DİN VE TOPLUM

Tamamıyla bütüncül bir feodal toplumsal yapı ortaya çıkardığı “Feodal Toplum” adlı eserinde, orta çağlarda hakim olan bir çok unsuru birden işin içine katarak, hayli geniş bir “feodalizm” tanımı yapan tarihçi Marc Bloch’dur.

Hristiyanlğı yayma gayesiyle çeşitli mektuplar yazan ve mektupları Hristiyan teolojisinin ana kaynaklarından kabul edilen, Hristiyanlığın asıl kurucusu olarak kabul edilen din adamı Pavlus’dur.

Sadece günahsız olanların kiliseye Kabul edilmesi gerektiğini ileri süren, püriten bir inancı yaymaya çalışan topluluk Donatilerdir.

Reform Hareketi incilin Latince dışındaki yerel dillere çevrilmesini, eğitimin sekülerleşmesini, kiliselerin denetimlerinin seküler yöneticilere devredilmesini savunan bir harekettir.

Toplumsallaşmanın ürettiği değerleri geri dönüşü olmayan bir süreç olarak tanımlayan ve buna “demir kafes” adını veren sosyolog Max Weber’dir.

Kalvinizime göre her bireyin kurtuluşu ve helakı Tanrı tarafından önceden belirlenmiştir. Kişinin çabaları bu kaderi değiştirmeye yetmez.

İslami dünyayı bir çile yeri olarak görmekten ziyade dünyanın nimetlerinden olabildiğince istifade etmeyi meşru gören bir din olarak değerlendiren sosyolog Max Weber’dir.

Feodalitede, Hristiyanlık Kilisesi de kimi zaman imtiyaz dağıtabiliyor ve kimi zaman da kendisi toprak üzerinde imtiyaz kazanabiliyordu.

Tek tanrılı dinler arasında kurucu merkezinden başka bir merkez edinen tek din Hristiyanlıktır.

Arazilerin üç ayrı parçaya ayrıldığı Roma dönemindeki sistem manoryalizmdir. Latifundium da ise, rekabet gücü olmayan köylülerden araziler Romalı yöneticiler tarafından alınıyor, kölelerce işletiliyordu. Böylece zeytin, üzüm ve tahıl benzeri ürünler yetiştiriliyordu. Latifindium ile topraklar daha da genişletiliyor ve vergi sistemi de denetime sokuluyordu.

Barbar istilaların başlaması ile iç isyanların artması, toprağın kölelik anlayışından ziyade emek gücü ile işlenmesi, Roma’nın gücünü yitirmesi ile merkezi gücün zayıflaması feodalitenin doğuşuna sebep olmuştur.

Feodalite, toprağa dayalı ve toprağa sahip olan imtiyazlı kişilerin bulunduğu bir sistemdir. Vassal ve üst sınıflar da bulunmaktadır ancak feodalite temelde toprağı olan imtiyazlı bir grup ve toprağı işleyen köylüleri ifade etmektedir. En net anlatımla “koruyan-korunan” ilişkisine dayanan bir sistemdir.

Pagan, yerel halktan tek tanrılı olmayan ve kültüre dayalı inançlarına verilen bir addır. Kimi zaman Tanrıları soyut olabilse de genel anlamda putperestliğe benzetilmektedir.

Orta Çağ’da kırsal kesimin Hristiyanlaşmasında iki önemli olayın rolü vardır. Birincisi, “koruyan-korunan” ilişkisi ile sürdürülen feodal yönetici kırsal kesim ilişkisidir. Bu ilişkide, imtiyazlı sınıf olan feodaller pagan adetlerinin yerine kilise fikirlerini önemseyerek kırsal kesimin de önemsemesini sağlamışlardır. İkinci önemli unsur ise şıklarda olmayan manastırlar ve bu manastırların faaliyetleridir.

Hristiyanlaşmış Roma, bu döneme modernus adını vermiştir. Modernus kelimesi, düşünce anlamında Yunan değerlerin aktarılmasını ve Romalı tecrübesini içeren bir terim olması bakımından seçilmiştir.

Özellikle Fransa ve Amerika devrimleri ile yeni siyasal oluşumların yaşandığı bu dönemde siyasal anlaşmazlıkların da olması ile toplum akıl ile akılcılaşmaya önem vermeye başlamıştır. Toplum bu zaman diliminde sekülerleşmiş olsa dahi sekülerleşmeden bir siyasi oluşuma evrilme dönemi Aydınlanma Dönemi’ni yaratmıştır.

Akılcılaşma ile akılcı ve rasyonel düşüncenin önemi artmıştır. Akılcılaşmanın başladığı yer olan Avrupa belirli konularda üst düzeye erişebilmiştir. Akılcılaşma ile bireyler kilise etkisinden kurtularak daha özgür düşünmeye başlamış ve bunun sonucunda da toplumsal normlara uymayan fikirler geliştirmişlerdir. Ancak bu dönemde dini kurumların otoritesi artmamış aksine sarsılmıştır.

Kalvinizmin diğer inançlardan farklı, Tanrı’nın ödül veya cezayı vaat edilen “öte dünya” da değil de, şu anda yaşanılan dünyada veriyor oluşudur.

Protestanlık, toplumsal ve ekonomik anlamda bir özgürleşme hareketiydi ancak dünyaya en büyük etkisi kapitalizme zemin hazırlaması olmuştur.

Feodalizmin doğuşuna yol açan nedenler arasında iki husus, önemli bir rol oynar. Bunlardan birincisi Roma İmparatorluğu’nun yıkılmasıdır. İkincisi ise bu yıkılışa da gerekçe gösterilen, literatüre “kavimler göçü” diye de geçen Doğu’daki çeşitli barbar Cermen kabilelerinin Batı’ya göç etmesinin ve Batı’yı istila etmesinin yarattığı karmaşadır.