DİL FELSEFESİ - Deneme Sınavı - 5

Teleskop ile bakılan akşam yıldızının biz bakmasak bile lens üzerinde imgesinin var olması Frege'ye göre anlamın nesnelliği ile açıklanmaktadır. Doğru cevap C'dir.

Sözcükler belirli mantıksal ulamlar içerisinde anlam kazanmaktadırlar. Frege bu ulamlar arasında özne ve yüklemi önemsemektedir. Özne tekil bir terimdir, yani tek bir nesneye gönderme yapar. “Ahmet”, “Venüs” gibi özel isimler, “bu”, “şu” gibi işaret zamirleri, “ben”, “sen” gibi kişi zamirleri, “en küçük asal sayı”, “Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulduğu yıl” gibi betimlemelerin hepsi özne konumunda kullanılabilen tekil terimlerdir. Yüklemler ise tek bir nesneye değil birçok nesneye uygulanabilir. Bir tümcenin öznesini kaldırdığımızda geriye kalan boşluklu terime “yüklem” adını vermektedir. Bu boşluğa uyan özneler ile sonsuz tümce kurmanın mümkün olduğunu vurgulamaktadır. Doğru cevap B'dir.

Sabahattin Ali'nin romanındaki Kuyucaklı Yusuf adı bir roman kahramanı adıdır, gerçekte böyle biri yoktur. Ancak biz romanı okuduğumuzda bu adın ne anlama geldiğini kavrarız. Yani “Kuyucaklı Yusuf” adının anlamı olsa da göndergesi yoktur. Bundan dolayı bu ad bir tümcede geçtiğinde o tümce bir insan hakkında bir iddia içermez. Frege’nin gönderme için Bileşimsellik İlkesi’ne göre bu türde tümcelerin göndergeleri yoktur, yani doğru ya da yanlış bir şey söylemezler. "Kuyucaklı Yusuf çok suskun ve kuvvetli biri” dediğinizde anlamlı bir şey söyleseniz de, doğru ya da yanlış bir şey söylemiş olmazsınız. Zira gerçek dünyamızda suskun ve kuvvetli diyebileceğimiz “Kuyucaklı Yusuf” adında bir insan bulunmaz. Doğru cevap D'dir.

Frege’ye göre "Vampir yoktur." tümcesi doğaüstü güçleri olan ancak gerçekte var olmayan bir varlık türü hakkında değildir. Tümcenin öznesi vampirler değil vampir kavramıdır. Frege’ye göre bu tümce ile dile getirdiğimiz düşünce vampir kavramının, kendi deyimiyle, “boş” olduğudur. Bir kavramın boş olması demek, o kavramın doğru olarak uygulanabileceği bir nesnenin olmaması anlamına gelir. Yani bu tümce var olmayan vampir nesnelerine değil, vampir kavramına bir özellik yükler. Nesneler yerine kavramlara özellik yükleyen bu tür yüklemlere Frege “ikinci düzey yüklemler” adını verir. Var olma böyle bir yüklemdir ve sembolik mantık dilinde buna “niceleyici” denir. Böyle denmesinin nedeni kavramın kaç adet nesneye doğru olarak uygulanabileceği söylemesidir, yani niceliğe dairdir. “Vampir yoktur” dediğimizde bu sayı sıfırdır. Yani vampir kavramının doğru olarak uygulanabileceği nesnelerin sayısının sıfır olduğunu söylemiş oluruz. Doğru cevap A'dır.

Tümcelerin kullanımıyla ilgili felsefi sorulara yoğunlaşan alan pragmatiktir. “Bir tümceyi kullanarak düşünce dile getirmenin koşulları nelerdir?”, “Tümcenin anlamı ile, o tümceyi kullanarak dile getirmek istediğimiz düşünce ve o tümceyi duyan dinleyicinin kavradığı düşünce arasındaki ilişki nedir?” türünde dil kullanımı, dili kullananın içinde bulunduğu bağlam, kullanıcının niyetleri gibi konuların tartışıldığı bir alandır.

Seçeneklerin tamamı Russell'ın “On Denoting” adlı çalışmasında bir dil kuramını sınamak için üzerine düşünülen semantik sorulardandır

Bu canlandırmaya zihin felsefecileri “temsil etme” diyorlar. Ayşe ortalarda yokken de Ali Ayşe’yi düşünebilir, onu kafasında canlandırabilir ve onu bu şekilde sevmeye devam edebilir.

Şıklardan dil felsefesine en yakın olan epistemolojidir.

Antik Yunan döneminden beri tartışılan Tümeller Sorunu çağdaş felsefede anlam üzerine sürmekte olan tartışmaların kaynağı olmuştur. Doğru cevap A'dır.

Aristoteles Formların, ya da diğer adıyla Tümellerin, nesnelerin içinde yer aldığını savunur. Doğru cevap C'dir.

Öğretinin adı da Latincedeki "nomen" (ad) sözcüğünden gelir ve bundan dolayı bu öğretiye Nominalizm, Türkçede de Adcılık denir. Doğru cevap E'dir.

Bazıları bu tür teknik bir söylem kullanmadan Öznelcilik görüşünü şu sloganla dile getirirler, "Anlam Kafadadır."

Bu görüşü (Öznelcilik) bir kuram olarak savunmuş ilk filozof John Locke'dır.

Locke bir sözcüğün anlamının kişinin zihninde bir "ide" olduğunu söyler.

Tarihte bu görüşün (Gerçekçilik) en önemli savunucusu Gottlob Frege olmuştur.

Thomas Kuhn’un öncülüğünü yaptığı görüş "Bütüncülük"tür.

Bir başka Doğalcı anlam kuramı da Tikelcilik adı verilen ve ünlü felsefecimiz Arda Denkel'in savunmuş olduğu görüşten türetilebilir.

Bu görüşün önde gelen temsilcilerinden Hilary Putnam, bir sözcüğün anlamını ve anlamın biri tarafından kavranmasını, salt kişinin zihninde olup bitenlerle açıklamanın olanaklı olmadığını savunarak Dışsalcı Anlam Kuramı'nın gelişmesinde öncü olmuştur.

Bir sözcüğün anlamının insanın zihninde olduğunu ve bu anlamın kişiden kişiye değişebildiğini savunan kuram öznelcilik kuramıdır.

Öznelcilik kuramına göre sözcüklerin anlamı sözcüklerde ya da dış dünyada değil insanın kafasında var olur.