DİJİTAL İLETİŞİM VE YENİ MEDYA

Soruda tarihsel süreç içerisinde iletişim araştırmaları temelinde hem yeni medya hem de geleneksel medyanın etki ve zarar tartışmalarının odağında yer alan unsurun ne olduğu sorulmaktadır. İletişim çalışmaları tarihine bakıldığında medya dolayımlı etki ve zarar tartışmasının her yeni teknolojik gelişmeyle yeni/yinelendiğini söylemek mümkündür. Tartışmanın niteliği ve savunulan temel argümanlar (şiddet, ahlaki yozlaşma, nesillerin dejenerasyonu, ailenin korunması gibi) sabit, iken değişen tartışmanın odağındaki araç ve kullanımlarıdır: “Televizyon, daha sonra sinema, 1960’lı yıllardan başlayarak zararlı olduğu öne sürülen, toplumsal ve bireysel şiddeti taşıdığı varsayılan medya hiyerarşisinin doruğunda yer alır. Günümüzde video oyunları ve İnternet de sağlık, okuma-yazma bilmeme ve gençlerin şiddeti üzerine kaygıların merkezidir.   Sorunun çözümünde iletişim araçlarının tarihsel süreci ve etki araştırmaları bilinmeli ve çıkarımda bulunulmalıdır.

Soruda yeni medyanın kullanıcılara verdiği içerik üretme olanağının bireyler açısından kazanımı sorulmaktadır. Yeni medya ortamında bireyler yeni medyanın özelliklerinden de yararlanarak kolaylıkla içerik üretebilir noktaya gelmişlerdir. Bireylerin kullanıcı olarak ürettiği bu içeriklere “User Generated Content” (Kullanıcı türevli içerik) veya “User Created Content” (Kullanıcı tarafından yaratılan içerik) denmektedir (Binark ve Löker, 2011). Bireylerin yeni medya ortamında kullanıcı olarak enformasyon üretmesi, dağıtması, farklı enformasyon kaynaklarına erişmesi ve yeniden kullanması biçimlerindeki bu olanak kullanıcının söz konusu yeni iletişim ortamlarında özerkliğini, katılımını, yaratıcılığını arttırmaktadır. Sorunun çözümünde yeni medyanın bireye içerik üretme açısından sunduğu avantajlar bilinmeli ve ayırt edilmelidir.

Soruda yeni medyanın sunduğu olanaklar sorulmaktadır. Sorunun çözümünde yeni medya ortamının olanakları ve riskleri bilinmeli ve birbirinden ayırt edilebilmelidir.

Soruda verilen tanımın hangi kavramı ifade ettiği sorulmaktadır. Hakkında veri toplananları etiketleme ve idare etme amacı ile tanımlanmış ya da tanımlanmamış her hangi kişisel veri toplanması ve işlenmesine dijital gözetim adı verilir. Sorunun çözümünde verilen tanım bilinmelidir.

Soruda Avrupa Çevrimiçi Çocuklar Projesi  kapsamında yapılan araştırmanın sonuçlarına ilişkin bulgular verilmekte ve bu bulguların hangi özelliğe ait olduğu sorulmaktadır. Sorunun çözümünde projenin kapsamı bilinmeli ve çıkarımda bulunulmalıdır.

Soruda verilen örnek sayısal veya dijital uçurum kavramını açıklayan bir örnektir.  Dijital uçurum yeni medya araçlarının kullanımı konusunda bireyler, topluluklar, bölgeler, uluslar ve kurumsal yapılar arasındaki farklılıkları ve bu farklılıklardan kaynaklanan eşitsizlikleri içeren bir durumu nitelemek üzere kullanılan bir kavramdır. Sorunun çözümünde dijital uçurum kavramı bilinmeli ve verilen örneğin bu kavrama ilişkin bir örnek olduğu çıkarımında bulunulmalıdır.

Soruda TUİK, 2011 yılı araştırmasına göre bireylerin en fazla hangi amaçla interneti kullandıkları sorulmaktadır.  Araştırmaya göre bireylerin İnternet ortamında en çok sırasıyla çevrimiçi haber, gazete ya da dergi okuma, sağlıkla ilgili bilgi arama (yaralanma, hastalık, beslenme, vb.), web siteleri aracılığıyla (Blog siteleri, Facebook, Twitter) toplumsal veya siyasal konular ile ilgili görüşleri okuma veya paylaşma, İnternet üzerindeki sosyal gruplara (Facebook, Twitter) katılma gibi etkinlikleri gerçekleştirdikleri görülmektedir. Sorunun çözümünde araştırmaya göre kullanım alışkanlıkları bilinmelidir.

Soruda Türkiye’de İnternet kullanıcıları oranları ve ne "şekilde kullandıklarına ilişkin yapılan araştırmanın sonuçları sorulmaktadır.  TÜBİTAK SOBAG destekli, toplumun yaş, cinsiyet, eğitim ve sosyo-ekonomik statüleri açısından farklı kesimlerinden kişiler ile bazı kentlerde yapılan anket çalışması sonucunda İnternet kullanıcıları oranları ve ne "şekilde kullandıkları s. 67'deki  tablo'da belirtilmektedir. Türkiye’de İnternet’i kullananlar arasında seyircilerin oranının en fazla olduğu dikkat çekmektedir. İnternet ortamında üretici olarak tanımlayabileceğimiz kullanıcı türünün ise oransal olarak en düşük sayıyı içerdiği görülmektedir. Sorunun çözümünde kullanım şekilleri ve kullanım oranları bilinmeli ve eşleştirilebilmelidir.

Soruda medya okuryazarlığına ilişkin farklı tanımlamalar verilmekte ve medya okuryazarlığının farklı tanımlarındaki ortak kavramın ne olduğu sorulmaktadır.  Medya okuryazarlığı, medya metinlerinin bilinçli ve ideolojik olarak üretilen anlamların ve durum tanımlarının farkında kullanılmasını, bireyin medya metni üreticisine dönüşmesini önererek, medyanın kendisini eğitsel bir araç olarak ele alır. Sorunun yanıtlanmasında farklı tanımlar bilinmeli ve bu tanımlardaki ortak kavramın ne olduğu tahmin edilmelidir.

İnternet ve yurttaş (citizen) kavramları temelinde, 1994’te kullanılmaya başlanmıştır. Buna göre internet bir güç merkezi olmaya
başladıkça, nasıl kent yurttaşı yarattıysa internet de kullanıcısı üzerinde yeni bir sosyo-politik kimlik dayatmış ve netdaşı yaratmıştır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Türkiye’nin de dâhil olduğu 25 katılımcı ülke kapsamında Avrupa’da gerçekleştirilen "EU Kids Online" Projesinde yeni medya ortamlarının riskleri listesinde C şıkkındaki reklam/aşırı ticari ikna yer almaktadır. Diğer şıklarda ise olanaklar yazılmıştır.

Özel yaşamın gizliliğinin ihlali ve kişisel verilerin korunmaması durumu ile ilgili yeni medya ortamlarında var olan risklerden biri de dijital gözetim olgusudur. David
Lyon dijital gözetim kavramını şöyle açıklar:“hakkında veri toplananları etiketleme ve idare etme amacı ile tanımlanmış ya da tanımlanmamış her hangi kişisel veri toplanması ve işlenmesidir”

Ekim 2011 EU Kids Online Raporuna göre, “Türkiye düşük risk, düşük kullanım” ülkesi durumundadır. Diğer bir deyişle, Türkiye’de İnternet’i yoğun kullanan çocuklar ve gençlerin kullanım bilgi ve beceri düzeyi düşüktür.

TÜİK’in 2011 yılına ait araştırmasına göre, Türkiye bağlamında bilgisayar ve İnternet kullanım oranlarının yaşa göre dağılımına bakıldığında en yüksek yaş grubu 16-24 yaş grubu olarak ortaya çıkmaktadır.

TÜİK verilerine göre Internet kafelere ilgi her geçen yıl daha da azalmaktadır: “2011 yılı ilk üç ayında (Ocak- Mart 2011) 16-74 yaş grubu İnternet kullanan bireylerin İnterneti en fazla kullandığı yer % 67,6 ev olup, bunu % 33,0 ile işyeri, % 18,7 ile İnternet kafe, % 16,8 ile arkadaş, akraba vb. evleri, % 7,2 ile eğitim
alınan yerler, % 3,2 ile kablosuz bağlantının yapılabildiği yerler takip etmektedir. Bir önceki yıl aynı dönemde İnternet kullanan bireylerin % 20,0’ı İnterneti İnternet kafelerde kullanmıştı.” Bu verilere göre doğru cevap C şıkkıdır.

Müge Toker Erdoğan da toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanması temelinde Türkiye’de medya okuryazarlığı müfredatını incelediği Toplumsal Cinsiyet Eşitliğinin Sağlanmasında Medya Okuryazarlığının Rolü (2010) adlı çalışmasında, medya okuryazarlığını şu şekilde tanımlamaktadır: “Medya okuryazarlığı “sakın seyretme” demek değildir. Medya okuryazarlığı “dikkatlice seyret, eleştirel düşün” demektir”

Yeni medya ortamında bireyler yeni medyanın özelliklerinden de yararlanarak kolaylıkla içerik üretebilir noktaya gelmişlerdir. Bireylerin kullanıcı olarak ürettiği bu içeriklere “User Generated Content” (Kullanıcı türevli içerik) veya “User Created Content” (Kullanıcı tarafından yaratılan içerik) denmektedirKullanıcı türevli içerik üretimi bireylerin bilgi-iletişim teknolojileriyle ilgili olarak sahip oldukları bilgi, beceri ve yeteneklerinin daha da gelişmesini sağlar. Kullanıcı türevli içerik üretimi Dan Laughey’in deyişi ile tüketiciyi “üre-tüketici” (prosumer) ye dönüştürmektedir.

İnternet ortamında gerçekleşen dijital gözetimin amaçları şu şekilde sıralanabilir: askeri ve istihbarat amaçlı; devlet yönetimi ve nüfus kontrolü amaçlı; iş gözetimi ve denetimi amaçlı; tüketim ve tüketici yapılandırması amaçlı.

Her hangi bir toplumsal paylaşım ağında hesabı olan tüm çocukların üçte birinin yaşının 13 yaşının altında olduğu saptanmıştır. Oysa, bir çok toplumsal paylaşım sitesinde hesap açılması için 13 yaş ve 13 yaş üstü sınırı vardır.

“İletişim alanında sosyolojik yaklaşımın gerekliliğini Halloran, etki araştırmalarını inceleyerek belirtmiştir:

Etki araştırmaları, iletişim sürecinin tarihini, ekonomisini, yapısı ve profesyonelleşme gibi yanlarını çok az incelemiştir.

Etki araştırmalarının büyük kısmı sosyal psikolojiye dayandığından, kitle iletişimin toplumdaki rolü konusunda doğru olmayan görüşler sunulmuştur. Bu araştırmaların bazıları gerçeği gözden saklamış, bazen de saptırmıştır.

Etki araştırmalarında kitle iletişimi, içinde oluştuğu toplumsal durum göz önüne alınarak incelenmemiştir.

Araştırmalar kuramsal bir çerçeveyi açıkça ortaya koyamadıkları, kuramdan yoksun oldukları için araştırmaların çoğu gerçek bilimsel ilerlemeye katkıda bulunmaz.

Televizyonun ya da herhangi bir aracın etkisinden söz ettiğimiz zaman, bir elektronik aracın etkisinden söz etmiyoruz: Aracın örgüt ve yapısı, sunduğu içerik son derece önemlidir ve ülkeden ülkeye değişir.”.