DİN VE TOPLUM - Deneme Sınavı - 21

Hindu kast sisteminde dört büyük “varna” vardır. Bunlar, en üst “varna”dan başlayarak şu şekilde sıralanır:
1. Brahmanlar: Bunlar, entelektüel tabakadır. Brahmanizmin en önemli dinî kaynakları olan Vedaları okuma ve yorumlama yetkisi bu tabakaya aittir. Bilginler
ve rahiplerden oluşur.
2. Kişatriyalar: Bu tabaka da prensler, prensesler ve soylu savaşçılardan oluşur. Genelde üst düzey memurlar da bu tabakada yer alır.
3. Vaişyalar: Tüccarlar, iş adamları ve toprak sahibi çifçilerden oluşan bir tabakadır.
4. Sudralar: Bu tabaka da işçiler ve kölelerden oluşur. Aslında herhangi bir mesleği olmayan hünersiz kişilerdir. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Kişatriyalar: Bu tabaka da prensler, prensesler ve soylu savaşçılardan oluşur. Genelde üst düzey memurlar da bu tabakada yer alır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Sütunlaşmayı oluşturan temel sütunlar:
Seküler bir tabakalaşma içinde dinî ve din dışı gruplar dört ayrı sütun oluşturur.
Bunlar:
1. Protestanlar
2. Katolikler
3. Liberaller
4. Sosyalistler ve sosyal demokratlardır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Doğru cevap A'dır.

Doğru cevap D'dir.

Yukarıdaki başlıklar tabakalaşmayı tanımlamada yer alan ifadelerdir. Ünitenin tamamında bu başlıklar yer almaktadır. Doğru cevap E'dir.

Çatışmacı toplumsal tabakalaşma teorilerinin temeli, Karl Marx’ın toplumu ekonomik ilişkiler biçiminde kavrayarak toplumda çıkarları ve amaçları birbirleriyle çelişen ve çatışan sınıflar bulmasına kadar geri götürülebilir. Özellikle Batılı toplumları analiz ederken toplumsal tabakalaşma teorileri konusunda katkıları azımsanmayacak derecede önemli olan Marx, bir toplumsal yapıyı üretim ve mübadele ilişkileri olarak çözümler. Bir toplumda üretim ilişkilerinin niteliği o toplumun yapısını belirlediği gibi, toplumsal tabakalaşmayı oluşturan yapısal farklılaşmaları da belirler.

Vaişyalar: Tüccarlar, iş adamları ve toprak sahibi çiftçilerden oluşan bir tabakadır.

Vaişyalar ise sadece toplumda üretim mekanizmalarını yürütmekle kalmamışlar Hint kültürünün değişik yörelere taşınmasında da etkin roller üstlenmişlerdir. Eski dönemlerde bazı hanedanların vaişyalar arasından doğduğuna inanılmaktadır. Modern Hindistan tarihine damgasını vuran Gandi de bu katmandan gelmektedir.

Kabala: Kabala, Yahudilikte ezoterik bir düşünce ve disiplin yöntemidir.

Ayrıca geçmişteki krallıklar döneminde olsun şu anda olsun İsrail’de yaşayan ama Yahudi olmayanlara “ger toshav” denilmiştir. Yahudi olmayan, bu nedenle Yahudi hukukuna tabi olmayan ancak öte dünyada bir mekân sahibi olabilmek için Nuh’un Yedi Yasası dedikleri birtakım kurallara uyanlara da “Nuhaidik” ismini vermeleri benzeri tabakalaşma örneğidir. Bu gibi ayrımların Yahudilikte de sayıları hayli çoğaltılabilir

Durkheim, toplumsal bir yapının iki tür dayanışma mekanizmasıyla bir bütünlüğe sahip olabileceğini ileri sürer. İlki, modern öncesi toplumlarda görülebilen, siyasal bir örgütlenmesi yeterince gelişmemiş ya da gevşek gelişmiş, toplumsal unsurlar arasındaki ilişki biçimlerinin, akrabalık ilişkilerinde olduğu gibi, kendiliğinden oluştuğu ya da zihniyet benzerliklerine veya adetlere dayandığı dayanışmadır. Fikir birliğine ve kendiliğinden duygudaşlığa bağlı bir birliktelik biçimidir bu. Bu dayanışma tarzında bireyler ya da gruplar, kendilerinden daha büyük ya da geniş bir kitlenin etkisi altında neredeyse yok olurlar. Durkheim buna, bireylere kendiliğinden bir dayanışma sunduğundan “mekanik dayanışma” adını verir.

Weber için analitik olarak toplumsal tabakalaşmayı belirleyen üç ayrı grup vardır. Bunlardan birincisi, Marx’taki gibi ekonomik temelli gruplaşmaları belirleyen, ancak Marx’takinin aksine çatışmacı bir temelde tanımlanmayan, kişinin gelir elde etmek için sahip olduğu mal ve hizmetlerden toplum içindeki yararlanma derecesini belirleyen “sınıf ”tır. İkincisi, kişinin toplum içindeki saygınlık derecesini sağlayan, bu yolla da kendisine bir hayat tarzı ve tüketim kalıpları sunan “statü”dür. Örneğin meslek grupları bir statü oluşturabilir veya soylu ya da köklü ailelerin fertleri, toplumsal sınıflarına bakılmaksızın toplum içinde, ekonomik olarak imtiyazlı kimselerden daha fazla saygı görebilir. Son olarak da daha çok ortak kökenleri, amaçları ya da çıkarları olan grupların ekonomik veya statü dışı nedenlerle biraya gelerek oluşturdukları siyasal örgütlenme anlamındaki “parti” (veya “zümre”) gruplarıdır. Burada “parti”, siyasal partilerden çok belirli bir amacın ya da birlikteliğin oluşturduğu kümeleri içerir.

Ekonomik çıkarlara dönük eğilimlerde bu tür bir dayanışma duygusunun olmadığı, toplumu anarşiye ya da anomiye sürükleyebilecek bir ortamın bulunduğu durumlarda Durkheim, bunun ahlaki normlar ya da siyasi kararlarla oluşturulması gerektiği fikrindedir. Amaç, toplumsal yapıyı sarsabilecek eğilimleri, ortak bir kolektiflik hissinde birleştirmek, kaynaştırmak ve toplumsal çözülmeye imkân vermemektir.

Toplumsal olarak gelişmiş, bireyler arasındaki farklılıklar belirginleşmiş, karşılıklı bağımlılık ihtiyacı ziyadesiyle gelişmiş, siyasal olarak da belirli bir birlik oluşturmuş toplumların sergilediği bir dayanışmadır. Böyle bir toplumsal yapıda, amaçlar ve çıkarlar farklılaştığından, her bir bireyin ya da toplumsal grubun topluma katkısı, başkalarının katkılarına bağımlı hâle gelmiştir. Kısacası, toplumsal yapı içinde, toplumsal farklılıklar ve katmanlaşmalar meydana gelmiştir. Böyle bir toplumsal yapıda, toplumsal dayanışma kendiliğinden değil, toplumu biraraya getiren unsurların, maddi ve manevi birliktelik duygusunu besleyecek bir “iş bölümü” anlayışıyla şekillenir. Toplumsal iş bölümü, toplumsal dengenin sağlanması için elzem bir hâle gelir. Durkheim, bu tür dayanışmaya da “organik dayanışma” adını verir.

Potestanlık incillerin Latince dışındaki yerel dillere çevrilmesini, eğitimin sekülerleşmesini, kiliselerin denetimlerinin seküler yöneticilere devredilmesini de savunan bir hareketti. Bu açıdan Protestanlık diye ayrı bir mezhebin kurulmasına yol açan Reform hareketi, aynı zamanda Kilise’nin mülksüzleştirilmesi hareketinin de başlangıcını teşkil eder.

Böylece dini, süreç içindeki ana faktör olarak kabul eden Weber’i, insani
dayanışmanın nihai belirlemede dinî karakteri üzerindeki ısrarıyla Durkheim’i,
kendi kendini sürekli aldatma eğlencesi içinde dinin yeri konusundaki analiziyle
Pareto’yu sosyolojik araştırmanın öncüleri olarak ele aldığımızda, ortaya toplumsal işlevleri öne çıkan yeni bir din analizi çıkmaktadır.