DİL FELSEFESİ

Filozoflar arasında ilk kez “dilsel çerçeve” terimini geliştiren Rudolf Carnap'tır. Doğru cevap A'dır.

John Austin How to Do Things with Words (Söylemek ve Yapmak) adlı ünlü kitabında dilin temel işlevinin bilgi ya da enformasyon aktarmak olduğuna dair geleneksel görüşe karşı çıkar.

Austin sözcüklerin iki ayrı şekilde kullanılabileceğini söyler: edimseller (performatives) ve saptayıcılar (constatives).

Austin bir söz ediminin içinde yer alan üç ayrı söz edimi parçasından söz eder; düzsöz edimi (locutionary act), edimsöz edimi (illocutionary act) ve etkisöz edimi (perlocutionary act).

Wittgenstein ölümünden  sonra yayınlanan Philosophical Investigations (Felsefi Sorgulamalar) adlı ünlü kitabında yeni bir kavram geliştirir: dil oyunu.

Bir dil öğrenmek ve bir dili konuşur hale gelmek bir oyunu öğrenip o oyunu oynar hale gelmek gibidir Wittgenstein’a göre. Oyun salt kuralları ile öğrenilmez, aynı zamanda bunları uygulamak da gerekir. Oyun oynamak için bilgi sahibi olmak yetmez aynı zamdan bu oyunun gerektirdiği türde bir etkinliğe katılıyor olmak gerekir.

Wittgenstein’ın başını çektiği Viyana Çevresi filozoflarının kurduğu akım Mantıkçı Pozitivizm olarak anılır.

Collingwood, An Essay on Metaphysics (Metafizik Üzerine Bir Deneme) adlı ünlü eserinde farklı dillerin farklı “önkabulleri” (presuppositions) olduğunu savunur.

Bilimsel paradigmaların en temel öğelerine Kuhn önce “leksikon” daha sonra da “kavramsal çerçeve” der.

Ünlü filozof Thomas Hobbes bizleri hayvanlardan ayıran iki şeyin olduğunu söyler: akıl ve merak.

Sormak, söz vermek, ad vermek, bahse girmek gibi dil kullanarak gerçekleştirilen bu tür işlere Austin “söz edimi” (speech act) der. Bilgi vermek ise daha çok saptayıcılara örnektir. Doğru cevap B'dir.

Austin'e göre, sözcükler iki ayrı şekilde kullanılır: edimseller ve saptayıcılar. Bir söz ediminin üç ayrı parçası vardır. Bunlar düzsöz edimi (locutionary act), edimsöz edimi (illocutionary act) ve etkisöz edimidir. Ayrıca,dil kullanımı ile her durumda istediğimiz etkiyi bırakamayabiliriz. Bu da edimsöz edimi ile etkisöz edimi her durumda çakışmayabileceği anlamına gelir. Ancak söz edimleri bir dil oyunundan ibarettir diyen düşünür Wittgenstein'dır. Doğru cevap D'dir.

Wittgenstein, Philosophical Investigations (Felsefi Sorgulamalar) adlı ünlü kitabında yeni bir kavram geliştirir: dil oyunu. Bir dil öğrenmek ve bir dili konuşur hale gelmek bir oyunu öğrenip o oyunu oynar hale gelmek gibidir. Doğru cevap E'dir.

Kuhn’a göre her bilimsel kuram parçası bir “paradigma” içinde ortaya çıkar. Aristoteles, Batlamyus (Ptolemy), Kopernik, Newton, Einstein’ınki gibi etkili olmuş tüm fizik kuramlarının her biri farklı bir paradigma içerir. Bilimsel paradigmaların en temel öğelerine Kuhn önce “leksikon” daha sonra da “kavramsal çerçeve” der. Bir bilimsel devrim olduğunda paradigmanın değişimi ile kavramsal çerçeve de değişir. Doğru cevap C'dir.

Wittgenstein’ın geç dönemindeki dile yönelik bakış açısı bir anlamda semantik ile pragmatik dil felsefesi arasındaki ayrımı reddeder. Semantik dil felsefesi kullanımından bağımsız olarak tümcelerin anlamlarını incelerken, Wittgenstein bir tümcenin içinde yer aldığı dil oyunundaki kullanımı dışında bir anlamı olmadığını savunur. “Anlam kullanımdır” (“meaning is use”) şeklinde sloganlaşmış olan bu yaklaşıma göre pragmatikten bağımsız semantik bir alan olamaz. Doğru cevap E'dir.

Wittgenstein’ın Tractatus döneminde açık bir biçimde savunduğu bu görüşe göre dil dünyayı betimlemek için
bir araçtır. Doğru bir önerme, Wittgenstein’a göre bir “resim”dir; dünyanın bir olgusunu resimler. Bu şekilde dil dünyayı açıklar, onu betimler, ve gerçekliği bize yansıtır. Bu görüş o dönem yaygın kabul gören pozitivist akımın bir uzantısı olarak da görülebilir. Doğru cevap C'dir.

Carnap’a göre anlamlı bir soru ancak bir dilsel çerçeve içerisinden sorulabilir; dilin dışına çıkmayı deneyip diller üstü bir soru sormaya kalkıştığımızda “metafizik” denilen ve gerçekte anlamsız olan bir soru sormuş oluruz. Sorular ve önermeler ancak bir dilsel çerçeve içinde anlam kazanırlar. Doğru cevap C'dir.

Russell’ın Betimlemeler Kuramı, insanın merak eden ve soru soran varlık olduğunu açıklayan kuramdır. Doğru cevap A'dır.

Bilmek için farkındalık gerekir; yani bildiğimiz her şeyin farkındayızdır. Ancak bilmediğimiz bir şeyin farkında olmayabiliriz. Bu örnekte de anlaşılabileceği gibi, henüz bilgisayar kavramını bilmeyen bir kişi onunla ilgili yazılım programlarını da bilemeyecektir. Bu da bilmediğinin farkında olma durumuyla ilişkilidir. Doğru cevap D'dir.

Dil felsefesinin üç ana alt dalı bulunmaktadır: dilin biçimsel özelliklerini araştıran sentaks, dilin anlam ve gönderme kavramlarını araştıran semantik ve dilin kullanımına dair felsefi sorunları tartışan pragmatik. Doğru cevap A'dır.