DİN EĞİTİMİ VE DİN HİZMETLERİNDE REHBERLİK - Deneme Sınavı - 12

D şıkkında belirtilenin aksine, çokkültürlü toplumlarda eğitimde, kültürlerearası farklılıkların yok sayılmaması esas alınır.

İlköğretim okulları için hazırlanan 2006 programında herhangi bir mezhebin esas alınması söz konusu olmayıp, yer verilen konular ve bunların açıklanmasında Kur’an esas alınmıştır. Kur’an bütün Müslümanlar için temel kaynak olduğuna göre, Kur’an merkezli bir programın da ortak paydayı oluşturacağı düşünülmektedir.

Ona göre olayı doğru kavrayabilmek için iletişim alanında iki temel yaklaşıma bakılması gerekiyor. Bunlar, Süreç Ekolü ve Göstergebilim Ekolü’ dür.

Bu modelde kaynak, mesaj, kanal ve alıcı olmak üzere dört unsur bulunmaktadır.

İletişimi dairesel bir işlem olarak benimseyen, ancak geribildirimi yeni bir mesaj kabul eden bir görüş daha vardır. İşlemsel modeldir.

Araçların nitelikleri, kullanım farklılıkları ve bıraktıkları etki dikkate alındığında iletişimleri sözlü, yazılı, nesnel ve duygusal diye dört gruba ayırmak daha açıklayıcı olmaktadır.

İletişimler farklı araçlarla farklı şekillerde gerçekleşse de bütün iletişimler belli görevleri yerine getiren etkinliklerdir: Her iletişimin etkinliği şu görevlerden en az birini yerine getirir:

Bilgi ve malumat sağlama

İkna etme ve kanaat oluşturma

Duygu ve duyarlık oluşturma

Görüş ve anlayış kazandırma

Fikir ve düşünce kazandırma

Duygusal mesaj ileten göstergeler ise, “duruş şekli”, “duruş mesafesi” ve “dokunuşlar” dır.

Arkadaşlarımızla olan samimiyet mesafesi: 45 – 75 cm’dir.

Bir kimseye veya gruba bilgi vermek, bir şeyler öğretmek amacıyla kurulan ve yürütülen düzenli iletişimlere akademik iletişim denir.

İnsan konuştuğu dili, yazının dışında el, yüz, vücut hareketleri ile de dışa yansıtabilmektedir ki, buna da beden dili denilmektedir.

“Bilgi”, “mesaj”, “kodlama”, “kod açma”, “yanılsama” dairesel modelin unsurlarıdır.

Fiske, iletişimi, herkesin bildiği ancak çok az kimsenin doyurucu bir şekilde tarif edebildiği, araştırmaya elverişli ancak çok sayıda disipliner yaklaşıma ihtiyaç duyulan bir insan etkinliği olarak görür. Ona göre olayı doğru kavrayabilmek için iletişim alanında iki temel yaklaşıma bakılması gerekiyor. Bunlar, Süreç Ekolü ve Göstergebilim Ekolü’dür.

Süreç Ekolü, iletiyi taşıyan araçların seçimi ve kullanılması üzerinde durarak iletişim sürecinin doğru işletilmesi ve unsurlarının etkinliği konuları ile ilgilenir. Bu ekole göre mesajın kendisinden çok iletilme şekli iletişimin başarısını belirlemektedir.

Göstergebilim Ekolü ise, iletilen mesajların mahiyeti ile ilgilenerek bunların insanları nasıl etkilediği üzerinde durur. Bu ekole göre mesaj hem kolay iletilebilir hem de kolay anlaşılabilir olmalıdır. İletişimin başarısızlığı, iletişime giren verici ile alıcı arasındaki bilgi, kültür ve anlayış farkından kaynaklanır (Fiske, 1996).

İletişimin, kaynaktan çıkan mesajın uygun araçlarla alıcıya ulaştırılmasıyla sonuçlanan tek yönlü bir işlem olarak açıklanmasına doğrusal model denilmektedir. Buna göre iletişim bilgi, haber, fikir ve kanaatlerin, istenilen kişi veya kişilere aktarılmasından ibarettir. Aktarılan iletinin doğru olarak alıcıya ulaştığı varsayımına dayanan bu modelde kaynak, mesaj, kanal ve alıcı olmak üzere dört unsur bulunmaktadır. İletişimin başarısı için mesajın üretilmesi ve iletilmesi hususunda bu dört unsurun birbirleri ile uyumlu çalışması gerekir.

Doğrusal modelinin en önemli açmazı olan mesajın doğrulanamaması sorunu geribildirim unsuru ile çözüme kavuşturulunca iletişimin tek yönlü doğrusal bir süreç olmadığı anlaşıldı. Geribildirimle süreç başa döndüğünden iletişimin dairesel bir döngü olduğu gerçeği ile karşılaşıldı. Buna göre iletişim sürecinin dört temel unsuru değişmemekle birlikte bunlara, mesajın alıcıya doğru ulaşmasını güvenceye alan beşinci bir unsur olarak geribildirim eklenmiş olmaktadır. Yansıma da denilen bu beşinci unsur mesaja muhatap olan alıcının cevabı olarak devreye girdiğinde süreç alıcıda sonlanmayıp devam etmiş olmakta, mesajı almış olan kişi kaynak durumuna, iletmiş olan kişi de alıcı durumuna gelmiş olmaktadır. Alınan geribildirim üzerine düzeltme veya onaylama yapıldığında süreç tekrar ilk halini almaktadır. Böylece iletişim süreci dairesel bir döngü halinde sürüp gitmektedir.

Mesaj; bilgi konusu içinden muhataba iletilmek üzere kaynak tarafından belirlenen ve alıcının ihtiyacına uygun olacak şekilde düzenlenen kısmıdır. Örneğin zihnimizde komşuluk konusunda komşuluğun önemine, komşuluk ilişkilerine, komşuluk haklarına, kötü komşunun zararlarına dair birçok bilgi vardır. Komşuluğun önemine dikkat çeken bir mesajı muhatabımıza iletmek istediğimizde önce bunlardan maksadımıza uygun bir seçim yaparız. Buna mesaj düzenleme denir. Sonra da bunu en güzel ifade edecek kelimeler ve cümleler bularak onlarla dile getiririz. Buna da kodlama denir.

İletişimi dairesel bir işlem olarak benimseyen, ancak geribildirimi yeni bir mesaj kabul eden bir görüş daha vardır. İşlemsel model denilen bu görüşe göre, iletişimde kaynak ve alıcı diye tanımlayacağımız taraflar yoktur; her iki taraf aynı zamanda hem kaynak hem de alıcıdır. Çünkü kaynağın alıcıdan geribildirim alması, aynı anlam konusunda olsa bile ayrı bir ileti olarak kabul edilir. Bu modele göre iletişim, tek bir kişinin (kaynağın) becerisine ve yeteneklerine bağlı olarak yürütülen bir süreç değil, iki tarafın birlikte yapabildiği ve birlikte başarabildiği bir etkinliktir.

Kullanılan araçların çeşidi kadar iletişim şeklinden bahsetmek mümkün ise de araçların ortak özellikleri ve yöneldikleri duyu organları bakımından iletişim şekillerini gruplara ayırmak daha uygun ve pratiktir. Sınıflandırmayı sadece sözlü iletişim ve sözsüz iletişim diye iki maddede yapanlar olduğu gibi buna bir de görsel iletişimi ekleyerek üçe çıkaranlar da vardır. Araçların nitelikleri, kullanım farklılıkları ve bıraktıkları etki dikkate alındığında iletişimleri sözlü, yazılı, nesnel ve duygusal diye dört gruba ayırmak daha açıklayıcı olmaktadır.