DİJİTAL MEDYA VE TÜKETİCİ

Botsman ve Rogers (2010), işbirlikçi tüketimin temel ilkelerini şu şekilde sıralamaktadır: Kritik kitle, rölanti (atıl) kapasitesi, müşterekliğe duyulan inanç ve yabancılar arasındaki güven.

Paylaşım ekonomisinin ortaya çıkışı ve gelişmesine yol açan sosyal faktörler: Nüfus yoğunluğundaki artış, sürdürülebilirlik, bir topluluk içerisinde yer alma isteği ve kuşaksal özgecilik’tir.

1990’lardan bu yana, yeni paylaşım biçimlerini harekete geçiren veya önceden var olan paylaşım biçimlerinin şeklini veya ölçeğini değiştiren yenilik ve uygulamalardan ücretsiz e-posta, çevrim içi iletişim için ucuz, esnek araçlar sağlamıştır.

Bir ürün/hizmet sisteminde hizmet, bir şirketin sahip olduğu birden fazla ürünün paylaşılmasına veya özel mülkiyete ait ürünlerin eşler arası paylaşılmasına veya kiralanmasına olanak tanır.

Lamberton ve Rose’un çevrim içi paylaşım platformları sınıflandırmasına göre; düşük rekabet ve yüksek münhasırlık platformları: Özel kulüpler, kitap kulüpleri, yatırım kulüpleri, topluluk destekli tarım grupları.

Surdararajan (2015) çevrim içi paylaşım platformlarını dört kategori altında sınıflandırmaktadır: Sahip olunan malların kiralanarak yeniden kullanılması, profesyonel hizmet sunumu, genel amaçlı serbest çalışan temini ve eşler arası mal satışları. Eşler arası mal satışları: Platformlar, girişimcilerin mallarını doğrudan tüketicilere satmasına olanak tanıyan pazar yerleri oluşturur.

İlk olarak “işbirlikçi tüketim eylemleri” kavramını, 1978 tarihli makalelerinde yazarlar Marcus Felson ve Joe Spaeth “bir ya da daha fazla kişinin bir ya da daha fazla kişi ile ortak faaliyetlerde bulunma sürecinde ekonomik mal ya da hizmet tükettiği olaylar” olarak tanımlamışlardır.

Rölanti (atıl) kapasitesi: İşbirlikçi tüketimin merkezinde yer alan, satın alınmış fakat tam kapasite ile kullanılmayan mallara karşılık gelmektedir.

İnternet, Web 2.0 ve sosyal ağlar bağlamında paylaşım, dağıtımdan çok iletişim ile ilgilidir ve aynı zamanda hem çok daha belirsiz hem çok daha kapsayıcıdır.

Zaman paylaşımı 1950’lerin sonlarında ortaya çıktığından beri, paylaşma fikri bilgi işlemin merkezinde yer almıştır.

Dijital teknolojilerin kökleri 1940’lara kadar dayansa da, ticari sektörler için dijital teknolojiler
1960’larda ortaya çıkmaya başlamıştır. 1960’lar, 1970’ler, 1980’ler ve 1990’lar boyunca IBM, Hewlett-Packard, Apple ve Microsoft gibi bilgi teknoloji devleri ortaya çıkmıştır. Apple hariç, bu şirketlerin birincil müşterileri bireyler değil özel işletme ve devlet kurumları olmuştur. Bu şirketler tarafından oluşturulan donanım ve yazılımlar zaman zaman tüketiciler için uyarlanmıştır. Benzer şekilde, Microsoft’un yazılımı ticari kullanım için tasarlanmış ve sonradan kişisel bir sürümü oluşturulmuştur

Paylaşım, bizim olanı başkalarının kullanımı için dağıtma eylemi ve süreci ve / veya bizim
kullanımımız için başkalarından bir şey alma eylemi ve süreci olarak tanımlanabilir.

Paylaşım ve paylaşım ekonomisine ilişkin tanımlamalar yapılırken hangi eylemlerin paylaşım kavramı
içerisine dahil edilip edilmeyeceği de vurgulanması gereken bir noktadır. Bir eylemin paylaşım ekonomisi kapsamında değerlendirilebilmesi için paylaşım eylemini gerçekleştiren tarafların süreç üzerinde kontrol sahibi olmaları, paylaşım eyleminin, eylemi gerçekleştiren bireylere karşılıklı bir fayda sağlaması ve bilinçli bir şekilde gerçekleşmesi sistemin ön koşullarındandır

Kritik kitle: Kritik kitle, sistemin kendi kendini sürdürmesini sağlamak için yeterli momentumun varlığını tanımlamak için kullanılan sosyolojik bir terimdir. Kritik kitle, birkaç nedenden dolayı işbirlikçi tüketim için hayati öneme sahiptir. İşbirlikçi tüketimin geleneksel alışveriş ile rekabet
edebilmesi ve tüketicinin kendini mevcut olandan memnun hissetmesi için yeterli seçenek olmalıdır.

Gig ekonomisi, geçici pozisyonların yaygın olduğu ve kuruluşların kısa vadeli taahhütler ile
bağımsız çalışanları işe aldığı bir serbest piyasa sistemi olarak tanımlanmaktadır. Uzun vadeli istihdam ilişkilerindeki düşüşe ve gig ekonomisindeki yükselişe dikkat çeken Friedman az sayıda kalıcı çalışanı olan büyük ölçüde geçici bir işgücüne dayanan işletmelerin öne çıkmaya başladığına vurgu yapmaktadır. İşgücünün uzun vadeli işlerde istihdam edilmek yerine, yalnızca belirli bir görevi tamamlamak veya belirli bir süre için çalışmak üzere bağımsız yükleniciler veya danışmanlar olarak esnek düzenlemeler altında kiralandığı, işveren ve çalışan arasındaki bağlantının zayıfladığını hatta ortadan kalktığını işaret etmektedir

Frenken’e göre paylaşım ekonomisi tanımı üç ana bölüme ayrılabilir. Birincisi, paylaşım ekonomisi, eşler arası değişim veya tüketiciden tüketiciye etkileşim hakkındadır. İkincisi, paylaşım ekonomisi, ödünç alarak veya kiralayarak geçici erişimi içerir. Üçüncüsü, paylaşım ekonomisi, yetersiz kullanılan fiziksel varlıkların daha iyi kullanılması hakkındadır.

Atıl kapasiteye sahip fiziksel varlıkların daha iyi kullanımı: Bu anlamda, paylaşım ekonomisi döngüsel ekonominin bir örneğidir, burada basitçe kaynakları verimli kullanan iş modelleri olarak anlaşılır. Daha fazla insan tek bir maldan yararlandıkça, aynı talep düzeyini karşılamak için daha az mal gerekebilir.

Profesyonel hizmet sunumu: Platformlar, farklı hizmetlerin mevcut sağlayıcıları için yeni bir kanal oluşturur ve genellikle iş fırsatlarını, geleneksel bir organizasyonla çalışmak yerine bireylerin girişimci olmalarına izin verecek şekilde genişletir. Örneğin, Uber platformu, profesyonel sürücülerin tüketicilere bir noktadan bir noktaya şehir içi ulaşım hizmeti sunmasına olanak tanır.