DİN EĞİTİMİ VE DİN HİZMETLERİNDE REHBERLİK - Deneme Sınavı - 7

Rehberlik kavramına ait farklı tanımlarda dört ortak unsur göze çarpmaktadır. Bunlar, insan, yardım, süreç ve uzman rehber’dir.

Genel bir tanıma göre rehberlik, bir insana ya da insan grubuna, kendini anlaması, problemlerini çözmesi, gerçekçi kararlar alması, kapasitelerini geliştirmesi, çevresine dengeli ve sağlıklı bir biçimde uyum sağlaması ve böylece kendini gerçekleştirmesi için uzman kişilerce belli bir süreç içinde yapılan yardımlardır. Bu açıdan rehberin kişi adına karar vermesi söz konusu değildir.

Rehberlik çeşitleri aynı zamanda rehberlik yapılan alanlar demektir. Buna göre rehberlik çeşitleri, fert sayısına göre, fonksiyonlarına göre ve yapıldığı alana göre rehberlik olmak üzere üç ana başlık altında toplanabilir.

Fonksiyonlarına göre rehberlik, uyum sağlayıcı fonksiyon, yöneltici fonksiyon, ayarlayıcı fonksiyon, önleyici fonksiyon, düzeltici-iyileştirici fonksiyon, ferdi anlama fonksiyonu, ferdi geliştirici fonksiyon ve bilgi sağlama fonksiyonlarından oluşmaktadır.

“Psikolojik Danışma” batı menşeli bir kavram olup “Pyschological Counseling” teriminin karşılığı olarak kullanılmaktadır.

Gelişim insan hayatına paralel olarak doğumdan ölüme kadar devam eden bir süreçtir. Bu süreçte, her gelişim döneminin kendine özgü görevlerinin yerine getirilmesinde insan zaman içinde yardıma ihtiyaç duyabilir. Dolayısıyla bireyin yaşamı boyunca atacağı adımlarda sağlıklı kararlar alabilmesi için bu hizmetlerden her zaman yararlanmaya ihtiyacı vardır ve insan hayatı devam ettiği sürece rehberliğe muhtaçtır.

Geleneksel psikolojinin, insan ruhunun derinliklerinden gelen maneviyat olgusunu uzun süre görmezden geldiği söylenebilir. Psikolojik araştırmalar ve klinik deneyler dışında tutulması gerektiğine inanılan maneviyat konusu, uzun bir süre “kişilere özgü bilim dışı bilinmez bir özel alan” olarak görüldü. Abraham Maslow’un “kendini gerçekleştiren kişiler” hakkındaki araştırmasına kadar ilgiye layık bir konu olarak kabul görmeyen maneviyat,bu araştırma sonucunda, karşılanması gereken nihai bir ihtiyaç ve önemli bir motivasyon alanı olarak fark edilmiştir.

Rehberlik bir dıştan yöneltme, öğüt verme ve tavsiyede bulunma anlamına gelirken, psikolojik danışma kişinin kendi içsel güçlerini kullanarak çaresine ve kültürüne karşı uyum sağlamak, karar verme yeteneğini geliştirmek ve varlığının bilincinde olmayı amaçlar.

Dinî danışma ve rehberlik kavramı bize batı dünyasından geçmiştir. Bu kavram, Pastoral Care denilen ve genellikle rahiplerin ve papazların özellikle kilise dışında yürüttükleri dinî danışmanlık ve rehberlik hizmetlerini ifade etmektedir. Pastor kelimesinin “papaz” anlamından yola çıkarak “din adamlarının verdiği manevî destek, tavsiye ve öğüt” anlamında kullanılan Pastoral Care, günümüzdeki dinî danışma ve rehberliğin temelini oluşturmuştur.

Dinî danışma ve rehberlik kavramı, dini öğütler,manevi destek, aile içi çatışmaların çözümü ve ferdi problemlerin çözümü uygulamalarının tümünü kapsamaktadır. Genel ve doğru bir tanım yapıldığında, insanların problemlerine, inandığı dinin değerleriyle ilişki kurarak çözüm getirmek olduğu söylenebilir.

Rehberliğin kelime olarak bir anlamı da ‘yöneltmek’ olduğuna göre, rehberlikte bireysel ayrılıklara önem verildiği gibi, bu ayrılıkların ve farklılıkların da yönlendirilmesi önemsenir. Böylece her öğrencinin kabiliyet, ilgi, ihtiyaç, imkan ve arzuları tanınmaya çalışılır ve kendisine en uygun ve tatmin edici bir alana yönlenmesi sağlanır. Bu da rehberliğin yöneltici fonksiyonudur.

Rehberlik çeşitleri üç ana başlık altında toplanmaktadır. Bunlar, fert sayısına göre rehberlik, fonksiyonlarına göre rehberlik ve yapıldığı alana göre rehberliktir.

‘Eğitimle İlgili Rehberlik’ kapsamına giren hususlardan biri, üstün kabiliyetli olan kişileri tespit edip onlarla özel olarak ilgilenmektir.

Psikolojik danışma’yı ‘kişide değişme olmaksızın onun hayatla baş etmede, kaynaklarını daha iyi kullanmasını sağlayan yardım süreci’ olarak gören kişi, Nelson’dur.

Psikolojik danışma konusunda Weiner dört amaçtan söz eder: Olumlu davranış değişikliği, gittikçe artan kendini anlama, gittikçe artan kendini kontrol, danışmandaki anlayış, saygı ve yardım arzusunun danışana iletimi.

Rehberliğin kendine has kuralları vardır ve rehberlikte gönüllülük ve içtenlik esastır. Bunun yanında insan, saygıya değer bir varlıktır.

Günümüzde dini danışma ve rehberlik çalışmalarının, geçmişin aksine büyük bir hız kazandığı söylenebilir. Bunda, yirminci yüzyıldan itibaren maneviyat konusuna eğilmeye başlayan birtakım araştırmaların büyük rolü olmuştur.

‘Pastoral care’ kavramı, Hristiyan din adamlarının yürüttükleri dini danışmanlık ve rehberlik hizmetidir.

İyileştirme, destekleme ve yönlendirme fonksiyonları dini danışma ve rehberlik hizmetinin üç temel fonksiyonu olarak bilinir.

Kendini geliştirme, ilk olarak hümanist psikoloji ekolünün ortaya koyduğu bir kavramdır.