DİN EĞİTİMİ VE DİN HİZMETLERİNDE REHBERLİK

Müsabakalar din hizmetlerinde rehberlik alanında kullanılabilecek araçlardan biri değildir. Diğer tüm seçenekler dini hizmetlerde ve dini rehberlik alanında kullanılan birer araçtır.

Propaganda anlamı taşıyan “Diâye” de davet kelimesiyle aynı köktendir. Diâye, bilinmesi, kabul edilmesi istenen her hangi bir düşüncenin, fikrin ya da kanaatin, muhatabın dikkati çekilerek en güzel şekilde tanıtılması demektir.

Sözlüklerde Delâlet kavramının karşılığı, “yol bilmeyenlere yol göstermek, tarif etmek, kişiye seyahatinde veya işinde kılavuzluk etmek ve rehberlikte bulunmak”tır. Bu kavramla aynı kökten gelen “Dâll” ve “Delil”, bir işe öncülük eden, işi nasıl yapacağını bilemeyenlerin önüne düşerek rehberlik edenlere verilen isimlerdir. Hac görevi esnasında, hacılara ilgili yerler ve konular hakkında bilgiler veren ve rehberlik yapanlara “Delil” isminin verilmesi bu sebepledir.

Sözlüklerdeki karşılığına bakıldığında ta’lim “öğretmek” demektir. Kur’an-ı Kerim’de peygamberlerin görevlerinin birinin de öğretmek olduğu belirtilmektedir.

Dinî niteliğe bürünmüş yanlış gelenekler, kötü alışkanlıklar (içki, kumar vs.), zorla evlendirmeler, töre cinayetleri, kan davaları, kazalar ve felaketler (sel, deprem, yangın) sosyal yaşantı konusunda dinî rehberlik gerektiren durumları oluştururken inançsızlık olgusu inanç ve ibadetler konusuna girmektedir.

Hasbîlik, din hizmetlerinin karşılık ve menfaat beklenmeden yapılması demektir. Peygamberlerin hepsinin, “Bu hizmetime karşılık sizden hiçbir ücret beklemiyorum. Benim ücretimi verecek olan Âlemlerin Rabbi’dir.” (Hûd 11/29, 51) ifadeleri hasbîliğe örnektir.

Hz. Peygamber’in ayırıcı vasfı olan “Habîbullah”, onun hem Allah’ın en çok sevdiği kişi oluşuna hem de Allah’ı en çok seven kulu olduğuna işaret etmektedir. İşte bu karşılıklı sevgiyle, en çok sevilen ve seven durumundaki Hz. Peygamber’in şefkati ve sevgisi, Allah Teâlâ tarafından kendisine bahşedilen ayrı bir özelliktir.

Din görevlisinin hizmette bulunduğu yerler öncelikle camiler ve mescitlerdir. Ancak din, kişinin dünya ve mutluluğunu hedeflediği için sadece cami ve mescitler gibi manevi hayatımıza yönelik mekanlar değil, günlük yaşantımızın geçtiği yerler de din görevlilerinin rehberlik alanlarıdır. Bu mekanlar arasında hastaneler, huzurevleri, çocuk yetiştirme yurtları, hapishaneler, fabrikalar ve iş dünyasına ait mekanlar sayılabilir.

Din görevlileri doktor tedavisi gerektirmeyen veya tedavinin cevap vermediği durumlarda, Kur’an ayetleri ve Hz. Peygamberin tavsiye ettiği duaları okuyarak hastaya manevi destek sağlar.

Geleneğimizde önemli bir yeri olan Mevlid, sözleri ve kendine has musikîsiyle insanları yüzyıllardır etkilemektedir. Arasında okunan salâvatlar, ilahiler ve ardından yapılan dualar, dinî duygulanma açısından önemlidir (Buyrukçu, 1995; Hökelekli, 2009). Din görevlisi, Mevlid merasimlerini fırsat bilerek insanlara bu esnada ölçülü bir rehberlik faaliyetinde bulunabilmenin yollarını aramalıdır.

Kur’an-ı Kerim’de “î’sâr” olarak geçen diğergamlık kavramı, “başkalarını da düşünmek, onların haklarını ve menfaatlerini kendinden önce tutmak” demektir. Diğergamlık, din hizmetlerinde rehberlik yapanların önemli bir vasfıdır.

Hidayet ve İrşad, dinin öğrenilmesi ve öğretilmesi, yaşantımıza anlam ve mutluluk katan kurallarının hayatımıza aktarılması için din hizmetlerinde rehberlik alanında kullanılan ifadeler arasında yer almaktadır.

Müşavere ya da diğer bir deyişle danışma, ‘bir konu üzerinde karşılıklı görüş bildirme, doğru bir karar oluşturmak için görüş alış-verişinde bulunmak’ demektir.

‘İnsanlara hak yolu göstermek, eksiklerini gidermelerine yardım etmek, hatalarını düzeltmek suretiyle olgunlaştırmak ve doğru yola sevk etmek’ anlamında kullanılan kavram İrşad’dır.

Muhtesib devlet tarafından resmen tayin edilir.

Muhtesib görevini bir kenara bırakarak başka işlerle meşgul olamaz. Ancak mürşid isterse irşad ve rehberlik dışında başka işlerle de uğraşabilir.

Dini rehberlik gerektiren konuların üç grup halinde ele alınması mümkündür. Bunlar; inanç ve ibadetler, sosyal yaşantılar ve bireysel dini sorunlardır.

Hasbîlik dini rehberlikte bulunanların sahip olması gereken özellikler arasındadır.

Kur’an-ı Kerim’de ‘i’sâr olarak geçen bu kavram, ‘başkalarını da düşünmek, onların haklarını ve menfaatlerini kendinden önce tutmak’ demektır.