DİN EĞİTİMİ VE DİN HİZMETLERİNDE REHBERLİK - Deneme Sınavı - 17

Kelime anlamı itibariyle “İslâm”, “barış ve teslim olmak” anlamına gelir.

Sağlıklı bir din eğitimi imkanına sahip olmayan insan eksik eğitilmiş olur. Çünkü din eğitimi, dünya hayatı ile birlikte insanın sonsuz olarak yaşayacağı ebedî hayatıyla da ilgilenmektedir. Ancak sağlıklı bir din eğitimi için, hem insanı, hem dini, hem de eğitimi iyi bilmek gerekir.

Eğitim kavramı, Batı kaynaklarında “education” kelimesiyle ifade edilmektedir. Kelimenin Latince kökü “educare”dir. Bu, “yetiştirmek, yönetmek, yönlendirmek ve potansiyelleri ortaya çıkarmak” anlamına gelir.

Bir başka filozof E. Durkheim’e göre insan toplum içindir. Eğitimin amacı, insanı sosyalleştirmektir. Bunun için toplumda oluşan değerlerin, yetişkinler tarafından genç kuşaklara bir şekilde aktarılması gerekir.

Batı dillerinde din için kullanılan “religion” kelimesinin kökü olan “religo”,“boyun eğmek, itaat etmek” anlamına gelmektedir. Diğer bir kökü “religare” kelimesi de “bağlanma” demektir. Her ikisi de, insanın zayıflığına ve tabiatüstü bir güce bağlanmasının zaruretine işaret etmektedir.

Tarih boyunca insan pek çok dinle muhatap olmuştur. Ama bunun bir başlangıcı, özü ve aslı olsa gerektir. Hz. Mevlânâ’nın demek istediği şu olsa gerek. Ortada bir “gerçek para” var olduğu için kalpazanlar onu taklit ediyor. “Kalp para” denilen sahtesine kananlar da her zaman, kafalarındaki “gerçek para” tasavvuruna dayanarak aldanıyorlar. Bu da gösteriyor ki, her yanlışta ve batılda bir miktar gerçeklik (hakikat) vardır.

Kelime anlamı itibariyle “İslâm”, “barış ve teslim olmak” anlamına gelir. Allah, bu teslimiyeti bütün benliği ile yapanlardan övgüyle bahsetmektedir.

Din, Arapça “deyn” kökünden türetilmiştir. “Sahip olma, rıza ile boyun eğme, inanma, şeriat, millet, âdet, mezhep, karşılık, hüküm verme, yönetme, tedbir alma, idare etme, tasarlama, plân yapma, düzenleme, zorlama, galip gelme, hesaba çekme, borçlu ve alacaklı olma” gibi anlamlara gelir.

Medîne (Şehir): “Hâkimin bulunduğu ve adâletin uygulandığı yer” demektir. Böylesi bir anlam zenginliği sonucunda denilebilir ki, medine (şehir),aynı zamanda dinin hükümlerinin uygulandığı yer anlamına da gelir. Nitekim Hz. Peygamber Medîne’ den ayrıldığı zamanlarda şehre bir hâkim (deyyân),bir de namaz kıldıracak imam bırakırdı. Bu gerçek göz önünde tutulduğunda, Hicretten sonra neden Yesrib şehrine “Medine” denildiği de açıkça anlaşılmaktadır.

Manevi unsurlar ihtiva etmez, ama gelmiş geçmiş dinlerin tecrübelerinden yararlanarak onların ilerisine geçmeyi hedefler. Tanrısı insanlık, peygamberi bilim adamları, mucizeleri ise icatlar ve keşiflerdir. İnsanlara, müşahede edilen âlemin gerisindeki gücü fark etmelerini engellemek için, niçinleri değil, olay ve olguları (deney sonuçlarını) düşündürtmek esastır. Çünkü tek hakikat (gerçek bilgi), deney ve tecrübe sonucu elde edilen yasalar ile toplumda üretilen değerlerdir. İnsanları irşat etmek için başka mürşide gerek yoktur. İbadeti, insanlık yararı ve gelişimi için gayret etmek ve kendisini insanlığa feda etmektir. Gelişmek, değişmek ve dünyayı kurtarmak temel ilkedir. Haliyle bu din, gerçek dinin alanını daraltan bir din olup sekülerdir. Ayrıca bu din, Hümanizm olarak da takdim edilmektedir. İkisi de aynı düşünceyi taşımaktadır.

Comte dinin sonradan ortaya çıktığını ve evrimler geçirdiğini; ona artık bir daha ihtiyaç duyulmayacağını iddia eden düşünce ve ideoloji sahiplerinin varlığı da söz konusudur. Auguste Comte adlı filozof buna örnektir. Comte, görüşlerini üç hal kanunu dediği bir evrim süreci ile şöyle açıklamaktadır: Teolojik, Metafizik ve Pozitivist safha.

İnsan çok yönlü bir varlıktır. Başta akıl ve irade sahibidir. Bu sayede, kâinattaki varlıklar, olaylar ve olgular arasında bulunan ilişkileri görür ve hepsinin bir amacının olduğunu kavrar. Sonunda da kendi pozisyonu gereği yapması gerekenler hususunda tercihlerde bulunur. Düşünme, âlet yapma, konuşma, dik yürüme, kültür, medeniyet ve hukukî normlar oluşturma, öğrenme, iletişim kurma vb. özellikler insana aittir.

Eğitim kavramı, Batı kaynaklarında “education” kelimesiyle ifade edilmektedir. Kelimenin Latince kökü “educare”dir. Bu, “yetiştirmek, yönetmek, yönlendirmek ve potansiyelleri ortaya çıkarmak” anlamına gelir.

Her ikisi de, insanın zayıflığına ve tabiatüstü bir güce bağlanmasının zaruretine işaret etmektedir. Şüphesiz bu bağlılık, hayata çeşitli şekillerde yansımaktadır. Bunlar şöyle sıralanabilir: • İnsan, inandığı gücün önünde eğilir. Aynı zamanda bu saygıdan itaat ve kulluk doğar. • En ilkel kabul edilen bir dinde ve toplumda bile, bu inanca dayalı bir hayat felsefesi ve sistemi oluşur." • Karşılaşılan problemler, bu inancın penceresinden bakılarak resmedilir. • Kutsal günler, törenler ve yasaklar ihdas edilir. • Bu bağlanmaya bağlı olarak yeni sosyal ilişkiler ve ahlâkî değerler meydana gelir. • Zamanla dinin kültür ve medeniyete etkisi olur.

Politeizm: Olayların görünmez varlıklar tarafından meydana getirildiği inancı

Comte’un gündeme getirdiği Pozitivizm’e tekrar dönelim. Bu akımın en önemli etkilerinden biri de şudur: Bilindiği gibi bilgi, büyük bir güçtür. Bir zamanlar bu gücü, Kilise ve işbirliği yaptığı çevreler tekelinde tutuyorlardı. Bu dönemdeki baskı yüzünden, birçok bilim adamı, yaptıkları çalışmalar ve buluşlar sebebiyle aforoz edilmişti. Hatta idama mahkûm edilenler bile olmuştu. Galileo, bunlardan sadece biriydi. Kilise mahkemesi olan engizisyon, kendisinden ısrarla “dünya dönüyor” sözünü geri almasını istemişti.

Ernest Renan, bu konuda aşırıya kaçanların başını çekmektedir. O’nun konudaki meşhur sözlerinden birisi şudur: Ancak halk deneysel bilim ve akıl ile eğitilip aydınlatılırsa, dinlerin boş inançları kendi kendine yıkılır.

Fenomenolojik yaklaşım tarzına göre, din olgusal temelde araştırılıp analiz edilmelidir. Bu görüş daha çok Batı dünyasının bir problemi olarak ortaya çıkmıştır. Çünkü din eğitimiyle amaçladıkları şey, çocuklarını gerçek bir Hıristiyan yapmaktı. Fakat olmadı. Çünkü modern dünyanın gerekleri ile dinleri uyuşmadı. Bu yüzden okulda öğrenilen din ile dışarısı birbiriyle çatışır hale geldi. Bunun yerine, inanç türleri belirtilmeden, sadece din olgusunu esas alan bir din eğitimi yaklaşımını ortaya atmış oldular.

Kelime anlamı itibariyle “İslâm”, “barış ve teslim olmak” anlamına gelir. Allah, bu teslimiyeti bütün benliği ile yapanlardan övgüyle bahsetmektedir

Türkçe’de eğitim, “eğme” fiilinden türetilmiştir. Eğmek, bir anlamda, insanı ikna etmek, demektir. Yalnız bunun için bilgiler, hem niçinlere dayalı olarak öğretilmeli hem de problem çözümünde kullanılmalıdır. Eğitim denilince, daha çok çocukluk dönemindeki tedbirlere vurgu yapılmaktadır. “Ağaç yaşken eğilir” atasözü bunu ifade eder. Şu atasözleri de eğitimin bu yönde anlaşılmasına yardımcı olmaktadır: “Demir tavında iken dövülür.” “Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur.”