Turizm İşletmelerinde Dijital Dönüşüm

Dijital imkanlarla ilk rezervasyon denemeleri 1946 yılında başlamıştır.

American Airlines şirketi tarafından ilk dijital rezervasyon denemeleri gerçekleştirilmiştir.

Havayolu şirketlerinde eş zamanlı olarak uygunluk kontrolü yapma, rezervasyon ve satış işlemi gerçekleştirme ve bilet kesebilme fonksiyonlarını ilk olarak yerine getiren sistemin adı SABRE sistemidir.

Trenle toplu taşımaya başlaması organize turların oluşturulmasını kolaylaştırmıştır.

Uzun mesafeli uçuşların daha hızlı, ekonomik ve ulaşılabilir bir hâl alması ile insanların seyahatlerinin şartlarının gelişmesi 20. yüzyılın ikinci yarısında denk gelmektedir.

Turizm işletmelerinin 2000-2010 yılları arasındaki dijitalleşme süreci "geleneksel turizm işletmeleri" olarak adlandırılmaktadır.

Turizm işletmelerinde dijital süreçlerinin "satış ve pazarlama faaliyetlerinin dijitalleşmesi" olarak ifade bulan dönemi '1990-2000' yılları arasına denk gelmektedir.

Turizm işletmelerinde dijitalleşmenin 1990 ve öncesi dönemine gelen sürecinde dikkati çeken temel uygulamaları "e-ticaret, dijital işletme ekosistemleri ve iş modelleri" olmuştur.

Turizm işletmelerinin dijitalleşme süreçlerinde 2010 sonrası dönem "akıllı turizm" dönemi olarak adlandırılmaktadır.

Daha çok insan gücüne dayalı, dijitalleşmenin hiç olmadığı veya çok düşük düzeyli dijital olanakların kullanıldığı turizm işletmeleri türü için "geleneksel turizm işletmeleri" adı verilir.

Bu dönemde yaşanan değişimler genellikle işletmenin içsel operasyonlarını destekleyecek şekilde satış ve pazarlama faaliyetleri odaklı olmuştur. Dijital satış noktası sistemleri (POS), elektronik yazar kasalar, finansal yazılımlar turizm işletmelerinde daha önce manuel olarak gerçekleştirilen satış işlemlerinin dijital ortama aktarılmasını sağlarken; internet ve yerel ve geniş alan ağ bağlantılarının gelişmesi aracılarla daha önce basılı materyaller kullanılarak gerçekleştirilen dağıtım ve pazarlama faaliyetlerini dönüştürmüştür. Web temelli rezervasyon sistemleri de turizm işletmeleri arasında işlemlerin küresel olarak hızlı bir şekilde gerçekleşmesine yardımcı olmuştur.

Çok paydaşlı e-turizm ekosisteminin kurulması ve e-ticaret alanında yeni iş modellerinin ortaya çıkması ile ilgili işletmelerden işletmeye (B2B- Business to Business), işletmeden müşteriye (B2C-Business to Customer), müşteriden müşteriye (C2C Customer to Customer), müşterilerden işletmeye (C2B-Customer to Business), işletmeden kamu kurumlarına (B2G-Business to Government) ve bu modellerin kombinasyonundan oluşan önce bir işletmeden diğerine daha sonra müşteriye (B2B2C-Business to Business to Customer) vb. dijital iş modellerinden bahsedilebilir.

2010 sonrası dönemde dünyada turizm işletmeleri ile ilgili dünyada akıllı cihazların kullanımının arttığı, bulut teknolojileri (cloud computing), mobil ve giyilebilir teknolojiler, arttırılmış gerçeklik, sanal gerçeklik, GPS, yapay zekâ, sosyal medya vb. dijital teknolojilerin turizm işletmeleriyle daha yüksek düzeyli bir entegrasyona sahip olduğu bir döneme girilmiştir.

Turizm işletmelerindeki dinamik yetenekler, birbirini tamamlayıcı olan iç içe geçmiş çok yönlü üç boyutlu bir yapıdan meydana gelmektedir. Bu boyutlar algılama (sensing capabilities), kavrama (seizing capabilities) ve yeniden yapılandırma (transforming capabilities) yetenekleri olarak üç ana boyutta tanımlanabilir.

Turizm işletmeleri ile ilgili Dijital Dönüşüm Dinamik Yetenekler Modeli (DDDYM)'nin dayandığı temel yaklaşımlar 'dijital algılama', 'dijital kavrama' ve 'dijital yapılandırma' yaklaşımlarında ifade edilebilir.  

Dinamik yeteneklerin işletmelerin dijital dönüşüm süreçlerinde kullanılmasına yönelik süreç modelinde 'dış tetikleyiciler' boyutunda düşünülmesi gerekenler "yıkıcı dijital rekabet', 'değişen tüketici davranışları' ve 'yıkıcı dijital teknolojilerdir'.

Dinamik yeteneklerin işletmelerin dijital dönüşüm süreçlerinde kullanılmasına yönelik süreç modelinde 'dijital algılama' boyutunu tarif eden temel bileşenler 'dijital keşif', 'dijital senaryo planlama', ve 'dijital zihniyet biçimlendirme' olarak ifade edilebilir.

Turizm işletmelerine ilişkin olarak dijital kavrama yeteneği "hızlı prototip geliştirme", "hızlı portföy dengeleme" ve "stratejik çeviklik" bileşenlerinden oluşmaktadır.

Turizm işletmeleri ile ilgili olarak dinamik yeteneklerin işletmelerin dijital dönüşüm süreçlerinde kullanılmasına yönelik süreç modelinde "iç engeller", 'katı stratejik planlama', 'değişime direnç', ve 'yüksek düzey hiyerarşi' bileşenlerinden oluşmaktadır.

Turizm işletmelerinin dijital dönüşüm aşamalarında 'farkındalık' ve 'varlık gösterme' boyutlarında düşük düzeyli dijital teknolojilerin içsel operasyonlarda kullanılması ve bir web sayfasının sosyal medya sayfalarının oluşturulması yer almaktadır.