DİJİTAL İLETİŞİM VE YENİ MEDYA

Mikroelektronik teknolojisi üzerine çalışmalar 1960’lı yıllarda başlamıştır. Mikroelektronik ile büyük veriler küçük cihazlar içerisinde saklanabimektedir.
Mikroelektronik teknolojisinin de gelişmesiyle birlikte hafıza birimlerinin veri saklama kapasiteleri ve işlevleri de artmıştır ve gün geçtikçe artmaktadır.

Dijital dilin gelişimi 19. yüzyıla dayanmaktadır. Matematikçi Gootfried Wilhelm’in 0 ve 1 değerlerinden oluşan aritmetik sistemi keşfetmesiyle dijital dilin temelleri atılmıştır.

Araştırma uyduları: Ziraat, ormancılık yer altı ve yer üstü kaynaklarını araştırma amacıyla kullanılan uydulardır. Petrol, doğalgaz, kömür ve madenleri, deniz suyu kirliliğini, orman yangınlarını, ziraat alanlarını v.b. araştırma amacına yönelik kullanılan uydulardır. Meteoroloji uyduları: Dünyadaki hava olaylarını tespit etmek amacıyla kullanılan uydulardır.
Haberleşme uyduları: Radyo-televizyon yayınlarını ve telefon iletişimini gerçekleştirme amacıyla kullanılan uydulardır. Haberleşme uyduları eşzamanlı veri akışına imkan tanımaktadırlar. Askeri amaçlı uydular: Erken uyarı, savaş, navigasyon, keşif ve askeri hareketlerin gözetlenmesi
amacıyla kullanılan uydulardır. Alçak Yörüngeli uydular: Dünyaya olan uzaklığı 2000 km. altında olan yörüngeye yerleşmiş uydulardır.

İletişim teknolojilerinin tarihsel gelişimi içerisinde yeni bir çağın başlaması internet teknolojisinin gelişiminin bir sonucudur. Bilgi çağının başlangıcı internet olarak görülmektedir. Elektronik çağdan dijital çağa geçiş teknolojisi olan internet, pek çok teknolojiye de ilham veren, pek çok teknolojinin içinde barındırdığı küresel bir hizmeti tanımlamaktadır.

Çoklu ortam uygulamalarının üst düzeydeki etkileşimli boyutunu tanımlamaktadır. Hypermedya kavramı, bilgisayar ve görüntü teknolojilerinin birleştirilmesiyle oluşturulan iletişim ortamlarını tanımlamaktadır.

Hypermedyanın üç temel özelliği vardır: Etkileşimlidir, özel ortam kombinasyonlarını gerektirmektedir ve doğrusal değildir. Doğru cevap A şıkkıdır. Diğer şıklarda yer alan özellikler ise Çoklu Ortam (multimedia)nın özellikleri arasında yer almaktadır.

1450 yılında Johanness Gutenberg’in baskı makinesini icat etmesiyle başlayan basım teknolojisi, ilk iletişim teknolojisi olarak tarihteki yerini almaktadır. 1844 yılında Samuel Morse tarafından sonradan morse alfabesi olarak tanımlanan teknikle telgrafla iletişimi gerçekleştirdi. 1876 yılında Alexander Graham Bell elektronik olarak işitsel verinin iletimini gerçekleştirmiştir. Telefonun temelinin atıldığı bu deneme zaman içerisinde kullanıcıya yaygınlaşmıştır. İletişim teknolojisinin tarihindeki önemli gelişmelerden biri de
görüntünün kayıt edilmesidir. Fotoğraf görüntünün ışıkla kayıt edilmesi temeline dayanmaktadır. Sinemanın öncüsü Auguste ve Louis Lumiere kardeşler görülmektedir.
1894 yılında Robert Paul tarafından yapılan kamerayı kullanarak ilk çekimlerini gerçekleştirdiler. Halka yönelik ilk televizyon yayını 1939 yılında gerçekleştirilmiştir.

Medya dönüşüm çağında alıcılar sadece sunulanı alan bir yapıda değildirler. Alıcıların geleneksel medya ortamındaki pasif izleyici, okuyucu, dinleyici konumu, medya dönüşüm çağında daha akitf bir yapıya dönüşmüştür. Bu sebeple artık tüm alıcılar kullanıcı olarak tanımlanmaktadır. Çünkü alıcılar sadece sunulan içeriği almakla yetinmiyorlar, gereksinimleri doğrultusunda sunulan içeriklerden birini seçerek alıyorlar, gerekiyorsa içeriğe de müdahale ediyorlar. Bu nedenle alıcılar artık daha aktif bir konumdadır ve “kullanıcı” olarak tanımlanmaktadırlar.

VOD (Video on Demand) uygulaması “isteğe bağlı program yayını” veya “ısmarlama görüntü” olarak tanımlanan bir etkileşimli televizyon uygulamasıdır. NVOD (Near Video on Demand) uygulaması ise “kanallarda dönüşümlü program yayını” olarak tanımlanmaktadır. Bu uygulama da VOD sisteminde olduğu gibi izlenmek istenen televizyon programının istenilen zamanda izlenmesine olanak sağlayan bir sistemdir.

Dijital dilin gelişimi 19. yüzyıla dayanmaktadır. Matematikçi Gootfried Wilhelm’in 0 ve 1 değerlerinden o lu-
şan aritmetik sistemi keşfetmesiyle dijital dilin temelleri atılmıştır.

Sinyal kalitesi değişmez.
Bu üstünlük özellikle yayıncılık alanında oldukça önemlidir. Uzak mesafelere iletimde bile iletilen sinyalin kalitesi değişmemektedir. Bu da ulaşılan alıcı kitlesinin farklı mekan ve mesafelerde olsa bile eşit düzeyde iletiyi almasını sağlamaktadır.

Araştırma uyduları: Ziraat, ormancılık yer altı ve yer üstü kaynaklarını araştırma amacıyla kullanılan uydulardır. Petrol, doğalgaz, kömür ve madenleri, deniz suyu kirliliğini, orman yangınlarını, ziraat alanlarını v.b. araştırma amacına yönelik kullanılan uydulardır.

Jeosenkron Yörüngeli uydular: bu uyduların dünyaya olan uzaklığı 36.000 km. kadardır. Bu yörüngeye Clarke yörüngesi de denilmektedir. Radyo mühendisi ve bilim-kurgu  yazarı Arthur Clarke, 1945 yılında dünyanın 35786 km. uzağından geçen yörüngede yer alacak bir uydunun saniyede 3 km. hız yaparak dünyayla aynı hızla döneceğini bu nedenle de en uygun yörünge olduğunu belirtmiştir (Özçağlayan, 1998, s.113). Clark yörüngesinde yer alan uydular dünyayla aynı hızla dönmektedirler. Bu nedenle sabitmiş gibi de görülebilirler. Bu türden bir uydu dünya çevresindeki bir turunu bir günde tamamlamaktadır. Yeryüzünde oldukça geniş ayak izine sahiptirler. Bu yörüngedeki uydular oldukça büyük, yapım ve fırlatma maliyetleri de diğerlerine oranla yüksektir. Clarke yörüngesinde yer alan uydular haberleşme amacıyla kullanılmaktadır.

İletişim teknolojilerinin gelişim kronolojisine bakıldığında ilk teknolojinin basılı materyaller olduğu görülmektedir. 1450 yılında Johanness Gutenberg’in baskı makinesini  icat etmesiyle başlayan basım teknolojisi, ilk iletişim teknolojisi olarak tarihteki yerini almaktadır. 1640 yılında ilk kitap basılmıştır. Baskı makinesinin kitle iletişim amacıyla kullanımı yani ilk gazetenin basımı, 16. yüzyılın başlarında gerçekleşmiştir (Erdoğan, 2005, s.287). 1741 yılında yani ilk gazeteden yaklaşık 50 yıl sonra Philadelphia’da ilk dergi yayınlanmıştır. Kitaplar, dergiler, tebrik kartları, gazeteler ve diğer basılı ürünler iletişim
teknolojisi ve kitle iletişim araçlarının da doğuşuna öncülük eden ortamlar olarak tarihte yerini almıştır.
Basılı materyaller iletişim teknolojisi olarak yerini ve önemini oldukça uzun bir süre korumuştur. Tarih içerisinde insanların uzak mesafelerdeki başka insanlarla iletişim kurması, haberleşmesi, hep başka bir insanın aracı olarak kullanılmasıyla gerçekleşirdi. Yazılan mesajlar veya basılan materyaller, başka insanların kullanılmasıyla uzak mesafelere iletilir ve iletişim bu şekilde uzun süren bir süreçte gerçekleşirdi. 1844 yılında Samuel Morse tarafından sonradan morse alfabesi olarak tanımlanan teknikle telgrafla iletişimi
gerçekleştirdi. Baltimore ve Washington arasında kurulan telgraf hattıyla ilk uzak mesafelere iletim gerçekleştirilmiş oldu. Telgraf teknolojisinin kullanımı ekonomik ve siyasal alanlarda iş yapma biçimlerine de kolaylıklar kazandırmıştır. Örneğin; borsa alım-satım işlemleri telgraf teknolojisinin kullanımıyla gerçekleştirilmiştir. Telgrafın bulunmasıyla insanlık tarihinin bir çağ atladığı belirtilmektedir. Telgraf basım çağından “elektronik çağa”a geçiş teknolojisi olarak iletişim teknolojileri tarihinde bir devrim olarak görülmektedir.
1876 yılında Alexander Graham Bell elektronik olarak işitsel verinin iletimini gerçekleştirmiştir (Grant, 2008, s.15). Telefonun temelinin atıldığı bu deneme zaman içerisinde kullanıcıya yaygınlaşmıtır. 1877 yılında 230 telefon kullanıcısı arası ikili bağlantılar gerçekleştirilerek eşzamanlı işitsel verinin karşılıklı aktarımı iletişim teknolojisinin gelişim sürecinde yeni bir başlangıç olarak görülmektedir.
İşitsel veri aktarımında ikinci büyük adım, veri aktarımının uzak mesafelere kablosuz olarak gönderilmesidir. 1890 yılında telsiz veri iletimi Guiglielmo Marconi tarafından gerçekleştirilmiştir. Radyo teknolojisinin öncülüğünü de gerçekleştiren bu deneyim, kitle iletişim teknolojisi olarak radyonun kullanılmasında büyük bir adımdır. Savaş döneminin en canlı, en güncel bilgilerini savaş sesleriyle birlikte aktaran bu iletişim teknolojisi, halkın bir anda teknolojiyi tüketme isteği içerisine girmesine ve hızla yaygınlaşmasına
neden olmuştur. Sesin uzak mesafelere kablolu veya kablosuz olarak iletilmesinin keşfiyle birlikte sesin kaydı da teknolojik gelişmeler içerisinde oldukça büyük bir adım olarak yer almaktadır. İlk ses kaydı 1877 yılında Thomas Edison tarafından gerçekleştirldi. Gramofonun (phonograph) bulunması ve 1887 yılında Emile Berliner tarafından gramofon ile çoğaltmanın bulunması müzik sektörüne oldukça büyük bir katkı sağlamıştır. Ses kayıt
ortamları geçen zaman içerisinde değişmiştir. Başlangıçta plaklara yapılan kayıtlar uzun yıllar-özellikle de 1920’de mikrofonun bulunmasıyla birlikte- popülerliğini korumuştur.

İletişim teknolojisinin tarihindeki önemli gelişmelerden biri de görüntünün kayıt edilmesidir. Fotoğraf görüntünün ışıkla kayıt edilmesi temeline dayanmaktadır. Fotoğrafın bulunmasıyla birlikte basılı ortamlar bu teknolojiden -etkililiğini artırmak amacıyla- fazlasıyla yararlanmıştır. Çünkü gazetede anlatılan yazılı içeriğe bir görüntü şahitlik etmektedir. Fotoğraf ilerleyen zamanda hareketli görüntünün de temelini oluşturmuştur. Çünkü hareketli görüntü, kayıt altına alınmış sabit görüntünün ardarda gösterimi ile elde edilmekteydi. Bu nedenle sinemanın öncüsünü fotoğraf olarak görmek yanlış bir yaklaşım değildir. 1899 yılında Thomas Edison ve William Dickson “Kinetography” adı verilen ilk görüntü kamerasını ve “kinetoscope” adı verilen kayıtlı görüntünün izlenebileceği ilk makineyi yaptılar.

Hypermedyanın üç temel özelliği vardır (Cotton ve Olvier, 1997,98):

· Etkileşimlidir. Hypermedya uygulamaları çevrimiçi, web tabanlı uygulama kaynaklarını da içerisinde barındırmaktadır. Etkileşim sadece içerikten sunulanı seçmeyle sınırlı değildir. Kullanıcı yönlendirmesine, içerik değişimine de izin veren üst düzeyde etkileşim olanaklarına sahiptir.

· Özel ortam kombinasyonlarını gerektirmektedir. Hypermedya uygulamaları, kullanıcının seçeceği özel ortam kombinasyonlarının yanında multimedya kombinasyonunu gerektirir. Hypermedya uygulamaları pek çok ortamın bir arada kullanılması esasına dayanmaktadır. Temelinde çoklu ortam uygulamalarının var olduğu hypermedya, farklı iletişim ortamlarıyla yakınsamayı gerektirmektedir.

· Doğrusal değildir. Hypermedya uygulamalarında doğrusallık yoktur. Başlangıcı, ortası, sonu yoktur. Kullanıcı “rastgele erişim sistemi” ile kendi amacı doğrultusunda içeriğe istediği şekilde erişebilmekte ve yönlendirebilmektedir. Bu uygulama ile kullanıcı özgürlüğü de sunan hypermedya uygulamaları kullanıcının belli bir sistem ve akış dahilinde amacına ulaşma zorunluluğunu ortadan kaldırmaktadır.

Yakınsama kavramı pek çok alandaki birleşmeyi içermektedir. Bu birleşme veya yakınlaşma iki temel süreçte gerçekleşmektedir. Bu iki temel süreç; Teknolojik yakınsama ve (medya) içerik yakınsamasıdır.
Teknolojik yakınsama; birden fazla teknolojik cihazın, sahip oldukları tüm özellikleri  içerisinde barındıran yeni bir cihaz olarak birleşmesini kapsayan süreçtir.
Medya (içerik) yakınsaması: bilişim, telekominikasyon ve medya sektörünün ve alıcı cihazla arasındaki sınırların kalkarak tek bir endüstri yaratma sürecini kapsamaktadır.

· Birey-kitle etkileşimi: Kullanılan iletişim teknolojinin imkan verdiği ölçüler doğrultusunda, zaman ve uzam farkı gözetmeksizin bireylerin iletişim sürecini yönlendirme olanağına sahip olduğu etkileşim türüdür. Bir birey tarafından gönderilen görsel, işitsel veya her ikisini de kapsayacak şekilde gönderilen bir ileti herhangi bir yer ve zamanda olan farklı bireylere ulaşmaktadır. İletiyi alan bireylerin verdiği geribildirim doğrultusunda iletişim süreci yönlendirilmektedir. Örneğin: sosyal medya ortamlarında paylaşılan bir videoya farklı bireylerin yorum yapması

Çoklu Ortam
İngilizce “multimedia” olarak ifade edilen kavram farklı türlerdeki içerik formlarının bir arada bulunduğu ortamları tanımlamaktadır. Çoklu ortam, metin, durağan veya hareketli görüntü, ses ve animasyonların en az iki tanesinin bir arada kullanılarak bilgisayar tarafından işlenmesini ve okunmasını kapsamaktadır.

1990’lardan sonra bilgi çağı kavramının yaygın olarak kullanılmaya başlanması ve toplumsal yapının da bilgi toplumu olarak tanımlanmasının altında yatan dört teknoloji akımı yer almaktadır; bilgisayarlar, dijital dilin geliştirilmesi, uydu teknolojileri, fiber optik teknolojisinin gelişmesi.