DİL FELSEFESİ

Bir sözcüğün anlamının insanın zihninde ya da beyninde yer aldığını savlayan öznelciliktir.

Platon’un kuramında Formlar fiziksel dünyanın nesnelerinden bağımsız olarak varlıklarını sürdürürler.

Bu görüşü bir kuram olarak ayrıntılarıyla savunmuş olan ilk filozof John Locke’tır.

Öznelci görüşe karşı çıkan en önemli anlam kuramı Gerçekçilik adlı öğretidir. Bu kuramın savunucuları sözcüklerin anlamlarının zihinde yer alan öznel varlıklar olması durumunda iletişim kurmanın olanaklı olmayacağı görüşündedirler.

Anlam kafada değildir. Dışsalcılık öğretisinin sloganı olmuştur. Sözcüklerin anlamları salt o sözcükleri kullananların kafasında olup bitenlerle değil dış dünyada ne olup bittiğiyle de ilgilidir.

Yirminci yüzyılda psikoloji, dilbilim ve felsefede büyük bir iz bırakan pozitivizmin bir uzantısı olan Davranışçılık öğretisinden yola çıkarak özellikle Quine’in öncülüğünde bir anlam kuramı gelişmiştir. Bu akım Platon/Frege gerçekçiliğine karşı çıkarak, deneysel olarak gözlemlenemeyen soyut bir varlık olarak tümel ve anlamı tümüyle reddeder.

Yalnızca iki tümce değil matematik ve mantık gibi alanların tüm tümceleri eşanlamlı olmalıdır. Bu durumda zorunlu olarak doğru olan tüm tümcelerin aynı anlama geldiği sonucu çıkar. Bundan dolayı bu kuramın savunucuları bunlara “totoloji” adını verirler.

Bütüncülük görüşü çağdaş bilim felsefesinde de etkili olmuştur. Özellikle Thomas Kuhn’un öncülüğünü yaptığı bir görüşe göre Newton’un ya da Einstein’ınki gibi bilimsel paradigmalar fiziksel olguları açıklamak için bir kuram öne sürerken bir taraftan da bir dil oluşturlar.

Thomas Kuhn’un öncülüğünü yaptığı görüşe göre Newton’un ya da Einstein’ınki gibi bilimsel paradigmalar fiziksel olguları açıklamak için bir dil oluştururlar. Buna Kuhn bazı yazılarında “leksikon” adını verir.

Negatif Anlam Kuramını açıkça savunmuş olan en önemli filozof Quine olmuştur.

Var olan her şeyin fiziksel dünyada olduğunu iddia eden sava fizikselcilik denir.

John Locke bir sözcüğün anlamının kişinin zihnindeki bir “ide” olduğunu söyler.

Öznelci görüşe karşı çıkan en önemli anlam kuramı gerçekçilik adlı öğretidir.

Doğa içinde her şeyin bilimsel bir açıklaması olduğunu savunan  bakış açısına doğalcılık adı verilmektedir.

Dışsalcılık görüşüne göre anlamı kafanın içinde değil, dış dünyada aramamız gerekmektedir.

Metafiziği tümden reddeden mantıkçı pozitivizm okulu doğrulamacılığı savunmaktadır.

Yanlış bir matematiksel tümceni her koşulda yanlış olmasına çelişki adı verilmektedir.

"Hastane" sözcüğünü anlamak için "hastalık", "hasta", "doktor" gibi sözcüklerin anlamlarını da kavramak gerekiyor olduğunu savunan görüşe bütüncülük adı verilir.

Anlamın varlığını tamamen reddeden görüşlere negatif anlam kuramları adı verilir.

Yirminci yüzyılda bir tür Negatif Anlam Kuramını açıkça savunmuş olan en önemli filozof Quine olmuştur.