kabul edilen dünyaya geçmekte yani dünyalaşmaktadırlar.

Sakrament-al-izm kök ve eklerinden meydana gelen sözcük Türkçeye kutsal-laştırma-cılık (veya kutsamacılık) olarak çevrilebilir.

Modern dönemde dini gelişmelerin hem sırf dini hem de ideolojik boyutu vardır. Türk Müslümanlığı kavramı belli bir ırka özgü oluşturulan resmi din oluşturma çabasıdır. Dindeki Fundamental akımlar, bazen siyasal talepler taşısa da genellikle dini çıkışlıdır.

Modern din kavramına göre, din olabildiğince her işten arındırılması ve sekülerleşmelidir. Bu sebeple bir kişinin dini inancının devlet tarafından bilinmesi zorunlu olmamalıdır.

ABD’de 19. Yüzyılın sonlarında modern kültüre karşı doğan Protestan akım, Fundamentalizmdir

Fundamentalizm dinin aslına dönmeyi savunan yaklaşımdır. Dünya üzerindeki tüm dinlerin fundamentalist yorumları bulunmaktadır. Bazı fundamentalist gruplar şiddeti savunurken bazıları şiddeti savunmazlar. Dinde fundamentalizm, küresel dünyada önemli bir sorun alanı olarak değişik toplumları ilgilendirmektedir. Fundamentalizm, kaynaklara dönme anlamında yirminci yüzyılın başında Amerika’daki Protestanlar için kullanılan bir kavramdır.

Sosyolojik olarak en az üç kuşak aktarılan din belli bir geleneği oluşturur. Yani, din başlangıçta bir gelenek değildir, zamanla geleneksel bir hal alabilir. Bu sebeple İslam dini ile İslam geleneği aynı şey değildir. İslam hiçbir zaman sosyolojik olarak gelenek olarak algılanmamıştır. Ancak kavramsal olarak religion kelimesi gelenek anlamını temsil etmektedir.

Ali Şeriati’ye göre başta geleneksel ulema sınıfı olmak üzere geleneksel din anlayışı toptan değiştirilmelidir. Ancak bu fikir içerisinde tüm dinlerin birleştirilmesi, dinin tam anlamıyla sekülerleşmesi fikirleri yoktur.