DİN EĞİTİMİ VE DİN HİZMETLERİNDE REHBERLİK - Deneme Sınavı - 9

Adalet kavramı dinin sosyolojik temeli ile ilgilidir. Teker teker ele aldığımızda, aşağı yukarı bütün dinler ve sosyal nizamlar, ihtiyaç̧-imkân ilişkisi ile ilgili problemlerin çözümüne yönelik bir çaba gösterir. Düzenlenen hukuk ve çıkarılan kanunlar da aynı gaye içindir.

İslam dini hoşgörü olayına bir insan hakkı olarak bakmaktadır ve hoşgörü İslam’ın evrensel temeli ile ilgilidir.

Toplumsal düzenlemede dinin referans alınmamasına laiklik denir.

Kilise Hıristiyanlığının deneysel bilime ve bilim adamlarına baskı uygulaması da bunda etkili olmuştur. Dinlerin özünü kaybedip hurafelere boğulmasını da laikliğin sebepleri arasında saymak mümkündür. Kendi döneminde din bozulduğu için, ünlü filozof Socrates, bu yüzden ahlakı dine dayandırmamıştır.

Yaptıklarının karşılığını, sadece Allah Teâlâ’dan beklemelidirler.

Din eğitimcileri ve din hizmeti sunanlar için şu ilkeleri belirlemek mümkündür:

Hiçbir zaman ümitsizliğe kapılmamalı,

Hidâyetin, Allah’ın elinde olduğunu bilmeli,

Karamsar olmadan, iyi niyet, hoşgörü ve sabırla görevlerine odaklanmalı,

Yaptıklarının karşılığını, sadece Allah Teâlâ’dan beklemelidirler.

Bu tip bir insanın özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

Yaratıcı ile de, yaratılmışlarla da barışıktır.

Elinden ve dilinden kimseye zarar gelmez.

Düşenin dostudur.

İnsanların en hayırlısının, insanlara faydalı olan kişi olduğunu bilir.

Gerektiğinde başkalarını kendisine tercih eder.

Küçüklerin de büyüklerin de hakkını korur.

İyi ve güzel olanın yanında, kötü olanın da karşısındadır.

Hedefi hayır olan işlerde yarışır.

Bencil (egoist) değildir.

Sadece iyilik ve güzellikte yardımlaşır.

Başkaları tarafından kendisine hak olarak bir şey verilse bile, vicdanında bunun tekrar hesabını yapar.

Alış-veriş yaptığında aldatmaz.

Emaneti ehline verir.

Üzerine bir iş aldığında, onu en iyi şekilde yapmaya çalışır.

Kendisi için istediğini başkaları için de ister.

Allah’tan korkar, kuldan utanır.

Hakka, haklıya ve haklılığa daima itibar eder.

Rızkın ve malın asıl sahibinin Allah olduğuna inanır.

Hiç ölmeyecek gibi dünya, yarın ölecekmiş gibi de öteki dünya için çalışır.

Kültürü, maddî ve manevî diye ayıranlar da vardır. Buna göre, bilimsel ve teknolojik ürünler, ekonomi, yemek ve kılık-kıyafet maddî kültür; din, dil, inanç, hukuk, örf ve âdetler, sosyal ilişkiler, tarih şuuru, estetik, mimari anlayış, yazı, sanat, edebiyat ve ahlâk ise manevî kültürdür.

Türklerin İslâmiyeti kabul ettikten sonra, ilk yazılı eser olma özelliğini taşıyan, Kutadgu Bilig isimli kitabı, Yusuf Has Hacib’ in eseridir.

Kaşgarlı Mahmud tarafından 1072-1074 yılları arasında yazılan Divan-ı Lügati’t Türk, gerek öznszöündeki ifadelerle gerekse tespit ettiği atasözlerinde, İsalami değerlere yer vermektedir.

Yunus Emre’nin Divânı, Hoca Ahmed Yesevî nin Divân-ı Hikmet’i, Edib Ahmed Yüknekî’nin Atabetü’l-Hakâyık’ı, Mevlanâ’nın Mesnevî’si, Kaşgarlı Mahmud’ un Divân-ı Lügati’t-Türk ü eserleridir.

Varlığın ilk sebebinin ne olduğu konusunda felsefe tarafından verilen belli başlı cevaplar arasında, “ruh, madde, yetkin varlık, idea, su, ateş, sayı, atom, doğa, Tanrı, değişme” vardır.

Din eğitimi temelleri arasında psikolojik, felsefi, ekonomik, hukuki, evrensel temeller vardır.

Bütün   din   eğitimcilerinin, Peygamber varisi olmaları hasebiyle   aynı uyarıya muhatap oldukları söylenebilir. Bu bağlamda, din eğitimcileri ve din hizmeti sunanlar için şu ilkeleri belirlemek mümkündür:"

Hukuk ise şunu savunur: Böyle bir dünyada, aynı nesneye pek çok kişi talip olacağından, ortaya yığılma, yarış, hasımlaşma, haset, kin ve kavga çıkmaktadır. Daha da ileri gidilip iş kan davasına kadar varmaktadır. İnsanlar bu kargaşa ve vehametin bitmesi için   bir üst   hakem arayışı içerisine girmiştir.   Bu   hakemin mecazî   adı   devlettir.   Öyle   görünüyor ki   devlet, “adâlet” demektir.

İyi bir insanın ve aynı zamanda iyi bir vatandaşın bir özelliği de iyi ve güzel olanın yanında, kötünün ise daima karşısında durmasıdır.

Bir dinin ya da fikrin, maddî ve manevi boyutlarda, hayata yansıtılmasına medeniyet denir. Bunun oluşmasında başka toplum ve kültürlerin de katkısı vardır. Medeniyetin belirli bir toplumda aldığı şekle ise kültür denir. Buna göre, medeniyet genel, kültür ise özel olmaktadır.

Türklerin İslâmiyeti kabul ettikten sonra, ilk yazılı eser olma özelliğini taşıyan Yusuf Has Hacib’in, Kutadgu Bilig isimli kitabı, önemli bir örnektir. Çünkü eser, Doğu Karahanlı Hükümdarı Tabgaç Buğra Han (Ebu Hasan bin Süleyman Arslan) için kaleme alındığından dolayı bir Siyâsetname sayılır. Tamamen rumuzlar ve sembollerle yapılan bir anlatım tarzı benimsendiği için alegoriktir. Öğretmeyi hedef aldığı için de didaktiktir. En önemli yönü ise muhtevasıdır. O da genelde, İslâmî unsurlardan ibarettir.

Varlığın ilk sebebinin ne olduğu konusunda felsefe tarafından verilen belli başlı cevaplar arasında, “ruh, madde, yetkin varlık, idea, su, ateş, sayı, atom, doğa, Tanrı, değişme” vardır. Bu konuda oluşan sorular ise şöyle sıralanabilir:

Edib Ahmed Yüknekî ise, Karahanlı beylerinden Muhammed Dâd Sipehsalar’a hediye ettiği Atabetü’l-Hakâyık (Hakikatler Eşiği) isimli eserinde, Müslümanca nasıl ahlâklı olunacağını, hadisler ışığında, didaktik bir üslupla kaleme almıştır.

Varoluşla ilgili sorulara en tatmin edici cevabı din vermiştir. Birkaç örnekverecek olursak, bütün peygamberlere sorulan sorular,