Aof Panel

S

Paranın kağıttan elektroniğe geçiş dönüşümü ne zaman başlamıştır?

1960’lardan itibaren paranın yeni bir dönüşüme girdiğini ve kağıttan elektroniğe geçişi gözlemliyoruz. Kredi kartları, elektronik ödeme sistemleri 1970’lerden itibaren daha görünür oldu.

S

İnternet nedir?

ABD’den başlayıp tüm dünyaya ya- yılarak İnternet adını alan bu küresel ağ ile ona bağlı cihazlar, sosyal ve/veya ticari etkileşimin coğrafi sınırlarını ortadan kaldırmış ve birey ve kurumların “her zaman ve her yerden” iletişimlerini mümkün kılmıştır. Bunun da ötesinde, kullanıcıların İnternet’in her noktasına belirli sayfa adresleri (alan adı) üzerinden erişebilmeleri ve diğer kullanıcılarla karşılıklı etkileşimde bulunabilmeleri amacıyla World Wide Web (WWW) adı verilen işleyiş geliştirilmiştir.

S

'World Wide Web' kavramı nedir?

kullanıcıların İnternet’in her noktasına belirli sayfa adresleri (alan adı) üzerinden erişebilmeleri ve diğer kullanıcılarla karşılıklı etkileşimde bulunabilmeleri amacıyla World Wide Web (WWW) adı verilen işleyiş geliştirilmiştir. İngiliz bilim insanı Tim Berners-Lee tarafından geliştirilen WWW standartları sayesinde metin, ses, resim, görüntü gibi her türlü formatı İnternet üzerinde barındırmak, almak ve göndermek mümkün hâle gelmiş ve İnternet’in kitlesel bir iletişim ortamı hâline dönüşmesinin temelleri atılmıştır

S

Dijital dünyada merkezsizleşme kavaramı ne anlama gelmektedir?

Kavramın ilk ortaya atıldığı İngilizcedeki karşılığı olan “Decentralization” sözcüğü, kimi Türkçe kaynaklarda merkeziyetsizleşme olarak da kullanılmaktadır. Merkezsizlik, İnternet ağının doğal bir hâlidir. Her ne kadar İnternet üzerine taşınan herhangi bir sosyal veya ticari süreç, ilk başladığında üretim, dağıtım ve yönetim süreci tek noktadan sevk ve idare edilmeye çalışılsa da İnternet protokolünün doğasında genetik olarak var olan bağlantı ve fırsat eşitliği, bu merkezî (hatta monopolist) işleyişi bozar ve yeni üretici, dağıtıcı ve yönetici unsurların eklenmesiyle ağın mimarisi giderek merkezsizleşmeye başlar.

S

Paradaki merkezsizleşme ihtiyacının en somut olarak hissedildiği ve çözüm arayışlarına girildiği ilk vaka nedir?

Paradaki merkezsizleşme ihtiyacının en somut olarak hissedildiği ve çözüm arayışlarına girildiği ilk vaka, 2008 ABD Finans Krizi olmuştur. Bu süreçte ABD’deki bankacılık ve finans sektörünün hatalı ve riskli kredi ve finans kararlarının, ülkenin ekonomik işleyişini tehdit eder hâle gelmesi, devleti, ekonominin ana çarkları olan bankacılık sistemini kurtarmaya zorlamış ancak bu operasyonun maliyeti ilk aşamada ABD vergi mükellefleri ve aynı zamanda ABD Merkez Bankası’nın bastığı trilyonlarca dolar üzerinden hem ABD hem de (doların küresel para birimi olması yüzünden) tüm dünya vatandaşları tarafından karşılanmak zorunda kalmıştır.

S

Bitcoin ne zaman ve nasıl doğmuştur?

Bireylerin ve toplumların onayı alınmadan alınan ancak faturası da onlara çıkartılan bu tür kriz süreçlerinde ihtiyaç duyulan adil, şeffaf, denetlenebilir bir işleyişin nasıl kurulabileceği sorunsalından hareketle 2008 yılı sonunda İnternet üzerinde başlatılan tartışmalar, giderek bir kural manzumesine dönüştürülmüş ve nihayet bu kural manzumesi de üzerinde geniş bir mutabakat sağlandıktan sonra kimsenin (kurucusu veya kurucularının bile) tek başına değiştiremeyeceği bir koda dönüştürülerek 2009 yılında Bitcoin adı verilen bir finansal işleyiş olarak hayata geçirilmiştir.

S

Bitcoin ve türevlerini geleneksel finans sistemlerinden ayıran en önemli husus nedir?

Bitcoin ve türevlerini en temelde ayıran husus, İnternet üzerinde tüm iş sürecini (birkaç yedeklemesi olsa bile) tek bir merkezde toplayan ve yönetimsel müdahalelere açık süper merkezî finans mimarisinden, kural seti önceden planlanmış ve bu kurallara uyarak katkı sunmak isteyen herkesindâhil olabileceği ama müdahaleye açık olmayan, geri dönüşsüz ve kendi kendine çalışan (otonom) bir işleyişe sahip olması.

S

İşlemlerin denetimi açısından geleneksel finans ile bitcoin ve türevleri arasındaki fark nedir?

Geleneksel finans kurumlarında işlem kayıtları, kurumun yönetiminin belirlediği oranda şeffaf ve denetime açıktır. Bitcoin ve özgün türevlerinde ise, tutulan işlem kayıtları ilk işlemden bugüne İnternet üzerinde isteyen herkesin görüş ve denetimine açıktır.

S

Mahremiyet açısından geleneksel finans ile bitcoin ve türevleri arasındaki fark nedir?

Bitcoin ve türevlerinde işleyişe dâhil her türlü bilgi (alıcı ve göndericilerin cüzdan numaraları, işlemin hangi sunuculardan ne zamanı onay aldığı, hangi cüzdanda ne kadar Bitcoin olduğu, vb.) açık ve şeffaftır. Bu sayede işleyişe ilişkin genel bir demografi çıkartılabilir ve performansa ilişkin analizler yapılabilir. Ancak sistem, geleneksel finans kurumlarının aksine, kullanıcılara ait özlük bilgilerini kaydetmez veya bunları talep etmez. Böylece kullanıcılar, dijital mahremiyetlerini kendi inisiyatifleri doğrultusunda koruyabilir veya açıklayabilirler.

S

Güvenlik açısından geleneksel finans ile bitcoin ve türevlerinin arasındaki fark nedir?

Bitcoin ve türevlerine ilişkin nihai ve en kritik husus ise, kullanıcı mahremiyeti ile işlemlerin şeffaflığı arasındaki dengeyi korumak için kullanılan yüksek kriptografi standartlarıdır. Örneklemek gerekirse; Bitcoin’de kullanılan SHA256 kriptografi standardı sayesinde 34 alfanumerik karakterlik uzunluğa sahip cüzdan hesap kodları ile yine aynı şekilde 34 alfanumerik karakter uzunluğuna sahip kullanıcı şifrelerinin güvenli biçimde saklanması hâlinde halihazırda dünyanın en gelişmiş quantum bilgisayarlarıyla bile kırılabilmesi on yıllar alabilir.

S

ICO Kavramı nedir?

ICO, İngilizce “Initial Coin Offering” teriminin kısaltmasıdır ve kriptopara arzı anlamına gelmektedir. Projelere fon toplamak amacıyla, yeni üretilen bir jeton ya da kripto varlığın, Bitcoin, Ethereum gibi popüler kriptoparalar karşılığında satışa sunulması sürecini tanımlamaktadır. Satın alınan jeton ya da kripto varlıklar, projenin sunduğu ürün ve servisler için erişim, avantajlı kullanım ya da kâr ortaklığı gibi farklı amaçlarla kullanılabilmektedir.

S

Türkiye Merkez Bankası kripto paralar ile ilgili ne tür regülasyonlarla uygulamaktadır?

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası kripto paralarla satın almayı 2021’de yasakladı. Neden olarak da işlem süreçlerindeki sorunları gösterdi

S

Blokzincire kimler ve neden ihtiyaç duyar?

Bu soruyu kısa bir ifadeyle “aralarında güven problemi olan iki veya fazla sayıda sosyal veya ticari taraf ” olarak yanıtlayabiliriz. Bu ifadeyi detaylandırmak gerekirse:

İş kayıtlarını başkalarıyla ortak tutma, kullanma ve paylaşma zorunluluğu olanlar, (Örnek: Proje/ taahhüt işleri yapanlar, kamu kurumlarıyla iş yapanlar)
Nesnel ve manipüle edilemeyecek kayıt saklama zorunluluğu olanlar, (Ör: Tapu daireleri)
Çalışma ilkeleri farklılık gösterenler (Ör: Gümrükler)
İş ilkelerini ve içeriğini değiştirmeden saklama ihtiyacında olanlar (Ör: Diploma)
Açıklık ve şeffaf kayıt zorunluluğu olanlar (Örnek: Telife tabi eserler)

S

Akıllı sözleşmeler kavramı nedir?

Blokzincirleri çok daha etkin hâle getiren ve işleyişi daha yönetilebilir hâle getiren inovasyon ise akıllı sözleşmelerdir. İlk akıllı sözleşmeler, Bitcoin’den aldığı ilhamla geliştirilen Ethereum adlı kriptoparanın blokzinciri üzerinde yer almıştır. Akıllı Sözleşmeler, kişi ve/veya kurumlar arasında toplumsal veya ticari amaçla kağıda dökülüp mutabakat altına alınan protokol maddelerinin günümüzde İnternet üzerinde çalışacak şekilde algoritmik kodlardan oluşan bir işleyişe dönüştürülmesini ve tüm sürecin dijital ortamda aracısız biçimde sevk ve idare edilmesini sağlayan yazılımlardır

S

Akıllı sözleşmelerin geleneksel sözleşmelerden farkı nedir?

Akıllı sözleşmelerin geleneksel sözleşmelerden en büyük farkı, “tarafların kağıt üzerinde imzalayıp uyuşmazlık hâlinde mahkeme, devlet dairesi gibi kamusal kurumlar üzerinden çözümlemeye çalıştıkları ticari veya sosyal akitlerin, artık İnternet üzerinde doğrudan bir kod olarak yazılarak dijital ortamda imzalanmasının sağlaması ve imzadan itibaren yetkili kılınan akıllı sözleşme kodunun tüm süreci (kimi zaman sözleşmede tarafların nasıl çözüleceğinde mutabık kaldıkları uyuşmazlıkları da tarif edilen prosedürü uygulayarak) sevk ve idare etmesi” olarak düşünebiliriz.

S

NFT (non-fungible token) kavramı nedir?

NFT (İngilizce. non-fungible token), dijital bir varlığın benzersiz olduğunu ve bu nedenle birbirinin yerine geçemeyeceğini onaylayan, blokzincir adı verilen bir dijital defterde depolanan veri birimidir. Her ne kadar dijital sanat bağlamında kurgulanmasa da NFT’nin popülerleşmesi sanat eserleri üzerinden olmuştur.

S

Blokzincir türleri hangileridir?

genel blokzinciri (public blockchain)
Özel blok zincileri (private blockchain)

Konsorsiyum (Hybrid blockchain)

yan zincirler (sidechains)

S

Genel blockzincir(public blockchain) nedir?

İlk kriptoparanın dayandığı blok zincir kamuya açık genel blokzinciri (public blockchain) idi. Ethereum ve Bitcoin genel blok zincirlerine dayanıyor. Kriptoparaların çoğunun çıkış felsefesine de bu daha uygun. Erişilebilir şifrelenmiş kayıtlar, şeffaflığı mümkün kalıyor. Ancak birçok nedenden dolayı herkese açık blok zincirler de olabilir.

S

Özel blok zincileri (private blockchain) nedir?

Özel blok zincileri (private blockchain) kamuya kapalıdır. Ağ yöneticilerinin izni ve davetiyle başka kullanıcılar bu zincirlere katılabilir. Özellikle hassas veri içeren durumlarda özel blok zincirleri tercih edilir.

S

Konsorsiyum (Hybrid blockchain) nedir?

Konsorsiyum (Hybrid blockchain) ise genel ile özel arasında konumlanmış blok zincirlerdir.

Dijital Çağda Bilgi Ekonomisi; Bitcoin, Kriptopara ve Blokzincir