DİN VE TOPLUM - Deneme Sınavı - 11

Arapçada topluluk anlamına gelen ümmet, İslam’da inancın ve Hz. Muhammed’e bağlılığın birleştirdiği geniş katılımlı bir grup anlamını taşımaktadır.

Tarikat, İslam kültür ve literatüründe daha çok tasavvufi bağlamlarda kullanılan bir kavramdır.

Soruda verilen a, c, d ve e seçenekleri Hıristiyan inanç ve anlayışındaki geleneksel dini yapılardır. Sinagog ise Yahudi dinî inanış ve anlayışının temerküz ettiği geleneksel dinî yapılardır.

Yaratılış, huy, karakter, mizaç anlamlarında kullanılan meşrep kavramı kişinin hangi dinî inanç, mezhep ya da tarikat içinde olursa olsun değişmeyen özelliklerini vurgulamak için kullanılmaktadır.

Fıkıh, İslam geleneğinde ibadet ve hukuk alanına ilişkin bilgilerin üretildiği bir disiplini ifade eder.

Tasavvuf, İslam’da mü’minin Tanrı’nın doğrudan bilgisine ulaşmasını amaçlayan düşünce, inanç ve yaşam biçimidir. Fıkıh, İslam geleneğinde ibadet ve hukuk alanına ilişkin bilgilerin üretildiği bir disiplini ifade eder. İçtihat, İslam hukukunda Kur’an’da ve Sünnette kesin hüküm bulunmayan konularda kıyas, istihsan ve istihab gibi yöntemlerle yorum yapmaktır. Mütekellim ise kelam alimlerine verilen addır. Kelam, İslam’da inanç esasları etrafında ortaya çıkan tartışmaları disipline eden bir ilim dalıdır.

Cami, Müslümanların ibadet mahallerine toplu olarak verilen addır. Tekke, zaviye ve dergah ise tasavvuf kültürü için anlam kazanmış olan dini/mistik mekanlardır. Osmanlı Devleti’nde Cuma namazı kılınmayan ve içinde minber bulunmayan ibadet mekânlarına mescit adı verilmiştir.

Bugün dünyada 3000 din, 6000 mezhep ve 12000 tarikat olduğu ileri sürülmektedir.

Semavi dinler dışında kalan ve insanlar tarafından ortaya çıkartılan dinler beşeri dinlerdir. Totemizm, Brahmanizm, Budizm gibi inanışlar beşeri dinler kategorisinde yer almaktadır.

Bir cemaate mensubiyet, kişiye ortak geçmiş ve gelecek düşüncesini bünyesinde barındıran güçlü bir aidiyet duygusu kazandırır.

Günümüzdeki kullanımıyla otantik anlamlarından uzaklaştırılan millet kavramı gerçekte din, şeriat, dinde gidilen yol, tarikat, sünnet ve yol anlamlarına gelir.

Erken dönem Hıristiyanlıkta Kilise yapılanmasında çeşitli anlaşmazlık ve huzursuzluklar ortaya çıkmış ve bunun sonucunda 1054’te Doğu ve Batı kiliseleri ayrılmıştır.

Protestan reform hareketi 16. yüzyılda ortaya çıkmış; bunun sonucunda Batı kilisesi kendi içinde parçalanmıştır.

İnsanlar kiliseyle birlikte doğar ve yeni doğdukları zaman vaftiz edilerek kilisenin sürekli üyeleri olur.

Mezheb kelimesi, İslami gelenekte terim olarak “dinin asli veya feri hükümlerinin dayandığı delilleri bulmakta ve bunlardan hüküm çıkarıp yorumlamakta otorite sayılan âlimlerin ortaya koyduğu görüşlerin tamamı veya belirledikleri sistem” şeklinde tanımlamaktadır.

Kelam, İslam’da inanç esasları etrafında ortaya çıkan tartışmaları disipline eden bir ilim dalıdır.

Diyanet işleri başkanlığının misyonlarından biri değişimle gündeme gelen farklılaşmalar arasında dinde esaslı bir şekilde konumunu yenilemektir.

Dinler tarihi dinlerin diğer dinlerle olan ilişkisini, benzer, farklı ve ortak yönlerini karşılaştırmalı olarak ele alan bir bilim dalıdır. Semantik: Anlambilim demektir. Dilbilimsel açıdan semantik, zaman içindeki anlam değişiklikleri ile dilin yapısı, düşünce ve anlam arasındaki karşılıklı bağlantılar üzerinde duran bir dilbilim etkinliğidir. Ritüel: Uygun zamanlarda yerine getirilen ve sembollerin de kullanılabildiği, sık sık tekrarlanan davranış modelleridir. Kutsal: Dini yasaklarla korunan ve tecrit edilen şeylerdir Din dışı: Dini yasakların hedef aldığı ve kutsal olandan ayrı tutulması gereken şeylerdir.

Sosyoloji literatüründe cemaat, üyelerinin ortaklaşa paylaştıkları bir şeye, genellikle de ortak bir kimlik duygusuna dayanan ve özel olarak oluşturulmuş bir toplumsal ilişkiler bütünüdür. Daha büyük ölçekli toplumsal ortaklıkları ifade etmek üzere kullanılan ümmet ve millet kavramlarıdır.

Tipik bir Müslüman toplumda müminlerin hangi referans dünyasına ait olduğu (itikad), hangi kriterler (sabite) içinde hayatlarını sürdürdükleri, geçmişle gelecek arasındaki dengeyi nasıl korudukları ve belki de en önemlisi tasavvur dünyalarının sınırlarının nerelere dayandığını göstermesi açısından oldukça önemlidir. Tarikat; İslam kültür ve literatüründe daha çok tasavvufi bağlamlarda kullanılan, Tanrı’nın doğrudan bilgisine götürdüğüne inanılan manevi bir yol olarak görülmektedir. Kelam; İslam’da inanç esasları etrafında ortaya çıkan tartışmaları disipline eden bir ilim dalıdır.