DİN EĞİTİMİ VE DİN HİZMETLERİNDE REHBERLİK

“Terbiye” kavramı ise, genel olarak eğitim öğretimle ilgili bütün alanları ifade eder. Kelime anlamı itibariyle, “geliştirme, artırma, sahipliğini üstüne alma, özünü ortaya çıkarma, çocuğu yetiştirme” anlamına gelen terbiye kelimesi, her türlü eğitim ve öğretim faaliyetini ifade eder.

İnsan, inandığı gücün önünde eğilir. Aynı zamanda bu saygıdan itaat ve kulluk doğar.
· En ilkel kabul edilen bir dinde ve toplumda bile, bu inanca dayalı bir hayat felsefesi ve sistemi oluşur.
· Karşılaşılan problemler, bu inancın penceresinden bakılarak resmedilir.
· Kutsal günler, törenler ve yasaklar ihdas edilir.
· Bu bağlanmaya bağlı olarak yeni sosyal ilişkiler ve ahlâkî değerler meydana gelir.
· Zamanla dinin kültür ve medeniyete etkisi olur.

Teolojik safhada evren, insan iradesine benzer
iradelerle yönetilmektedir. Olayların sebepleri tabiatüstü varlıklardır. Bu süreç içerisinde ayrıca üç devre daha vardır. Bunlar:
· Fetişizm: Her şeyin canlı olduğu inancı.
· Politeizm: Olayların görünmez varlıklar tarafından meydana getirildiği inancı.
· Monoteizm: Varlıkların tek ve büyük bir iradedir. tarafından yönetildiği inancı.

Manevi unsurlar ihtiva etmez, ama gelmiş geçmiş dinlerin tecrübelerinden yararlanarak onların ilerisine geçmeyi hedefler.
· Tanrısı insanlık, peygamberi bilim adamları, mucizeleri ise icatlar ve keşiflerdir.
· İnsanlara, müşahede edilen âlemin gerisindeki gücü fark etmelerini engellemek için, “niçin”leri değil, olay ve olguları (deney sonuçlarını) düşündürtmek esastır. Çünkü tek hakikat (gerçek bilgi), deney ve tecrübe sonucu elde edilen yasalar ile toplumda üretilen değerlerdir. İnsanları irşat etmek için başka mürşide gerek yoktur.
· İbadeti, insanlık yararı ve gelişimi için gayret etmek ve kendisini insanlığa feda etmektir. Gelişmek, değişmek ve dünyayı kurtarmak temel ilkedir.

Bir konferansında, İslâm’ın bilime ve hikmete yer vermediğini de gündeme getiren Renan’ın söz konusu iddialarına Namık Kemal, “Renan Müdafaanamesi” isimli eserinde cevap vermiş; tam aksine, İslâm’ın bilimi
teşvik ettiğini ispat etmeye çalışmıştır.

Bu metotla şu sorular sorulur:
- Tümevarım metodunu kullanmış mı?
- Yasa ve genellemelere ulaşılmış mı?
- Evrensel mi?
- Nesnel mi?
- Doğrulanabilme özelliği var mı?
- Akıl ve mantık ilkelerine uygun mu?
- Uygulanabilir mi?
- Değişebilme ve kendini yenileme özelliğine sahip mi?
- Tekrarlanma özelliği var mı?
- Ölçülebilir mi?

Din eğitiminin gerçekleştirilmesi konusunda farklı yaklaşımlar söz konusudur. Bunlardan birisi Teolojik, yani İlâhiyat eksenli yaklaşımdır. Bu anlayışa göre, kim hangi dini anlatıyorsa, o dine inanarak ve tüm görüşlerini savunarak anlatması gerekir.

Kelime anlamı itibariyle “İslâm”, “barış ve teslim olmak” anlamına gelir. Allah, bu teslimiyeti bütün benliği ile yapanlardan övgüyle bahsetmektedir:
“…Kim muhsin olarak (iyilik ederek, işini güzel yaparak) özünü Allah’a teslim ederse onun mükâfatı Rabbi katındadır. Onlara korku yoktur, onlar üzülecek de değillerdir.” (Bakara 2/112) İslâm’ın terim anlamı ise “Allah’ın, peygamberler vasıtasıyla göndermiş
olduğu emirleri inanarak, düşünerek ve severek kabul edip uygulamaktır.”

İslâm dini ile deneysel araştırmaların bir problem söz konusu değildir. Bilakis, bu araştırmalar ve sonuçları, Kur’an’daki gerçeklerin açığa çıkmasına ve anlaşılmasına hizmet etmiş olur. Allah Teâlâ da zaten bunu istemektedir.

Din eğitiminde dinin aslı ile hayata yansıma şekli olan kültür ve medeniyeti de birbirinden ayırmak gerekir. Fakat aralarındaki irtibat da sürekli canlı tutulmalıdır.
Özden uzaklaşmamak kaydıyla dinin, farklı coğrafya, kültür ve medeniyetler içerisinde farklı yansımaları olabilir. Bu çerçevede pek çok mezhebin, tarikatın ve cemaatin ortaya çıkmasında bir mahzur yoktur.
İnsanoğlunun farklı düşünce ve anlayışlarla yaratıldığı gerçeğinden hareketle bu sosyal gerçeklik objektif olarak kabullenilmelidir.

Din Arapça bir kelime olup, “Sahip olma,
rıza ile boyun eğme, inanma, şeriat, millet, âdet, mezhep, karşılık, hüküm verme, yönetme, tedbir alma (idare etme, tasarlama, plân yapma, düzenleme), zorlama, galip gelme, hesaba çekmek, borçlu ve alacaklı olma” gibi anlamlara gelir.

İnsan, inandığı gücün önünde eğilir. Aynı zamanda bu saygıdan itaat ve kulluk doğar.
· En ilkel kabul edilen bir dinde ve toplumda bile, bu inanca dayalı bir hayat felsefesi ve sistemi oluşur.
· Karşılaşılan problemler, bu inancın penceresinden bakılarak resmedilir.
· Kutsal günler, törenler ve yasaklar ihdas edilir.
· Bu bağlanmaya bağlı olarak yeni sosyal ilişkiler ve ahlâkî değerler meydana gelir.
· Zamanla dinin kültür ve medeniyete etkisi olur.

Teolojik safhada evren, insan iradesine benzer
iradelerle yönetilmektedir. Olayların sebepleri tabiatüstü varlıklardır. Bu süreç içerisinde ayrıca üç devre daha vardır. Bunlar:
· Fetişizm: Her şeyin canlı olduğu inancı.
· Politeizm: Olayların görünmez varlıklar tarafından meydana getirildiği inancı.
· Monoteizm: Varlıkların tek ve büyük bir irade tarafından yönetildiği inancı.

Manevi unsurlar ihtiva etmez, ama gelmiş geçmiş dinlerin tecrübelerinden yararlanarak onların ilerisine geçmeyi hedefler.
· Tanrısı insanlık, peygamberi bilim adamları, mucizeleri ise icatlar ve keşiflerdir.
· İnsanlara, müşahede edilen âlemin gerisindeki gücü fark etmelerini engellemek için, niçinleri değil, olay ve olguları (deney sonuçlarını) düşündürtmek esastır. Çünkü tek hakikat (gerçek bilgi), deney ve tecrübe sonucu elde edilen yasalar ile toplumda üretilen değerlerdir. İnsanları irşat etmek için başka mürşide gerek yoktur.
· İbadeti, insanlık yararı ve gelişimi için gayret etmek ve kendisini insanlığa feda etmektir. Gelişmek, değişmek ve dünyayı kurtarmak temel ilkedir.

Bir konferansında, İslâm’ın bilime ve hikmete yer vermediğini de gündeme getiren Renan’ın sözkonusu iddialarına Namık Kemal, “Renan Müdafaanamesi” isimli eserinde cevap vermiş; tam aksine, İslâm’ın bilimi
teşvik ettiğini ispat etmeye çalışmıştır.

Bu metodla şu sorular sorulur:
- Tümevarım metodunu kullanmış mı?
- Yasa ve genellemelere ulaşılmış mı?
- Evrensel mi?
- Nesnel mi?
- Doğrulanabilme özelliği var mı?
- Akıl ve mantık ilkelerine uygun mu?
- Uygulanabilir mi?
- Değişebilme ve kendini yenileme özelliğine sahip mi?
- Tekrarlanma özelliği var mı?
- Ölçülebilir mi?

Din eğitiminin gerçekleştirilmesi konusunda farklı yaklaşımlar sözkonusudur. Bunlardan birisi Teolojik, yani İlâhiyat eksenli yaklaşımdır. Bu anlayışa göre, kim hangi dini anlatıyorsa, o dine inanarak ve tüm görüşlerini savunarak anlatması gerekir.

Kelime anlamı itibariyle “İslâm”, “barış ve teslim olmak” anlamına gelir. Allah, bu teslimiyeti bütün benliği ile yapanlardan övgüyle bahsetmektedir:
“…Kim muhsin olarak (iyilik ederek, işini güzel yaparak) özünü Allah’a teslim ederse onun mükâfatı Rabbi katındadır. Onlara korku yoktur, onlar üzülecek de değillerdir.” (Bakara 2/112) İslâm’ın terim anlamı ise “Allah’ın, peygamberler vasıtasıyla göndermiş
olduğu emirleri inanarak, düşünerek ve severek kabul edip uygulamaktır.”

İslâm dini ile deneysel araştırmaların bir problem söz konusu değildir. Bilakis, bu araştırmalar ve sonuçları, Kur’an’daki gerçeklerin açığa çıkmasına ve anlaşılmasına hizmet etmiş olur. Allah Teâlâ da zaten bunu istemektedir. 

DEĞERLENDİRME: Soru kökünde ve seçeneklerde ifade hataları bulunmaktadır. Esasen bunlar düzeltilebilir görünmektedir. Ancak soruda birkaç doğru cevap çıkması olasılığı bulunmaktadır. Örneğin "Gördüklerinin öteye gitmeyi destekleiğinden din bilimden farklı değerlendirilmelidir." ifadesi anlaşıldığı kadarıyla dinin metafizik alana ilişkin bilgi sunması onun bilimden farklılaştığı yönü ifade eder. Bu bilgi doğru bir yargıdır. Bu seçenek yerine başka seçenek üretilebilecek olsa bile diğer seçenekler çok zayıf görünmektedir. Ayrıca soru seçenek üretmek ve yeniden yazmak açısından çok kısır bir bilgi zeminine dayanmaktadır. Sorunun "değildir" formunun mevcut olduğunu ifade eden öğrenci itirazları da dikkate alındığında sorunun iptal edilmesinin daha uygun olacağı değerlendirilmektedir.

Din eğitiminde dinin aslı ile hayata yansıma şekli olan kültür ve medeniyeti de birbirinden ayırmak gerekir. Fakat aralarındaki irtibat da sürekli canlı tutulmalıdır.
Özden uzaklaşmamak kaydıyla dinin, farklı coğrafya, kültür ve medeniyetler içerisinde farklı yansımaları olabilir. Bu çerçevede pek çok mezhebin, tarikatın ve cemaatin ortaya çıkmasında bir mahzur yoktur.
İnsanoğlunun farklı düşünce ve anlayışlarla yaratıldığı gerçeğinden hareketle bu sosyal gerçeklik objektif olarak kabullenilmelidir.