DİJİTAL KÜLTÜR - Deneme Sınavı - 3

Bu arada El Salvador devleti ise Bitcoin’i resmî para birimi olarak kabul eden ilk ülke oldu (Renteria ve arkadaşları, 2021).

Blokzincire kimler ve neden ihtiyaç duyar? Bu soruyu kısa bir ifadeyle “aralarında güven problemi olan iki veya fazla sayıda sosyal veya ticari taraf ” olarak yanıtlayabiliriz. Bu ifadeyi detaylandırmak gerekirse:

Konsorsiyum (Hybrid blockchain) ise genel ile özel arasında konumlanmış blok zincirlerdir

ICO: ICO, İngilizce “Initial Coin Offering” teriminin kısaltmasıdır ve kriptopara arzı anlamına gelmektedir. Projelere fon toplamak amacıyla, yeni üretilen bir jeton ya da kripto varlığın, Bitcoin, Ethereum gibi popüler kriptoparalar karşılığında satışa sunulması sürecini tanımlamaktadır.

Kriptoparaların çıkışında en önemli beklen­tilerden birisi, aracı kurumları aradan çıkarmak yanından insanlara dayanmadan yüksek teknoloji ile güven sorununu çözüp varlığını sürdürmekti. Ancak kriptoparalar en azından şu aşamada onları kullanan, yaşatan ve geliştiren topluluklar olmadan varlıklarını sürdüremiyor (Dodd, 2018

Mezopotamya’da ortaya çıkan buluntular insanların bilgiyi toplamak ve kaydetmek için MÖ 7500 yılından itibaren üç boyutlu formlardan yararlandığını göstermektedir. “Token” adı verilen bu formlar üç boyutludur ve kilden zarflar içerisine veya zarfların üzerine gömülü bir şekilde saklanmaktadırlar.

Hesaplamaya yarayan ilk teknoloji, MÖ 2500 yılları civarında Sümerlerde görülen Abaküs, hesaplamaya yarayan ve taşınabilir ilk alettir. Bu bilgi cevabın E şıkkı olduğunu göstermektedir.

Çin abaküsü bugünkü modern abaküse benzeyen bir sistemdir. Bakınız resim 3.1

Gottfried Wilhelm von Leibniz ise 1672-1674 yılları “Kademeli Hesaplayıcı (Stepped Reckoner)” olarak anılan makineyi bulmuştur.

1989 yılında, bilgisayarların işe, eve ve her yere girmesine sebep olan gelişme yaşanmıştır: World Wide Web (Dünya Çapında Ağ). CERN laboratuvarlarında çalışan Tim Barners-Lee’nin HTTP Hipermetin Transfer Protokolü) ve HTML’yi
(Hipermetin Biçimlendirme Dili) icat etmesi ile beraber dünya çapında ağ ortaya çıkmıştır.

Gerçeklik tartışmalarının tarihsel kökenine bakıldığı zaman, Platon’un Mağara Alegorisi’ne ulaşılır.

Hiper (Üst) Gerçeklik: Bir kökenden ya da gerçeklikten yoksun modeller aracılığı ile üretilmesine denir.

Tamamen fiziksel olan dünya ile tamamen sanal olan dünyanın arasında kalan bölüme ise karma gerçeklik denilmektedir.

Sanal gerçekliğin 4 temel elemanı vardır (Sherman & Craig, 2003, s. 6):
1. Sanal Dünya
2. Gömülme
3. Duyusal Geri Bildirim
4. Etkileşim

Fiziksel dünya bunun bir ögesi olmadığından cevap C şıkkıdır.

Sanal gerçeklik sanatçılara sayısal boyalar ile çalışabilecekleri, teorik olarak sonsuz bir ortam sunmaktadır. Boyaların yapısı da sayısal ortam gereği geleneksel boyalardan farklıdır. Üç boyutlu olarak boşluğun boyanabileceği gibi, boya da dinamik olarak görselleştirilebilmektedir. Google’ın geliştirdiği Tilt Brush bu tip uygulamalara örnektir.

Vannevar Bush, 1945’te yazdığı makalesinde bilgisayarlar ile yapılabileceklerin olasılıklarını o günün mevcut bilimsel gelişmeleri ışığında değerlendirmiştir. Özetlendiğinde; 21. yüzyılın sayısal kameralar, bilgisayar ekranları, tarayıcılar, makine görüşü, fotografik yazıcılar, ses kaydı, sesli komut, ses ile yazı yazdırma, ekrana çizim yapabilen kalemler ve beyin bilgisayar etkileşiminden bahsettiği görülmektedir. Memex adını verdiği bir sistemde ise bilinen tüm bilgiler mikrofilmlere alınmıştır. Kullanıcı bir masanın üzerindeki ekran aracılığı ile tüm bilgilere erişebilmekte, onları düzenleyebilmekte, çıktı alabilmekte, not düşebilmektedir. Ayrıca gerektiğinde tekrar geri dönüp bu bilgilere nasıl ulaştığını da denetleyebilmektedir (Bush, 1945). Memex fikri aslında bugünkü internete bağlı bir bilgisayarı andırmaktadır. 

1973 yılında kişisel bilgisayarların atası kabul edilen Xerox Alto icat edilmiştir. Xerox Alto diğer bilgisayarlara göre çok daha kullanışlı ve normal ölçeklerdedir. Kullanıcının rahatça işlemlerini yapması için Douglas Engelbart’in icat ettiği fare de klavye ve ekranın yanına eklenmiştir. Bu bilgisayarın en büyük artısı ise işletim sistemidir. Grafik kullanıcı arayüzü (GUI) denilen bu sistem, diğer komut yazılarak kullanılan bilgisayarlardan farklı olarak görsel ögeler üzerine tıklanarak, menüler ve pencereler açılarak kullanılabilmektedir. Ekranda görülen veya tasarlanan her şey yazdırılabilmektedir. Diğer bilgisayarlara ethernet üzerinden bağlanabilmektedir. Fontlar ve imgeler düzenlenebilmektedir (Garfinkel, 2018). Xerox Alto kısaca çağdaş bilgisayarların atasıdır. Tek sorun, olasılıkla yüksek fiyatı nedeniyle yaygınlaşamamış olmasıdır. Devamında gelen Apple ve Microsoft gibi şirketler bayrağı devralmış ve sistemi geliştirerek 2000’li yıllara taşımışlardır. 

Soyut olan sayısal dünyanın insan uzuvları tarafından algılanması mümkün değildir. İnsan, etrafındaki radyo veya televizyon yayınlarının dalgalarını duyumsayamadığı gibi, bilgisayarın veya internetin de içerisindeki birler ve sıfırları bir aracı yardımı olmadan duyumsayamaz. Dolayısıyla bilgisayarların, doğası gereği insana ulaşabilmesi için ortamlandırılması gerekir. Bunu yapan aletlere de gerçeklik ortamlandırıcıları (Reality Mediator) denir. Gerçeklik ortamlandırıcıları, gerçekliğin görsel algısını zenginleştirebilen, eksiltebilen veya başkalaştırabilen sistemlerdir (Mann & Barfield, 2003). 

Gömülme kavramı yalnızca sayısal gerçeklik ile ilgili bir kavram değildir. Bir medyumu deneyimleyen kullanıcıların sanki orada, medyumun içerisinde bulunuyorlarmış gibi gerçeklik hissini deneyimlemesini belirten kavramdır (Wissmath et al., 2009). Örneğin bilgisayar oyunu oynayan bir kullanıcı, rakibi ona ateş ederken korunmak için bazen vücudunu sağa sola çekebilir. Korku filmi izleyen birisi, aniden karşısına çıkan korkunç görünümlü bir oyuncuyu gördüğü zaman yerinden zıplayabilir. Her iki eylem de evde veya sinema salonunda güvenli bir şekilde yapılıyor olmasına rağmen, tehlikeler gerçekten var olmamasına rağmen insanlar ona tepki vermektedir çünkü gerçekten o anda oyunun veya filmin içerisinde olduklarını hissetmektedirler.