DİN VE TOPLUM - Deneme Sınavı - 6

Bir dönem “Asrı Saadete Dönüş” adıyla da anılan, sözlük anlamı itibarıyla daha öncekilerin yolunu izlemek anlamına gelen ve tarihsel birikimi atlayarak dinî ilk uygulamalardan alıp getirmeyi teklif eden dini anlayış Selefiyecilik’tir.

Soruda açıklaması yapılan kavram Sekülerizm’dir. Sekülerizm’in, Latince sexus (cinsellik)’ten geldiği ve evlenip dünya ile de ilgilenebilen ruhban anlamı taşıyan seculer’in zamanla aldığı biçim olduğu söylenmektedir.

Din ve dünya ilişkisini anlatmada kullanılan Sekülerlik ve Laiklik kavramlarının tarihî M.S. 4. yüzyıla kadar inmektedir. Bu tarihlerde Katolik mezhebine göre tüm insanlar müminler ve paganlar olmak üzere ikiye ayrılıyordu. Müminler Hıristiyanlığa inanan herkesti, paganlar ise Hıristiyanlığa inanmayanlardır. Ayrıca müminler kendi arasında da Klerje ve laikler olmak üzere ikiye ayrılıyordu. Klerje, din adamı ruhban demekti ki işi din ve mabet hizmetleri olan, kendini Tanrıya adamış kimselerdir. Laikler ise din adamı olmayan bütün müminlerdi.

Katolik mezhebinde Klerje, regülier ve seküler olmak üzere kendi arasında, ikiye ayrılmaktadır. Regülier, bütün işi düzenli bir biçimde din hizmetleri olan din adamı demektir. Seküler ise dini hizmetlerinin yanında dükkânını çalıştıran, bağ ve bahçesiyle ilgilenebilen, evlenip çocuk sahibi olabilen ve pazar günleri mabette dinî ayinleri idare eden din adamı demektir.

Tarihî M.S. 4. yüzyıla kadar inen Laiklik kavramı, 18. yüzyıldan itibaren, yükselen ulus devletlerini kilise karşısında otonom hale getirip korumak üzere, siyasetin din dışılığı anlamında kullanılmaya başlanmıştır.

Sakrament-al-izm kök ve eklerinden meydana gelen sözcük Türkçeye kutsal-laştırma-cılık (veya kutsamacılık) olarak çevrilebilir. Kavramın merkezinde yer alan kutsal (sakrament), genel olarak varlığı tartışma dışı olan, beşerin gücünü aşan ve ondan başkaldırı değil, uyum isteyen, uyumsuzluk hallerinde ise cezai yaptırımlarla korunan, kısacası aşkın fakat kuralsal bir olgudur. Buna bağlı olarak kutsallaştırma kavramı da doğası itibarıyla kutsal olmayan bir şeyin ondan bir pay aldırılarak kutsanması işidir.

Hristiyanlık dini, kaynağı ilahi olsa da yaşanmak için yorumlanarak toplumsal şartlara indirilegelmiştir.

A. Comte’a göre başından bu güne toplumlar dinsel, metafiziksel aşamalardan geçerek bir pozitif döneme ulaşmışlardır.

Modern dönemde ideolojik dini gelişmelerine en iyi örneklerden birisi Yahudi dünyasında Judaizm ve Türk Müslümanlığıdır.

Modern din anlayışında özel alana çekilen din artık bir insanın inandığı kutsalla bağ kurmasını sağlayan bir kişisel trans sistemi olarak algılanacaktır.

Fundamentalizm, ABD de 19. yüzyıl sonlarında modern kültüre karşı bir Protestan hareket olarak doğmuştur.

Fundamentalist çizgi geleneksel bir din algısıdır ve modern din algısına tepkisellik içerir.

Genel bir kanaate göre Batı’da geleneklerin sarsılması, dinin sekülerleşmesi sonucunu doğurmuştur.

Batı ile ilişki halinde olan Mısır ve Hint alt kıtası müslümanları arasında savunulmuştur.

Selefiyecilik, ilk bakışta Batı dünyasındaki fundamentalizme (dinî köktenciliğe) denk düşmektedir.

Katolik mezhebinin bir alt grubu olan regülier yalnızca mabede bağlı olarak yaşar, hayatını sürdürebilmek için gerekli asgari ihtiyaçları laikler (yani diğer müminler) tarafından karşılanırdı. Kendisi geçimini sağlamak için ticaret ve tarımla uğraşmaz, özellikle de evlenmezdi.

Din ile ilgili yukarıdaki bilgilerden hepsi doğrudur.

Esasen 19. Yüzyılda pozitivizmin en önemli temsilcisi kabul edilen A. Comte’a göre başından bu güne toplumlar dinsel, metafiziksel aşamalardan geçerek bir pozitif döneme ulaşmışlardı. Bu pozitif dönem her şeyin mantıksal olarak yeniden kurulduğu ve bütün beşeri sorunların onu en iyi şekilde temsil eden bilimle çözüleceği bir aşamaydı.

İşin içine daha fazla toplumsallığın katılması, Kısmen ideojileşmiş olmaları, Bir sosyal güç birikimini hedeşemeleri ve Dinin deruniliğinin yitirilip işin eylemden çok söyleme dönüşmesi modern kültürden alınmış etkilerdendir. Bilgisellikten çok eylemde yoğunlaşmış olmaları ise; eylemden çok bilgisellikte yoğunlaşmış olmaları şeklinde düzeltilmelidir.

Genel olarak modern toplum, bireyin yalnızlaşması ve kitleselleşme gibi tek neden değil, kuvvetli bir yatay ve dikey hareketlilik, her sosyal sektörün yüksek derecede örgütlenmesi, dünya görüşü sistemlerinin çoğulculuğu, oturma ve çalışma yerlerinin ayrılması, kentleşme, sosyalleşme, tabiat ve toplumun yönetilebilirliği, kısaca bilinçli olarak yürütülen değişme gibi bir düzineye yakın özellikler taşıyan toplumdur.