DİN EĞİTİMİ VE DİN HİZMETLERİNDE REHBERLİK - Deneme Sınavı - 13

Din eğitimcileri ve din hizmeti sunanlar için şu ilkeleri belirlemek mümkündür:

 Hiçbir zaman ümitsizliğe kapılmamalı,

 Hidâyetin, Allah’ın elinde olduğunu bilmeli,

 Karamsar olmadan, iyi niyet, hoşgörü ve sabırla görevlerine odaklanmalı,

 Yaptıklarının karşılığını, sadece Allah Teâlâ’dan beklemelidirler.

Bu tip bir insanın özelliklerini şöyle sıralayabiliriz:

 Yaratıcı ile de, yaratılmışlarla da barışıktır.

 Elinden ve dilinden kimseye zarar gelmez.

 Düşenin dostudur.

 İnsanların en hayırlısının, insanlara faydalı olan kişi olduğunu bilir.

 Gerektiğinde başkalarını kendisine tercih eder.

 Küçüklerin de büyüklerin de hakkını korur.

 İyi ve güzel olanın yanında, kötü olanın da karşısındadır.

 Hedefi hayır olan işlerde yarışır.

 Bencil (egoist) değildir.

 Sadece iyilik ve güzellikte yardımlaşır.

 Başkaları tarafından kendisine hak olarak bir şey verilse bile, vicdanında bunun tekrar hesabını yapar.

 Alış-veriş yaptığında aldatmaz.

 Emaneti ehline verir.

 Üzerine bir iş aldığında, onu en iyi şekilde yapmaya çalışır.

 Kendisi için istediğini başkaları için de ister.

 Allah’tan korkar, kuldan utanır.

 Hakka, haklıya ve haklılığa daima itibar eder.

 Rızkın ve malın asıl sahibinin Allah olduğuna inanır.

 Hiç ölmeyecek gibi dünya, yarın ölecekmiş gibi de öteki dünya için çalışır.

Kültürü, maddî ve manevî diye ayıranlar da vardır. Buna göre, bilimsel ve teknolojik ürünler, ekonomi, yemek ve kılık-kıyafet maddî kültür; din, dil, inanç, hukuk, örf ve âdetler, sosyal ilişkiler, tarih şuuru, estetik, mimari anlayış, yazı, sanat, edebiyat ve ahlâk ise manevî kültürdür.

İslâm dini kültürümüzü ve medeniyetimizi derinden etkilemiştir. Mimarimizden musikîye, dilimize, edebiyatımıza, sosyal ilişkilerimize, örf ve adetlerimize kadar, her alanda bunu görmekteyiz.

Türklerin İslâmiyeti kabul ettikten sonra, ilk yazılı eser olma özelliğini taşıyan Yusuf Has Hacib’ in, Kutadgu Bilig isimli kitabı, önemli bir örnektir.

Yunus Emre’nin Divânı, Hoca Ahmed Yesevî nin Divân-ı Hikmet’i, Edib Ahmed Yüknekî’nin Atabetü’l-Hakâyık’ı, Mevlanâ’nın Mesnevî’si, Kaşgarlı Mahmud’ un Divân-ı Lügati’t-Türk ü eserleridir.

Varlığın ilk sebebinin ne olduğu konusunda felsefe tarafından verilen belli başlı cevaplar arasında, “ruh, madde, yetkin varlık, idea, su, ateş, sayı,atom, doğa, Tanrı, değişme” vardır.

Tarihe bakıldığında görülecektir ki, bütün dinler ve kültürlerde, canı, aklı, dini, malı ve nesli korumak esastır. Cinayet, yol kesme, hırsızlık, haksız yere adam öldürme, ırza tecavüz, gasb, içki, zina ve rüşvet her devirde yasak kapsamındadır.

İnsan çok yönlü bir varlıktır. Başta akıl ve irade sahibidir. Bu sayede, kâinattaki varlıklar, olaylar ve olgular arasında bulunan ilişkileri görür ve hepsinin bir amacının olduğunu kavrar. Sonunda da kendi pozisyonu gereği yapması gerekenler hususunda tercihlerde bulunur. Düşünme, âlet yapma, konuşma, dik yürüme, kültür, medeniyet ve hukukî normlar oluşturma, öğrenme, iletişim kurma vb. özellikler insana aittir.

Eğitim kavramı, Batı kaynaklarında “education” kelimesiyle ifade edilmektedir. Kelimenin Latince kökü “educare”dir. Bu, “yetiştirmek, yönetmek, yönlendirmek ve potansiyelleri ortaya çıkarmak” anlamına gelir.

Her ikisi de, insanın zayıflığına ve tabiatüstü bir güce bağlanmasının zaruretine işaret etmektedir. Şüphesiz bu bağlılık, hayata çeşitli şekillerde yansımaktadır. Bunlar şöyle sıralanabilir:

Politeizm: Olayların görünmez varlıklar tarafından meydana getirildiği inancı.

Comte’un gündeme getirdiği Pozitivizm’e tekrar dönelim. Bu akımın en önemli etkilerinden biri de şudur: Bilindiği gibi bilgi, büyük bir güçtür. Bir zamanlar bu gücü, Kilise ve işbirliği yaptığı çevreler tekelinde tutuyorlardı. Bu dönemdeki baskı yüzünden, birçok bilim adamı, yaptıkları çalışmalar ve buluşlar sebebiyle aforoz edilmişti. Hatta idama mahkûm edilenler bile olmuştu.   Galileo,   bunlardan   sadece   biriydi.   Kilise   mahkemesi   olan engizisyon,   kendisinden   ısrarla   “dünya   dönüyor”   sözünü   geri   almasını istemişti.

Ernest Renan, bu konuda aşırıya kaçanların başını çekmektedir. O’nun konudaki meşhur sözlerinden birisi şudur:

Ancak halk deneysel bilim ve akıl ile eğitilip aydınlatılırsa, dinlerin boş inançları kendi kendine yıkılır.

Fenomenolojik yaklaşım tarzına göre, din olgusal temelde araştırılıp analiz edilmelidir. Bu görüş daha çok Batı dünyasının bir problemi olarak ortaya çıkmıştır. Çünkü din eğitimiyle amaçladıkları şey, çocuklarını gerçek bir Hıristiyan yapmaktı. Fakat olmadı. Çünkü modern dünyanın gerekleri ile dinleri uyuşmadı. Bu yüzden okulda öğrenilen din ile dışarısı birbiriyle çatışır hale geldi. Bunun yerine, inanç türleri belirtilmeden, sadece din olgusunu esas alan bir din eğitimi yaklaşımını ortaya atmış oldular.

Kelime anlamı itibariyle “İslâm”, “barış ve teslim olmak” anlamına gelir. Allah, bu teslimiyeti bütün benliği ile yapanlardan övgüyle bahsetmektedir.

Türkçe’de eğitim, “eğme” fiilinden türetilmiştir. Eğmek, bir anlamda, insanı ikna etmek, demektir. Yalnız bunun için bilgiler, hem niçinlere dayalı olarak öğretilmeli hem de problem çözümünde kullanılmalıdır. Eğitim   denilince,   daha   çok   çocukluk   dönemindeki   tedbirlere   vurgu yapılmaktadır. “Ağaç yaşken eğilir” atasözü bunu ifade eder. Şu atasözleri de eğitimin bu yönde anlaşılmasına yardımcı olmaktadır:

“Demir tavında iken dövülür.”

“Bakarsan bağ olur, bakmazsan dağ olur.”

“Terbiye” kavramı ise, genel olarak eğitim öğretimle ilgili bütün alanları ifade eder. Kelime anlamı itibariyle, “geliştirme, artırma, sahipliğini üstüne alma, özünü ortaya çıkarma, çocuğu yetiştirme” anlamına gelen terbiye kelimesi, her türlü eğitim ve öğretim faaliyetini ifade eder.

İslâm öncesi Arap toplumunda özellikle şiir ve hitabet gelişmiştir. Bunlar arasında en önde gelen örnekler Muallakât-ı Seb’a adıyla bilinir. Şiirlerde mertlik, cesaret, cömertlik ve şeref temalarına yer verilmesi, tıpkı Allah inancında olduğu gibi, birtakım inanç esasları ile erdemlerin de cahiliye toplumunda tamamen yok olmadığını gösterir.