DİJİTAL KÜLTÜR - Deneme Sınavı - 9

Dijital uçurum; farklı sosyoekonomik düzeylerdeki insanların, dezavantajlı grupların, hanelerin, ülkelerin ve coğrafi bölgelerin internet başta olmak üzere dijital iletişim teknolojilerine erişimlerinde ve
ondan yararlanmalarında gözlenen eşitsizlikleri anlatan bir kavramdır. Dijital eşitsizliklerin daha geniş bir tanımı ise
cinsiyet, yaş, sınıf, ırk, eğitim düzeyi ya da coğrafi konum faktörleri bazında internet başta olmak üzere dijital teknolojilere erişimde ve onları kullanmadaki farklılıklardır.

Rheingold, çevrimiçi toplulukların gelişiminin izini sürerken, ilk çevrimiçi topluluk örneğinin
Whole Earth ‘Lectronic Link’in (WELL) olduğunu belirtir (1993,1994). WELL, bilgisayarlar ve iletişim dâhil olmak üzere beden, zihin, sağlık, sanat, rekreasyon ve popüler müzik grubu Grateful Dead’u da kapsayan bir dizi konunun tartışıldığı elektronik bir çevrimiçi topluluktur.

Homofili bireylerin kendileriyle benzer yaş, cinsiyet, etnik köken, sosyoekonomik
durum ve kişisel inançlar gibi tanımlayıcı özellikleri paylaşan diğer insanlarla güçlü sosyal bağlantılar kurma eğilimini ifade eden kavramdır.

Çevrimiçi topluluklar bireysel, grupla ilgili ve
teknolojiyle ilgili boyutlar içermektedir. Çevrimiçi
bir topluluk dört temel bileşenden oluşur (Preece,
2000: 3):
• Kendi ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla
toplumsal olarak etkileşime giren insanlar,
• Çıkar, ihtiyaç ya da iş birliği yapmak gibi
ortak bir amaç,
• Topluluk üyelerinin davranışlarını yönlendiren örtük ya da açık kurallar biçimindeki
prensipler,
• Sosyal etkileşime aracılık eden taşıyıcı dijital platform olarak hizmet veren teknik bir
sistem.

Sosyalleşme amaçlı çevrimiçi gruplar: Facebook, Swarm
• Oyun amaçlı çevrimiçi gruplar: Twitch,
Everquest, Full Tilt Poker
• İçerik paylaşımı amaçlı çevrimiçi gruplar:
YouTube, BitTorrent
• Bilgi paylaşımı amaçlı çevrimiçi gruplar:
Wikipedia, Slashdot, SMC
• Aktivizm amaçlı çevrimiçi gruplar: Change.
org, MoveOn, ImmigrationVoice
• Geliştirme amaçlı çevrimiçi gruplar: Linux,
InnovationJam
• Değişim ve satış amaçlı çevrimiçi gruplar:
eBay, Craigslist

Bazı çevrimiçi topluluklar ticari işlemlerde satıcıları ortadan kaldırıp alıcıları
doğrudan tedarikçilere bağlayarak; aracısızlaştırma gibi avantajlar da sağlar.
Aracısızlaştırma, ürünlerin daha ucuza satılıp-alınmasına olanak sağladığı gibi tüketici ile üretici arasında daha doğrudan bir iletişime de yol açar.

Trollük, İnternet’te insanların keyfini kaçırmak ya da münakaşa başlatmak için tohum ekmeye çalışmak, alaycı söylemlerle hakaret ederek rahatsızlık vermek olarak tanımlanmaktadır.

Kullanıcıların konum verisi paylaşmasına olanak sağlayan popüler sosyal ağlar ve mobil uygulamalardan bazıları Facebook, Twitter, Gowalla, Foursquare, Instagram, WhatsApp, Google+, Tinder, Swarm ve Bumble olarak sıralanabilir.

Çoğu iş ve görev uygulaması, amaçlanan hizmetleri sağlamak
için en saldırgan konum izleme ölçeğini gerektirmez. Belirli bir amaçla konum verisini kullanacak olanların yalnızca yeterli, ilgili ve hedefle sınırlı kişisel verileri kullanması gerekir. Veriyi asgariye indirme ilkesine bağlı kalınmalıdır

Mezopotamya’da ortaya çıkan buluntular insanların bilgiyi toplamak ve kaydetmek için MÖ 7500 yılından itibaren üç boyutlu formlardan yararlandığını göstermektedir. “Token” adı verilen bu formlar üç boyutludur ve kilden zarflar içerisine veya zarfların üzerine gömülü bir şekilde saklanmaktadırlar.

Değişim ve satış amaçlı çevrimiçi gruplar:
eBay, Craigslist

Aracılı İletişim: Ses, mimik gibi doğal yollar yerine teknoloji ile üretilmiş bir ortam kullanılarak yapılan iletişime aracılı iletişim denir.

Simülasyon bir nesne veya sistemin, maket ya da bilgisayar programı aracılığıyla yeniden üretilmesidir. Baudrillard’a göre “bir köken ya da bir gerçeklikten yoksun modeller aracılığı ile üretilmesine hiper (üst) gerçek yani simülasyon denilmektedir.

Gömülme kavramı yalnızca sayısal gerçeklik ile ilgili bir kavram değildir. Bir medyumu deneyimleyen kullanıcıların sanki orada, medyumun içerisinde bulunuyorlarmış gibi gerçeklik hissini deneyimlemesini belirten kavramdır

Sayısal gerçekliğin ilk defa bilgisayar sistemleri ile birleşmesi Ivan Shuterland tarafından gerçekleştirilmiştir. Görünüşü ve ağırlığı sebebiyle Demokles’in Kılıcı (1968) yakıştırması yapılan bu sistem, bilgisayarda üretilmiş şekilleri camın üzerine yansıtarak gerçek dünyada konumlandırmaktadır.

1984 yılında yeni bir terim insan hayatına girmiştir: Siber Uzay (Cyberspace). Amerikalı bilimkurgu yazarı William Gibson’un “Neuromencer” isimli romanında geçen bu terim etkileşimli ve içine gömülebilinen sayısal bir mekânı tasvir etmektedir.

Sanal gerçeklik en temel tanımı ile “kullanıcının pozisyon ve hareketlerini hissedebilen ve bir veya daha fazla duyuya gelen bilgi akışını değiştiren veya zenginleştiren, kullanıcıya zihinsel olarak gömülme veya orada bulunma hissi veren etkileşimli simülasyonlar ortamıdır” (Sherman & Craig, 2003, s. 13).

Sanal gerçekliğin doğasında bulunan ikinci kavram, mevcudiyet (presence) kavramıdır. İlk olarak 1980 yılında Marvin Minsky tarafından ortaya konan bu kavram, ortamın kullanıcılarının fiziksel olarak uzak noktalarda olmalarına rağmen “orada bulunma” hissiyatlarını dile getirmektedir (Wissmath et al., 2009).

Teknik olarak ise sanal gerçekliğe yakın olarak üretilen ilk cihaz Sensorama’dır. Sinematograf Morton Heilig tarafından 1962’de üretilen bu cihaz, aslında bir çeşit çoklu duyumsama simülatörüdür.