DİN VE TOPLUM

Diyanet’in temel misyonu, İslam’ın genel geçer sınırlarının taciz edilmesini, çiğnenmesini önlemek, toplumu din konusunda doğru bilgilendirerek aydınlatmaktır. Nitekim İslami mezhep çeşitliliği Türkiye örneğinde her zaman zenginleştirici bir katılım ögesi olarak değerlendirilmektedir. Hanefi ve Şafii müslümanların varlığı, Alevilerin periferik dinselliği, birlikte yaşayabilmenin ilginç örnekliklerini içinde barındırmaktadırlar. O hâlde Diyanet İşleri Başkanlığı, dinsel yaklaşımların ortak sınırlarını, dinsel yaşamın meşru limitlerini koruma ve
geliştirme çabasında olmak zorundadır

Gerektiğinde aşevi, han, kervansaray gibi işlevler de üstlenen bu mekânlar ayrıca hat sanatı, edebiyat ve müzik başta olmak üzere güzel sanatların hemen her alanının beslenip geliştiği merkezler olmuştur.

Kelam, İslam’da inanç esasları etrafında ortaya çıkan tartışmaları disipline eden bir ilim dalıdır. İlm-i kelam olarak da bilinen bu alan, İslam’da inanç esaslarını akıl yoluyla açıklamayı, temellendirmeyi ve savunmayı amaçlamaktadır

Dinsel ilgilerin dönüşümü, modernleşme süreci içinde dinî olanın dönüştürülmesine yönelik müdahalelerden cemaat kavramı da nasibini almış, artık kavram daha çok yeni birliktelikleri ifade etmek üzere kullanılmaya başlanmıştır. Türkiye örneğinde yer yer tarikatlarla yer yer dar ölçekte bile olsa dinî-ideolojik gruplarla özdeşleştirilen kavramın geleneksel kuşatıcılığı, yerini özel bir dil, söylem ya da ritüelle kendini diğerleri karşısında ayrıştıran bir sınırlandırmaya dönüşmüştür.

Her şeye rağmen kilise, Hıristiyan toplumunun birlik ve beraberlik idealini ifade etmektedir. Bugün değişik kiliseler sadece teolojik açıdan değil, toplumsal yapılanma düzeylerinde de kendi aralarında ayrışmaya mecbur kalmakta; nihayet bu kiliselerin varlığı ve bağımsızlık arayışları, birlik düşüncesini hayali bir beklentiye dönüştürmektedir.

Kilise kavramıyla sanıldığının aksine mekândan çok aidiyete, teolojik inşa ve birlikteliğe vurgu yapılmaktadır

19. yüzyıldan itibaren hakim paradigmatik müdahaleler gündelik hayattaki her
kavrama olduğu gibi millet kavramına da müdahale etmiş ve onu semantik açıdan çarpıtmayı öncelemiştir. Ulus devlet modelinin tercih edildiği modern devlet
paradigmasında millet kavramı ulus kavramının soy ve nesep öncelikli yapısıyla
eşleştirilmiştir. Bu kavramsal kargaşa uzunca bir süre etnik kimliklerin milliyetçi yönelimleri konusunda özellikle müslüman toplumlarda bir kafa karışıklığının
doğmasına yol açmıştır. Yine bu kargaşa içinde İbrahim’in milleti kavramının sosyal temsil dünyasındaki ağırlığı kaybolmuş, bunun yerine yanlış bir şekilde Türk
milleti, Arap milleti, Fars milleti gibi terkipler kullanılmaya başlanmıştır. Oysaki
Kur’an terminolojisinde yer alan millet kavamının bugün Türkçe’de kullanıldığı
şekliyle ulus, budun, ırk, kavim ya da yabancı dillerde kullanılan formuyla nation
kelimeleriyle hiçbir ilgisi bulunmaktadır.

Ümmet bütünüyle İslam kültürü içinde ele alınıp değerlendirilmesi gereken bir kavramdır.
Hiç kuşkusuz ümmet de cemaat gibi Kur’an temellidir ve onun semantik dünyasına yeterli bir özenle yaklaşılmadıkça dinî-sosyolojik anlam ağına nüfuz etmek
mümkün olmayacaktır.

Her cemaat, belli bir toplumsal yapı ve bütünlük içinde ortak bilgi, değer ve davranış kodları üzerinden kendini inşa eden farklı bir paylaşım grubudur. Bu nedenle cemaatte aslolan belli bir düzlemde bütünlüklü dayanışma tipolojisinin varlığıdır.

Çünkü din, insan ilişkilerini, insan tutum ve davranışlarını, toplumsal hayatı belirleyen temel yapılardan biridir. Bu nedenle sosyologların ilgisine konu olan dinin, tezahür biçimlerinin izahını yapmak ve aynı zamanda bu fenomenin toplum hayatının bütünü içindeki yerini belirlemek bizzat din sosyolojisi tarafından üstlenilmiş bulunmaktadır. Böylelikle din sosyolojisi alanında, din ile sosyal yapı arasındaki yakın ilişkiye dair çok sayıda çözümleme yapılmıştır

Totemizm, Brahmanizm, Budizm gibi inanışlar da beşeri dinler kategorisinde yer almaktadır

Ferdinand Tönnies (1855-1936): Gemeinschaft (cemaat) ile Gesellschaft (cemiyet) arasında yaptığı ayrımla tanınan ünlü Alman sosyologudur.

Kilise Hiristiyanlar tarafından oluşturulan, havari Petrus’un otoritesi altında kurulan, havarilerin önderliğinde geliştirilen, Kutsal Ruh tarafından teyit edilen, görünmeyen lideri Mesîh ile birleşmiş, üyelerini kurtarıcının doktrinini tasdikte onun kanununu uygulamakta, sakramentlerini kullanmakta birleştiren görünür bir topluluğu ifade etmektedir. Nitekim Yeni Ahit’te, organik bir toplum olarak kilisenin “yeni İsrail” şeklinde bizzat İsa Mesih’in kurduğu ifade edilir. Kilise kelimesinin Hristiyan geleneği içerisinde teorik bağlamda birbiriyle ilişkili, pratikte ise birbirinden ayrı dört anlamından söz etmek mümkündür. Bunlardan birincisi bütün bir hristiyan imanını ve bizzat doktrinin kendisini ifade etmektedir. Böylece Hıristiyan kilisesi denildiğinde ibadetten teolojiye kadar bütün Hıristiyanlık imanını tanımlayan geniş bir anlam kastedilmiş olur. Kelime ikinci olarak mezhep anlamına gelmektedir. Bu durumda Katolik kilisesi, Ortodoks kilisesi ve Protestan kilisesi denildiğinde mezhep farklılıkları anlaşılır. Kilisenin daha özelleşmiş ve Hıristiyan teolojisinde işlenmiş üçüncü kullanımı cemaat kavramı ile ilişkilidir. Hıristiyanlık başından beri şeriat kavramından ziyade ritüel kavramına yönelmiştir. Bundan dolayı son olarak da ritüelin yerine getirildiği mekân olarak kilise kavramı, Hıristiyanlıkta diğer dinlerin çoğundan daha önemli bir anlam kazanmış ve bu konudaki pek çok teolojik çalışmaya kaynaklık etmiştir

Mezhepler yapılarına göre heterodoksi ve ortodoksi şeklinde iki kategoride ele alınmaktadır. Ortodoksi içerisinde ele alınan mezhepler dinsel geleneğin temel karakteristiklerini temsil etmeyi sürdüren ancak bazı konularda birbirinden farklı yapılara sahip olan akımlarken heterodoksi içerisinde yer alan mezhepler dinsel geleneğin ana gövdesinden uzaklaşmış, Ortodoks tarafından temsil edilen dinin temel karakteristiklerini terk etmek ya da onu yeniden yorumlamak suretiyle yeni bir gelenek oluşturmuş olan “ekstrem” akımlardır. Ortodoks mezhepler, ilgili dinin ana gövdesini oluştururken heterodoksiler bu gövdeden ayrılmış yorumlar olarak bilinmektedirler.

Cevap Sinagog'dur.

Bir veya birkaç meselede kendine has bir anlayış geliştirip başkalarına muhalefet eden kimse ya da kimselerin oluşturduğu basit bir olgu olmayıp herhangi bir dinî benimseyen bir zümrenin bütün fikir ve amel tarzları ile töre, âdet ve geleneklerinin bütününü ifade eden kavram mezheptir.

Arapça emm kökünden gelen ve terim olarak “cemaatle kılınan namaza önderlik eden kimse” ve “devlet başkanı” anlamlarını taşıyan kelime imam'dır.

Hz. Muhammed’in kızı Hz. Fatma’nın Hz. Hasan ile Hz. Hüseyin soyundan gelenler için Seyyid kelimesi kullanılmaktadır.

Dinleri ahlaki ve akılcı açıklamalar yerine kutsallık duygusuyla açıklamaya çalışan Alman dinler tarihçisi Rudolf Otto'dur.

Sorunun cevabı sayfa 121 de geniş olarak anlatılmaktadır. Cevap E seçeneğidir.