DİL FELSEFESİ

Austin’in “dil edimleri” kuram›, Wittgenstein’in “dil oyunlar›” kavram› ve Grice’ın “tümce anlam›” ile “konuşmacının tümceye yüklediği anlam” arasındaki yaptığı ayrım pragmatik dil felsefesi açısından özellikle önemlidir.

Kuhn ve Feyerabend’in geliştirdikleri “Eşölçülemezlik Savı” (Incommensurability Thesis) gereği bir devrim ile ayrılmış olan iki paradigmanın kavramsal çerçeveleri arasında tam tamına çeviri yapmak olanaklı değildir.

Özellikle 2000’li yılların başlarında ilk defa soru sorma ve merak etme üzerine dil felsefesi ve epistemoloji (bilgi felsefesi) alanlarında çalışılmaya başlandı.

Wittgenstein’a göre bir “resim”dir; dünyanın bir olgusunu resimler. Bu şekilde dil dünyayı açıklar, onu betimler, ve gerçekliği bize yansıtır. Bu görüş o dönem yaygın kabul gören pozitivist akımın bir uzantısı olarak da görülebilir.

Batlamyus’ un bu kavramsal çerçevesi Kopernik sonrası özden değişti. Bu değişim tüm evreni algılamamızı etkileyecek düzeyde bir değişimdi Kuhn’a göre.

Collingwood, Metafizik Üzerine Bir Deneme adlı ünlü eserinde farklı dillerin farklı “önkabulleri” olduğunu savunur.

Kabullerin bazıları o dili tanımlar ve bundan dolayı o dilin oluşturduğu kuramsal dizge için bu önkabuller “mutlak”tır ve o dizge içinde sorgulanamazlar.

Kabullerin bazıları o dili tanımlar ve bundan dolayı o dilin oluşturduğu kuramsal dizge için bu önkabuller “mutlak”tır ve o dizge içinde sorgulanamazlar.

Dilin en önemli işlevlerinden biri dünya hakkında bilgi içeren imler oluşturma özelliğidir. Sonlu sayıda sözcük dağarcığında oluşan bir dilde dünya hakkında sonsuz sayıda bildirimsel tümce elde edebiliyoruz. Semantik ve sentaks dilin bu özelliğini araştırır.

Dil felsefesinin bir alt alanı olan sentaks tümce yapısını araştırırken, diğer bir alt alanı olan semantik ise tümcenin içindeki terimlerin anlamları ve göndergeleri aracılığıyla doğru ya da yanlış bildirimlerde bulunmasını açıklamaya çalışır.

Dil felsefesinin üç alt alanı arasında olan semantik, anlam ve gönderme kavramlarını temel alır.

Sentaks ise tümcenin içeriğini değil biçimini araştıran bir alandır. Bu anlamda “biçim” bir tümcenin mantıksal yapısını gösterir ve sentaksın temel araştırma konusudur.

"Özür dilerim" örneği dışındaki tüm seçenekler bilgi verici olduklarından "saptayıcı" kullanımlardır. Seçenekler arasındaki tek edimsel kullanım özür dileme edimini gerçekleştiren C seçeneğinde belirtilmiştir.

Austin edimseller ile saptayıcılar arasında keskin bir ayrım olmadığı ve aslında her söz ediminde ikisinin de bulunduğu sonucuna varır. Bundan dolayı söz edimleri arasında bir ayrım yapmak yerine, bir söz ediminin içinde yer alan üç ayrı söz edimi parçasından söz eder; düzsöz edimi (locutionary act), edimsöz edimi (illocutionary act) ve etkisöz edimi (perlocutionary act).

Bir tümcenin bir sözel bağlamda kullanımında o tümceyi kullananın amaç ve niyetlerinin belirlediği edimlere "edimsöz" denilmektedir.

"Sözel ima" (conversational implicature) kavramı Paul Grice'a aittir.

Ludwig Wittgenstein ölümünden sonra yayımlanan Philosophical Investigations (Felsefi Sorgulamalar) adlı ünlü kitabında dil oyunu adlı yeni bir kavram geliştirmiştir.

Aşağıdaki yöntemlerden hangisi on dokuzuncu yüzyılın sonlarında gelişip yirminci yüzyıla damgasını vurmuş olan ve felsefe tarihinde “dile dönüş” adıyla anılan dönemin en belirgin özelliği dilsel çözümleme yönteminin felsefe sorunlarının tartışılmasında merkezi bir konuma getirilmesidir.

Wittgenstein’ın başını çektiği Viyana Çevresi filozoflarının kurduğu akım Mantıksal Pozitivizm olarak anılmaktadır.

Rudolf Carnap deneyci felsefe açısından sorun yaratan sayı, önerme, anlam, nitelik
gibi soyut şeylerin varlığına dair bir açıklama getirmeye çalışırken "dilsel çerçeve" kavramını geliştirmiştir